Podqoritsa — Vikipediya

Podqoritsa
Bayraq[d] Gerb[d]
42°26′29″ şm. e. 19°15′46″ ş. u.HGYO
Ölkə	Monteneqro[1]
Tarixi və coğrafiyası
Sahəsi	1.205 km²
Mərkəzin hündürlüyü	49 m[2]
Saat qurşağı	UTC+01:00
Əhalisi
Əhalisi	150.977 nəf. (2011)
Rəqəmsal identifikatorlar
Poçt indeksi	81000
Nəqliyyat kodu	PG
Digər
podgorica.me
Xəritəni göstər/gizlə Podqoritsa
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Podqoritsa (mont. По́дгорица/Podgorica, 1952-1992-ci illərdə Titoqrad) — Monteneqronun ən böyük şəhəri və paytaxtı. Şəhərin meri Miomir Muqoşadır^[3]. Əhalisi 2011-ci ildə 150,9 nəfərdir, ölkə əhalisinin 1/4-i burada yaşayır. Adriatik dənizi sahilindən 30 km məsafədə, Moraçi çayı sahilində düzənlik ərazidə yerləşir. Monteneqronun əsas mədəni, siyasi və iqtisadi mərkəzidir. Dəmiryollarının kəsişməsi, 1879-cu ildə dağıdılmış türk qalasının qalıqları, Podqoritsa aeroportu və Monteneqro Universiteti burada yerləşir. Şəhərdəki digər tarixi abidələr İkinci Dünya müharibəsi zamanı dağıdılıb.

Müasir Podqoritsa ərazisində ilk yaşayış məskənləri Daş dövründə olub. Eramıza qədərki dövrdə burada İlliryalılar yaşayıb, daha sonra isə bu ərazini Roma imperiyası ələ keçirib. Onlar Birziminium adlı yaşayış məskəninin təməlini qoyublar. Podqoritsadan 3 km məsafədə digər Roma şəhəri Diokleinin xarabalıqları yerləşir. Hesab edilir ki, Roma imperatoru Diokletian bu ərazilərdə doğulub. Daha sonra bura köçən slavyanlar şəhərin adını Duklya qoyublar. Sonradan bütün ərazilər belə adlanmağa başlayıb. Əsasının qoyulduğu dövrdən etibarən şəhər vacib ticarət yollarının qovşağı olub, Skadar gölü və Adriatik dənizi sahilinə yaxın yerləşən münbit vadidə yerləşib. V əsrdə bura slavyan qəbilələri köçərək məskunlaşıblar. Onlar öz dövlətlərini qurdular, daim Bizans ilə müharibələr aparırdılar, yeni qurduqları şəhərin adını isə sahilində olduqları çayın adına uyğun olaraq Ribnitsa qoydular. İlk dəfə Podqoritsa adı 1326-cı ildə məhkəmə kağızlarında qeyd olunub. Şəhər çox zəngin idi, çünki o, Serbiya və Dubrovnik arasında gedən ticarət yolunun üzərində idi. 1474-cü ildə Osmanlı türklərinin Podqoritsanı tutması onun inkişafını dayandırdı. Türklər burada böyük qala tikərək, onu serb klanlarına qarşı müharibədə əsas istehkama çevirdilər. Möhkəmləndirilmiş müdafiə qurğularına malik qala hesabına türklər çoxsaylı qaradağlı hücumlarına qarşı tab gətirə bildilər. 1864-cü ildə Podqoritsa Boqurtlen adı ilə İşkodra vilayətinin mərkəzi oldu. Şəhər həmçinin alban adı olan Burquriça kimi də tanınırdı. 1878-ci ildə Berlin konqresinin qərarı ilə Monteneqro müstəqil knyazlıq elan olundu və Podqoritsa onun idarəsinə verildi.

XX əsrdə şəhər sürətlə inkişaf etdi. 1904-cü ildə burada ilk Monteneqro bankı açıldı. Yaxınlıqdakı yaşayış məntəqələrinə yollar tikildi, 1902-ci ildə isə ilk ticari müəssisə olan tütün plantasiyası açıldı. Dünya müharibələri arasındakı dövrdə şəhərin əhalisi 13.000 nəfərə çatmışdı. İkinci Dünya müharibəsi zamanı şəhər 70 dəfədən çox bombardmana məruz qaldı və tamamilə dağıdıldı. Nəticədə 4.100 nəfər mülki insan həlak oldu. 19 dekabr 1944-cü ildə şəhər alman işğalından azad edildi. 13 iyul 1946-cı ildə şəhər Titoqrad adı altında Çernoqoriya Sosialist Republikasının paytaxtı elan edildi. Bundan sonra şəhər yenidən quruldu. Burada müasir yollar və aeroport tikildi. 2 Aprel 1992-ci ildə şəhərin tarixi adı olan Podqoritsa özünə qaytarıldı.

Podqoritsada Aralıq dənizi iqlimi var, yayı quru və isti, qışı isə mülayim soyuq keçir. Podqoritsada qar demək olar ki, olmur. İllik yağıntıların orta miqdarı 1544 mm, orta illik temperaturu 16,4 °C. İlin təxminən 135 günündə temperatur 25 °C-dən yuxarı olur. İyul və avqustda temperatur göstəricisi bəzən 40 °C-ni ötür. 16 avqust 2007-ci ildə şəhərdə rekord isti temperatur 44,8 °C qeydə alınıb.

Podqoritsa Monteneqronun ən böyük şəhəridir. Burada ölkə əhalisinin dörddə biri yaşayır. 2003-cü il əhalinin siyahıyalınmasına görə Podqoritsada ətraf qəsəbələrlə birlikdə 169.132 nəfər əhali yaşayır. Şəhərin öz əhalisi 136.473 nəfərdir.

Podqoritsa ölkənin əsas işgüzar paytaxtıdır. Monteneqronun əsas maliyyə, sənaye və kommersiya təşkilatları burada yerləşir. Birinci Dünya müharibəsi ərəfəsində şəhər iqtisadiyyatı kiçik həcmli sənayedən vəticarətdən ibarət idi, bunlar əsasən Osmanlı idarəsi dövründən qalma təsərrüfatlar idi. İkinci Dünya müharibəsindən sonra şəhərin inkişafında əsas diqqət urbanizasiyaya və sənayeləşməyə yönəldildi. Şəhərin ətrafında bir çox alüminium, toxuculuq, tütün və digər sənaye növlərinə aid müəssisələr açıldı. Yuqoslaviyanın dağılması dövründə baş verən müharibələr Monteneqrodan yan keçsələr də, müharibə nəticəsində Podqoritsanın zavodlarının sifarişləri dayandığına görə istehsal 90-cı illərin sonuna kimi tamamilə dayandı. Bir çox müəssisələr bağlandı, bəziləri isə aşağı tempdə işləməyə davam etdi.

Şəhərin işgüzar həyatı yeni minilliyin əvvəlində canlanmağa başladı. Mövcud olan zavodlar özəlləşdirildi və hal-hazırda mövcud şəraitə uyğunlaşıblar. Podqoritsanın, həmçinin bütün Monteneqronun ən böyük zavodu Podqoritsa Aliminium Kombinatı Rusiyanın ROSAL şirkətinə məxsusdur. Şəhərin iqtisadiyyatı daha çox maliyyə və xidmət sektoruna doğru yönəlməyə başladı. Podqoritsada iki birja fəaliyyət göstərir (Monteneqro birjası və NEX). İndi biznesin inkişaf aksenti ağır sənayedən telekommunikasiyaya, tikintiyə və bank sektoruna doğru istiqamətlənir. Şəhərdə bir çox xarici şirkətlərin nümayəndəlikləri açılıb.

Sürətli inkişafın əks təsiri özünü daşınmaz əmlakın qiymətinin sürətlə artmasında göstərdi. Hal-hazırda şəhər sürətlə böyüyür, mərkəzdən daha da uzaqda yeni rayonlar salınır. 2009-cu ildə şəhərdə ilk böyük alış-veriş mərkəzi Delta City açıldı. Burada şəhərdə yeganə kinoteatr, həmçinin Avropanın brend geyimləri satılan mağazalar yerləşir.

Vikianbarda Podqoritsa ilə əlaqəli mediafayllar var.