Blu-ray Disc — Vikipediya

Blu-ray Disc və ya qısaca BD (ing. blue-ray göy şüa və disc — disk; blue yerinə blu yazılır) — yüksək sıxlığa və dəqiqliyə malik yazı, video və digər rəqəmsal məlumatların saxlanılması üçün istifadə edilən optik daşıyıcı formatı. Blu-ray standartı BDA konsorsiumu ilə birgə hazırlanmışdı. Yeni daşıyıcının ilk prototipi 2000-ci ilin oktyabrında təqdim edilmişdi. Müasir variantı isə 2006-cı ilin yanvarında keçirilən Consumer Electronics Show (CES) - istehlak elektronikasının beynəlxalq sərgisində təqdim edilmişdir. Blu-ray formatı bazara 2006-cı ilin yazında çıxarılmışdır.

Blu-ray (mənası "göy şüa") - adı, yazılış və oxuma üçün istifadə edilən qısadalğalı (405 nm) göy (texniki olaraq göy-bənövşəyi) lazerə uyğun adlandırılmışdır. "e" hərfi qəsdən "blue" sözündən çıxarılmışdır, çünki "blue ray" ifadəsi tez-tez istifadə ediləndir və əmtəə nişanı olaraq qeydə alınması ehtimalı böyükdür.

Daha böyük məsafələrdə daha qısa fokus uzunluğu vacibdir. Harda ki DVD drayver obyektivləri təxminən 40 dəfə böyükdür, CD drayver obyektivləri 20 dəfə daha çox böyükdür. Blu-ray drayver obyektivləri təxminən 60 dəfə daha böyükdür.

Birtəbəqəli Blu-ray (BD) diskə 23,3 QiB (25 QB), ikitəbəqəli BD diskə 46,6 QiB (50 QB), üçtəbəqəli BD diskə 100 QB, BD diskə 128 QB həcmində məlumat yerləşdirilə bilər. Hələ 2008-ci ilin sonunda yapon şirkəti Pioneer 405 nm lazeri olan oxuyucular və adi BD-pleyerlər üçün 16 və 20-təbəqəli 400 və 500 QB həcmində olan disklər istehsal etdi. Pioneer Electronics şirkəti artıq üçtəbəqəli 100 QB və dördtəbəqəli 128 QB həcmində olan diskləri dəstəkləyən BDR-206MBK qurğusunu təqdim etdi. Disklər BD-R XL indeksləşdirilməsinə uyğun olmalıdır^[1].

5 oktyabr 2009-cu il tarixində yapon korporasiyası olan "TDK" 320 qiqabayt həcmində olan Blu-ray diskin yaradılması haqqında məlumat verdi. TechOn saytına istinadən yeni ontəbəqəli disklər bütün mövcud daşıyıcı qurğularda tamamilə dəstəklənəcək^[2]

Hazırda BD-R (birdəfəlik yazı), BD-RE (çoxdəfəlik yazı), BD-RE DL (çoxdəfəli yazı), 46,6 QiB (50 QB) həcmə malik BD-ROM formatında disklər mövcuddur. BD-R disklər həmçinin LTH tipində də ola bilər. Standart disklərin 120 millimetr olur. Daha kiçik 80 mm ölçülərində olan disklər də mövcuddur. Bu disklər rəqəmsal foto/videokameralar üçün nəzərdə tutulub.

BD-də informasiya keçid sürəti drayverin sürətindən və mediyadan asılıdır. Optik diskin fırlanma sürəti 10,000 rpm-dir, hansı ki, BD maksimum sürət drayverləri (12x) 54 MBps keçid norması ilə eyniləşdirilir. Tək və ya 2 qatlı disklərdə yazma və ya oxuma vaxtı BD drayver(mediya) sürəti müxtəlifdir, hansı ki, aşağıdakı şəkildə göstərilir.

Obyektivlik aralılıq ölçüsüdür. Yüngül toplana bilən obyektivlərin fokus uzunluqları və yaxınlıqları olduqca vacibdir.Obyektivin ədədi qiyməti işığın fokusa maksimum bucaq altında daxil olması nəticəsində əldə edilir. Blu-ray drayver obyektivləri işığı 58,2° bucaq altında yığır. Nəticə olaraq ədədi apertura SIN(58,2)=0,85 olur.