Güzgü — Vikipediya

Bu məqaləni vikiləşdirmək lazımdır. Lütfən, məqaləni ümumvikipediya və redaktə qaydalarına uyğun şəkildə tərtib edin.

Güzgü — nisbətən hamar səth olub, qayıtma qanununa əsasən səthə düşən işığın paralleliyini təmin edərək səthdə əksin yaranmasına imkan verir. Buna görə də, səthin güzgü kimi işləməsi üçün onun kələkötürlüyü düşən işığın dalğa uzunluğunun yarısına bərabər olmalıdır. Ağ nahamar səth də işığı qaytarır, ancaq burada işıq nizamlanmamış şəkildə olduğundan heç bir əksi görmək olmur^[1].

Müstəvi güzgülər eyni ölçülü virtual şəkillər göstərirlər. Refleksion güzgülərdə isə yana dönmüş, başıüstə olan şəkilləri görmək olur.

Müstəvi olmayan güzgülərdə əksin keyfiyyəti güzgünün xassələrindən asılı olur (qabarıq, çökük, dalğavari güzgü). Burada güzgüyə olan məsafə də rol oynayır. Beləliklə təhrif olunmuş əkslər alınır. Qabarıq güzgülərdə əkslər böyük, çökük güzgülərdə isə kiçik alınır.

Ən geniş yayılmış güzgü növləri məişətdə, əsasən isə evlərdə işlədilən güzgülərdir. Onlar arxa tərəfinə nazik aluminium qatı çəkilmiş şüşələrdən ibarətdir. Keçmişdə gümüşdən güzgü kimi istifadə edilirdi. Şüşənin arxasına çəkilmiş metal qatı əlavə olaraq oksidləşmədən qorumaq üçün rənglə örtülür.

Güzgülər çox qədim zamanlardan insana məlum olmuşdur. İlk insan tərəfindən yaradılmış güzgü tunc dövrünə gedib çıxır. O zaman üzü hamarlanmış metal lövhələrdən güzgü kimi istifadə edilirdi.

Anadoluda Gözgü və bəzi türk dillərində Közgö, Küzgü, Güzgü, Közgü, Gözgeç, Közgeç də deyilir. Güzgülər bir çox cəmiyyətdə diqqət çəkmiş bir obyektdir və ona fərqli mənalar yüklənmişdir. Bu dünya ilə o biri arasında sərhədi simvolizə edir. Ruhlar aləminə açılan bir pəncərə kimi qəbul edilər. Şaman aynaya baxaraq gələcəkdən xəbər verir və ya öz ruhunu görə bilər. Gözlə görünməyən varlıqları göstərir. Erlik Xan yanında bir güzgü gəzdirir və buna baxdığında insanların işlədikləri bütün günahları görər. Gecə aynaya baxmaq uğursuzluq gətirəcəyi düşüncəsiylə xoş qarşılanmaz. Güzgü yerə buraxıldığında bir dənizə çevrilər. Daraq da yerə buraxıldığında bir meşəyə çevrilər. Bəzi şamanların anormal gücləri olan güzgüləri vardır. O biri dünyada səmaya dəyən iki dağın arasında olan bir sandıqda dayanan və bütün dünyanı göstərən bir güzgü vardır. Basdırılan cənazələrin üzərinə tərs bir güzgü buraxmaq köhnə bir türk ənənəsidir və Anadoluda tətbiqə davam edən yöreler vardır. Görüntü gerçəyin ən əhəmiyyətli hissəsi qəbul edilir. Bu səbəblə geriyə dönüb baxma qadağanı (arxaya baxma qadağanı) və ya kimə baxmama qadağanı şəklində söylence motivləri vardır. İmtahandan keçən qəhrəman bu qadağana uymazsa daş kəsilər (daşa çevrilər). Geriye dönüldüğünde eynilə güzgüdə olduğu kimi bir əks olunma qəbulu ilə ruhlar aləminə mənfi bir yönəlmə baş verir. Nağıllarda sehrli güzgüler gələcəkdən xəbər verir, uzaq yerləri göstərir, insanlarla danışar.

• Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt