Əhəmənilər dövləti — Vikipediya

Əhəmənilər dövləti
	İmperiya
Əhəmənilər dövləti
	Hakhâmaneshiyân
Bayraq	Gerb
	; Əhəmənilər İmperiyasının sahib olduğu ən geniş sərhədlər
← → təq. e.ə. 550 — təq. e.ə. 330 ;
Paytaxt	Babil, Pasarqad, Ekbatan, Susa, Persepolis (rəsmi)
Dilləri	Elam dili, Misir dili, qədim yunan dili, Midiya dili, şumer dili, Akkad dili, erməni dili
Rəsmi dilləri	Arami (rəsmi, linqva franka),; qədim fars (rəsmi),; akkad dili, elam dili, yunan, Midiya dili və s.
Dövlət dini	Zərdüştilik (rəsmi)Mesopotamiya dini, iudaizm, vedizm, Misir dini, yunan dini və s.
Ərazisi	8.000.000 km²
Əhalisi	50 000 000 nəfər
İdarəetmə forması	Monarxiya
Sülalə	Əhəmənilər
Davamiyyət
	İran; Azərbaycan; Gürcüstan; Ermənistan; Rusiya; Ukrayna; Rumıniya; Bolqarıstan; Yunanıstan; Türkiyə; Kipr; Şimali Kipr Türk Respublikası; Suriya; İraq; Liviya; Misir; Sudan; İsrail; Fələstin; İordaniya; Səudiyyə Ərəbistanı; Livan; BƏƏ; Oman; Pakistan; Əfqanıstan; ÇXR; Qırğızıstan; Qazaxıstan; Özbəkistan; Tacikistan; Türkmənistan; →
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Əhəmənilər imperiyası^[2] — e.ə. VI əsrin ortalarından e.ə. 330-cu ilədək Yaxın və Orta Şərqin bir çox ölkəsini hakimiyyəti altında birləşdirən qədim İran dövləti.

E.ə. 550-ci ildə sonuncu Midiya hökmdarı Astiaq üzərində qələbə çalmış İran şahı tərəfindən yaradılmışdır.

Əhəmənilər (Haxamanişilər) qədim İran hökmdarları sülaləsi idi. Nümayəndələri: II Böyük Kir, II Kambiz, I Dara, I Kserks, I Artakserks, II Kserks, Soqdian və ya Sekudian, II Dara, III Artakserks, Arses, III Dara.

Əhəmənilər imperiyası III Daranın hakimiyyəti dövründə Makedoniyalı İskəndərin Şərqə yürüşü nəticəsində e.ə. 330-cu ildə süqut etdi.

Tarix

E.ə 558-ci ildə İran tayfaları ittifaqına başçılıq etmişdir. Bu ittifaqın başçılığı altında e.ə 553-cü ildə dövlətinə qarşı üsyan baş verdi. Üsyanın mərkəzi Parsua (Fars) vilayəti idi. Midiya hökmdarı Astiaq Parsuadakı qiyamın qarşısını ala bilmədi. Nəticədə e.ə. 553-550-ci illərdə Midiya-Əhəməni müharibəsi baş verdi. Bəzi Midiya əyanları II Kirin ətrafına yığıldı. Beləliklə,Midiya süqut etdi. Torpaqlarında Əhəməni dövləti yarandı.

Qavqamela döyüşü

Misirin fəthindən sonra Əhəmənilərlə yenidən müharibəni davam etdirən İsgəndər e.ə 331-ci ildə həlledici döyüş olan Qavqamela döyüşündə III Daranın qoşunlarına qalib gəldi.III Dara ölkənin şərqinə qaçdı.E.ə 330-cu ildə III Dara özünün Baktriya satrapı Bess tərəfindən öldürüldü.Beləliklə, İsgəndərin Şərqə yürüşü nəticəsində Əhəməni imperiyası süqut etdi.

İstinadlar

↑ ¹ ² https://archive.org/stream/JamesRussellZoroastrianismInArmenia/James%20Russell%20-%20Zoroastrianism%20in%20Armenia#page/n11/mode/2up.
↑ Әһәмәниләр дөвләти // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. IV ҹилд: Елдәҝәз—Итабира. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1980. С. 253.

Həmçinin bax

[_c4aeb589870025e5-1] ¹ ² https://archive.org/stream/JamesRussellZoroastrianismInArmenia/James%20Russell%20-%20Zoroastrianism%20in%20Armenia#page/n11/mode/2up.

[2] Әһәмәниләр дөвләти // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. IV ҹилд: Елдәҝәз—Итабира. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1980. С. 253.

[1]

[2]

Əhəməni hökmdarları
Sülalənin əcdadları	Persey · Pers
Parsın və Parsumaş-Anşanın çarları (e.ə. 705(?)-640-cı illər)	Əhəmən · Teisp
Parsın çarları (e.ə. 640-550-ci illər)	Ariaramna · Arşama
Parsumaş-Anmanın çarları (e.ə. 640-549-cu illər)	I Kir · I Kambiz · II Böyük Kir
Əhəmənilər İmperiyasının imperatorları (e.ə. 549-329)	II Böyük Kir · II Kambiz · Qaumata (Ljebardiya) · I Böyük Dara · I Kserks · I Artakserks Makroheyr (Longiman) · II Kserks · Soqdian · II Dara Not · II Artakserks Mnemon · III Artakserks Ox · IV Artakserks Arses · III Dara Kodoman · V Artakserks (Bess)
Kursivlə mövcudluqları haqqında etibarlı mənbələrin olmadığı şəxslər işarələnib. Bu şəxslər uydurma şəxslər də ola bilər.