Karpet Balyan — Vikipediya

Karpet Balyan
q.erm. Կարապետ Պալեան
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	1800[1][2]
Doğum yeri	Konstantinopol, Osmanlı imperiyası
Vəfat tarixi	15 noyabr 1866(1866-11-15)
Vəfat yeri	Konstantinopol, Osmanlı imperiyası
Fəaliyyəti	memar
Atası	Qriqori Balyan
Uşaqları	Nikoqos Balyan[3], Sarkis Balyan, Aqop Balyan
Ailəsi	Balyan ailəsi
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Karpet Balyan (erm. Կարապետ Բալյան; 1800^[1][2], Konstantinopol, Osmanlı imperiyası – 15 noyabr 1866, Konstantinopol, Osmanlı imperiyası) — erməni əsilli Balyan ailəsinə mənsub Osmanlı memarı.^[4]

Saray memarlarından Qriqori Balyanın oğlu olub, 1800-cü ildə İstanbulda dünyaya gəldi. Gənclik illəriylə bağlı yetərli məlumat yoxdur. Atasının vəfatının ardından 1831-ci ildə bacısının əri Ohannes Sərvəryanla birlikdə saray memarlığına təyin olundu. Bu vəzifədə ikən bir çox səərlərin inşasında iştirak etdi. Bu fəaliyyətiylə yanaşı Erməni Həvari kilsəsinə də xidmətləri olmuşdur. Kilsə tabeliyindəki bir neçə erməni məktəbi məhz onun maddi dəstəyilə açılmışdır. Sultan Mahmudun vəfatının ardından da vəzifəsini davam etdirən Karpet Balyan onun övladları - Sultan Əbdülməcid və Sultan Əbdüləzizinin səltənətlərində də xidmət etmişdir. 15 noyabr 1866-cı ildə İstanbulda vəfat etdi.

Əsərlərinin bir çoxunda erməni memarlığının ünsürlərindən istifadə edən Karpet Balyan bu məqsəslə qədim erməni yurdu hesab edilən Ani şəhərindəki qədim xarabalıqlara dəfələrlə səyahət etmişdir. İlk evliliyi Nazənin Babayan, ikinci evliliyi isə Meriç adlı xanımla baş tutdu və bu nigahlardan 11 övladı (6 oğlu və 5 qızı) doğuldu.

30 illik fəaliyyəti boyunca 7 saray, 4 fabrik, 1 kazarma, 1 məscid, 2 xəstəxana, 3 məktəb, 2 su bəndi, 2 türbə və 7 kilsə inşa etdirmişdir. Onlardan bəziləri bunlardır:

• Dolmabağça sarayı
• Salıpazarı sahilsarayı
• Köhnə Çırağan sarayı
• Ortaköy məscidi
• Əyyubsultanda Çiftəsaraylar
• Panqaaltında Hərbi məktəb
• Köhnə Ulduz sarayı
• Yeşilköy köşkü
• Sultan Mahmud türbəsi
• Sultan Əbdülməcid türbəsi
• Bağçaköydə Validə su bəndi
• Bakırköydə toxuma fabriki
• Zeyrinburnunda dəmir fabriki
• İzmitdə çuxa fabriki
• Hərəkədə bir fabrik
• İzmitdə Hünkar köşkü
• Bandırmadakı erməni kəndində Surp Sarkis Kilsəsi

• Afife, Batur, Balyan Ailesi. Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği, Taha Toros Arşivi, 1992, s. 1089.
• Barkev Samuelian. Yüksek Lisans Tezi. Balyan Ailesinin 19.Yüzyılda İstanbul’un dönüşümüne Katkıları. İstanbul Üniversitesi, İstanbul 2020.
• Hançer, Ethem. Sultanın Mimarları Balyanlar, Atlas, İstanbul, 177, 96-108.2007