ادوارد نورتون - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

ادوارد نورتون
ادوارد نورتون
	نورتون در سال ۲۰۰۹
نام هنگام تولد	ادوارد هَریسون نورتون
زادهٔ	۱۸ اوت ۱۹۶۹ ‏(۵۵ سال); بوستون، ماساچوست، ایالات متحده
محل تحصیل	کالج ییل (بی‌ای)
پیشه‌ها	بازیگر; فیلم‌ساز;
سال‌های فعالیت	۱۹۹۳–اکنون
همسر	شانا رابرتسون (ا. ۲۰۱۲)
فرزندان	۱
خویشاوندان	جیمز روس (پدربزرگ)

ادوارد هَریسون نورتون (انگلیسی: Edward Harrison Norton؛ زادهٔ ۱۸ اوت ۱۹۶۹) بازیگر و فیلم‌ساز آمریکایی است. او افتخارات گوناگونی شامل یک جایزهٔ گلدن گلوب کسب کرده‌است و سه باز نیز نامزد دریافت جایزهٔ اسکار شده‌است.

نورتون فعالیتش را از کودکی با حضور در تئاترهای محلی آغاز کرد. پس از فارغ‌التحصیلی از کالج ییل در ۱۹۹۱، او برای چند ماه در ژاپن کار کرد و سپس به نیویورک سیتی رفت تا حرفه بازیگری را دنبال کند. او برای آغاز به کارش در تریلر سیاسی ترس کهن (۱۹۹۶) تحسین منتقدان و شهرت زودهنگامی را به دست آورد و برای آن نامزدی اسکار و جایزهٔ گلدن گلوب بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را کسب کرد. نقش‌آفرینی او به‌عنوان نئو-نازی اصلاح‌شده در درام جنایی تاریخ مجهول آمریکا (۱۹۹۸) برایش دومین نامزدی اسکار، در رشتهٔ بهترین بازیگر نقش اول مرد را به همراه داشت. او در باشگاه مبارزه (۱۹۹۹) نیز به ایفای نقش پرداخت که بعداً به فیلمی کالت تبدیل شد.

نورتون در دههٔ ۲۰۰۰ به عنوان فیلم‌ساز پدیدار شد. او در سال ۲۰۰۳ شرکت تولید فیلم کلاس ۵ را تأسیس کرد و کارگردان یا تهیه‌کنندهٔ کمدی رمانتیک حفظ ایمان (۲۰۰۰)، نئو-وسترن ته دره (۲۰۰۵) و درام پرده رنگی (۲۰۰۶) بود. او برای بازی در فیلم‌هایی مانند امتیاز (۲۰۰۱)، ساعت بیست و پنجم (۲۰۰۲)، شعبده‌باز (۲۰۰۶)، قلمرو طلوع ماه (۲۰۱۲) و هتل بزرگ بوداپست (۲۰۱۴) نیز مورد تحسین قرار گرفت. موفق‌ترین فیلم‌های تجاری او اژدهای سرخ (۲۰۰۲)، قلمرو بهشت (۲۰۰۵)، هالک شگفت‌انگیز (۲۰۰۸) و میراث بورن (۲۰۱۲) هستند. نورتون برای بازی در کمدی سیاه بردمن (۲۰۱۴) بار دیگر نامزد دریافت جایزهٔ اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد شد.

با وجود تمجید منتقدان، نورتون به‌دلیل دشوار بودن کار با او، از جمله اتفاقاتی مانند تدوین برش‌های نهایی و بازنویسی فیلم‌نامه‌ها برخلاف میل دیگر تهیه‌کنندگان، شهرت پیدا کرده‌است.^[۱]^[۲] او در مورد زندگی شخصی خود محتاط و هیچ علاقه‌ای به سلبریتی بودن ندارد. او علاوه بر بازیگری و فیلم‌سازی، فعال محیط زیست و کارآفرین اجتماعی است. او با شانا رابرتسون، تهیه‌کنندهٔ فیلم کانادایی، ازدواج کرده‌است که از او یک فرزند دارد.^[۳]

سال‌های نخست زندگی

ادوارد نورتون در ۱۸ اوت سال ۱۹۶۹ میلادی در بوستون ایالت ماساچوست متولد شد. مادرش معلم زبان انگلیسی و پدرش حافظ محیط زیست در آسیا بود. مادر وی در سال ۱۹۹۷ بر اثر تومور مغزی درگذشت.

در سال ۱۹۸۷ از دبیرستان واید لیک کلمبیا، مریلند فارغ‌التحصیل شد. او در دانشگاه ییل در کنار افرادی همچون ران لیوینگستون و پل جیاماتی مشغول فعالیت بود، تا اینکه در سال ۱۹۹۱ با مدرک کارشناسی در رشته تاریخ فارغ‌التحصیل شد. بعد از آن نورتون به‌عنوان مشاور اقتصادی در شرکت پدربزرگش در اوساکای کشور ژاپن کار می‌کرد. او حتی قادر است تا حدی ژاپنی صحبت کند.

زندگی شخصی

نورتون در سال ۲۰۱۲ با شانا رابرتسون (انگلیسی: Shauna Robertson) تهیه‌کننده فیلم اهل کانادا ازدواج کرده‌است. آنها یک فرزند به نام اطلس دارند که در سال ۲۰۱۳ متولد شد.

ادوارد از پذیرفتن شهرتش بیزار است. او می‌گوید: «اگر روزی نتوانم سوار مترو شوم دچار حملهٔ قلبی می‌شوم.» او به عنوان یک دوستدار محیط زیست شناخته شده‌است و وقت و هزینهٔ زیادی را صرف منابع تجدیدپذیر کرده‌است. نورتون در نیویورک زندگی می‌کند. در مهٔ ۲۰۱۰ وب‌گاهی به نام Crowdrise که کمک می‌کند تا برای امور خیریه پول جمع کند راه‌اندازی کرد.

فیلم‌شناسی

فیلم‌های برگزیده
سال	عنوان	نقش	توضیحات
۱۹۹۶	ترس کهن	آرون استمپلر / روی
۱۹۹۶	همه می‌گویند دوستت دارم	هولدن اسپنس
۱۹۹۶	مردم علیه لری فلینت	آلان آیزاکمن
۱۹۹۸	راندرز	Lester "Worm" Murphy
۱۹۹۸	تاریخ مجهول آمریکا	دریک وینیارد
۱۹۹۹	باشگاه مبارزه	راوی
۲۰۰۰	حفظ ایمان	پدر برایان فین	کارگردان نیز بوده‌است
۲۰۰۱	امتیاز	جک تلر
۲۰۰۲	مرگ بر اسموچی	شلدون موپس
۲۰۰۲	فریدا	نلسون راکفلر
۲۰۰۲	اژدهای سرخ	ویل گراهام
۲۰۰۲	ساعت بیست‌وپنجم	مونتی بروگان	تهیه‌کننده نیز بوده‌است
۲۰۰۳	کسب‌وکار ایتالیایی	استیو فرازلی
۲۰۰۴	پس از غروب	خودش	Uncredited
۲۰۰۵	قلمرو بهشت	بالدوین چهارم
۲۰۰۵	ته دره	Harlan Fairfax Carruthers
۲۰۰۶	شعبده‌باز	آیسن‌هایم
۲۰۰۶	پرده رنگی	والتر فین	تهیه‌کننده نیز بوده‌است
۲۰۰۸	هالک شگفت‌انگیز	هالک	همچنین در بازی
۲۰۰۸	غرور و افتخار	ری تیرنی	تهیه‌کننده نیز بوده‌است
۲۰۰۹	اختراع دروغ	پلیس ترافیک	Cameo
۲۰۱۰	برگ‌های علف	بیل کینسید/ بردی کینسید	تهیه‌کننده نیز بوده‌است
۲۰۱۰	استون	جرارد «استون» گریسون
۲۰۱۲	قلمرو طلوع ماه	استاد پیشاهنگی رندی وار
۲۰۱۲	میراث بورن	اریک بیر
۲۰۱۲	دیکتاتور	خودش	Cameo Uncredited
۲۰۱۴	هتل بزرگ بوداپست	هنکلس
۲۰۱۴	بردمن	مایک شاینر
۲۰۱۶	سوسیس پارتی	سمی بگل	صداپیشه
۲۰۱۶	زیبایی موازی
۲۰۱۹	آلیتا: فرشته جنگ	نوا
۲۰۱۹	بروکلین بی‌مادر	لیونل اسروگ	کارگردان نیز بوده‌است
۲۰۲۱	گزارش فرانسوی	شوفر
۲۰۲۲	گلس آنین: یک چاقوکشی اسرارآمیز	مایلز برون
۲۰۲۳	استروید سیتی
۲۰۲۴	یک ناشناخته کامل	پیت سیگر

مجموعه‌های تلویزیونی
سال	عنوان	نقش	توضیحات
۲۰۰۰، ۲۰۱۳	سیمپسون‌ها	دون بردلی کشیش ایلیا هوپر	صداپیشه قسمت‌های: "The Great Money Caper" و "Pulpit Friction"^[۴]^[۵]
۲۰۰۵	استلا	خودش	قسمت: "Pilot"
۲۰۰۹	خانواده امروزی	Izzy LaFontaine	قسمت: "Great Expectations"
۲۰۱۳	پخش زنده شنبه شب	میزبان	قسمت: "Edward Norton/جنل مونی"

موزیک‌ویدئوها
سال	عنوان	نقش	توضیحات
۲۰۱۳	Spring Break Anthem	خودش	د لنلی آیلند song

جوایز و افتخارات

جوایز اسکار

سال	اثر نامزد‌شده	دسته	نتيجه	منبع
۱۹۹۷	ترس کهن	بهترین بازیگر نقش مکمل مرد	نامزدشده	^[۶]
۱۹۹۹	تاریخ مجهول آمریکا	بهترین بازیگر مرد	نامزدشده
۲۰۱۵	مرد پرنده	بهترین بازیگر نقش مکمل مرد	نامزدشده

جوایز فیلم بفتا

سال	اثر نامزدشده	دسته	نتيجه	منبع
۱۹۹۷	ترس کهن	بهترین بازیگر نقش مکمل مرد	نامزدشده
۲۰۱۵	مرد پرنده	بهترین بازیگر نقش مکمل مرد	نامزدشده	^[۷]

منابع

یادکردها

↑ Brown, Mick (April 7, 2007). "Critical moment". The Daily Telegraph. Archived from the original on March 14, 2019. Retrieved March 14, 2019.
↑ Vincent, Sally (April 12, 2003). "He who calls the shots". The Guardian. Archived from the original on September 10, 2014.
↑ همشهری. «زندگینامه: ادوارد نورتون (۱۹۶۹-)».
↑ Fowler, Tara. "Edward Norton to guest star on 'Simpsons' as Reverend Lovejoy rival". Digital Spy.
↑ "'The Simpsons': Edward Norton to guest - Inside TV - EW.com". EW.com.
↑ https://www.oscars.org/oscars/ceremonies/1997/ THE 69TH ACADEMY AWARDS | 1997 Shrine Auditorium & Expo Center Monday, March 24, 1997 Honoring movies released in 1999]
↑ https://awards.bafta.org (به انگلیسی) https://awards.bafta.org/award/2015/film/supporting-actor. {{cite web}}: External link in |وبگاه= (help); Missing or empty |title= (help); Unknown parameter |عنوان‌= ignored (help)

منابع کتابی

Mitchell, Joseph Rocco; Stebenne, David L. (2007). New City Upon a Hill. The History Press. ISBN 978-1-59629-067-9.
Schreiber, Terry; Barber, Mary Beth (2005). Acting: Advanced Techniques for the Actor, Director, and Teacher. Skyhorse Publishing. ISBN 978-1-58115-418-4.
Waxman, Sharon (2005). Rebels on the Backlot: Six Maverick Directors and How They Conquered the Hollywood Studio System. HarperEntertainment. ISBN 978-0-06-054017-3.

مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Edward Norton». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۷ ژوئیهٔ ۲۰۱۹.

پیوند به بیرون

[Telegraph-1] Brown, Mick (April 7, 2007). "Critical moment". The Daily Telegraph. Archived from the original on March 14, 2019. Retrieved March 14, 2019.

[GuardianShot-2] Vincent, Sally (April 12, 2003). "He who calls the shots". The Guardian. Archived from the original on September 10, 2014.

[3] همشهری. «زندگینامه: ادوارد نورتون (۱۹۶۹-)».

[4] Fowler, Tara. "Edward Norton to guest star on 'Simpsons' as Reverend Lovejoy rival". Digital Spy.

[5] "'The Simpsons': Edward Norton to guest - Inside TV - EW.com". EW.com.

[6] ttps://www.oscars.org/oscars/ceremonies/1997/ THE 69TH ACADEMY AWARDS | 1997 Shrine Auditorium & Expo Center Monday, March 24, 1997 Honoring movies released in 1999]

[7] https://awards.bafta.org (به انگلیسی) https://awards.bafta.org/award/2015/film/supporting-actor. {{cite web}}: External link in |وبگاه= (help); Missing or empty |title= (help); Unknown parameter |عنوان‌= ignored (help)

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

داده‌های کتابخانه‌ای
عمومی	ISNI 1 ویاف 1 ورلدکت (از طریق ویاف)
کتابخانه‌های ملی	اسپانیا فرانسه (داده‌ها) آلمان اسرائیل ایالات متحده آمریکا لتونی جمهوری چک هلند لهستان
واژه‌نامه‌های زندگی‌نامه‌ای	آلمان
سایر	کاربرد چندوجهی اصطلاحات موضوعی هنرمند موزیک‌برینز شبکه‌های اجتماعی و محتوای بایگانی شونده سوداک (فرانسه) 1