باشگاه فوتبال منچستر یونایتد - ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد
نام کامل | باشگاه فوتبال منچستر یونایتد | |
---|---|---|
لقب(ها) | شیاطین سرخ[۱] (Red Devils) یونایتد (United) | |
تاریخ بنیانگذاری |
| |
زمینِ بازی | الدترافورد | |
گنجایش | ۷۴٬۳۱۰[۲] | |
مختصات | ۵۳°۲۷′۴۷″شمالی ۲°۱۷′۲۹″غربی / ۵۳٫۴۶۳۱°شمالی ۲٫۲۹۱۳°غربی | |
مالک | منچستریونایتد پیالسی (۷۲٫۳٪) ترالرز (۲۷٫۷٪)[۳] | |
روسای مشترک | ||
سرمربی | اریک تن هاخ | |
لیگ | لیگ برتر | |
۲۴–۲۰۲۳ | لیگ برتر، هشتم از ۲۰ | |
وبگاه | ||
| ||
باشگاه فوتبال منچستر یونایتد (به انگلیسی: Manchester United Football Club) یکی از باشگاههای حرفهای فوتبال در لیگ برتر فوتبال انگلستان است. این باشگاه در سال ۱۸۷۸، با نام باشگاه فوتبال نیوتون هیث (به انگلیسی: Newton Heath LYR Football Club) تأسیس شد. در سال ۱۹۰۲، نام این باشگاه به منچستر یونایتد تغییر یافت[۱] و در سال ۱۹۱۰، ورزشگاه الدترافورد به عنوان ورزشگاه خانگی این تیم انتخاب شد.[۴]
منچستر یونایتد با داشتن ۲۰ عنوان قهرمانی در لیگ برتر، ۵ قهرمانی در جام اتحادیه، ۱۲ قهرمانی در جام حذفی، ۲۱ قهرمانی در سوپر جام انگلستان، ۳ عنوان قهرمانی لیگ قهرمانان اروپا یکی از پرافتخارترین باشگاههای فوتبال جهان بهشمار میآید.[۵] آنها نخستین تیم انگلیسی بودند که توانستند هر سه جام اصلی یعنی لیگ برتر، جام حذفی و لیگ قهرمانان اروپا (سهگانه) را در فصل ۹۹–۱۹۹۸ به دست آورند. در فصل ۱۷–۲۰۱۶، با قهرمانی در لیگ اروپا، آنها جزو پنج تیمی در اروپا شدند که در تمامی رقابتهای یوفا به مقام قهرمانی رسیده است. همچنین آنها به تنها باشگاه انگلیسی تبدیل شدند که توانستهاند در تمامی رقابتهایی که در آن شرکت کردهاند، به مقام قهرمانی برسند.
در سال ۱۹۶۸، منچستریونایتد با سرمربیگری سر مت بازبی به عنوان اولین تیم انگلیسی در لیگ قهرمانان اروپا به قهرمانی رسید. این اتفاق ۱۰ سال پس از حادثه مونیخ رخ داد. در این حادثه ۸ تن از بازیکنان تیم فوتبال منچستریونایتد جان خود را از دست دادند. سر الکس فرگوسن که از نوامبر ۱۹۸۶ تا مهٔ ۲۰۱۳ سرمربیگری این تیم را بر عهده داشت، توانست ۳۸ جام مختلف برای باشگاه به دست آورد و پرافتخارترین سرمربی تاریخ فوتبال شود.[۶][۷][۸][۹] رقبای سنتی منچستر یونایتد باشگاههای منچستر سیتی، لیورپول، آرسنال و لیدز یونایتد میباشند.
منچستر یونایتد یکی از پرطرفدارترین باشگاههای فوتبال جهان محسوب میشود.[۱۰] این باشگاه در فصل ۱۷–۲۰۱۶ با درآمد ۶۷۶٫۳ میلیون یورویی، پردرآمدترین باشگاه فوتبال در دنیا[۱۱] و در سال ۲۰۱۷ با ارزشی معادل ۲٫۸۶ میلیارد پوند، باارزشترین باشگاه فوتبال جهان شد.[۱۲] تا اکتبر ۲۰۱۸، برند منچستر یونایتد با ۱٫۵۵ بیلیون یورو ارزش، باارزشترین برند فوتبالی است.[۱۳][۱۴] بعد از عرضهٔ سهام این تیم در بورس لندن در سال ۱۹۹۱، مالکوم گلیزر در مهٔ ۲۰۰۵ با مبلغی بالغ بر ۸۰۰ میلیون پوند باشگاه را خرید. در اوت ۲۰۱۲، عرضه اولیه سهام باشگاه در بازار بورس نیویورک انجام گرفت.
تاریخچه
سالهای ابتدایی (۱۹۴۵–۱۸۷۸)
باشگاه فوتبال منچستر یونایتد در سال ۱۸۷۸ توسط شرکت راهآهن لانکشایر و یورکشایر و با نام نیوتون هیث شکل گرفت.[۱۵] در ابتدا این تیم فقط با تیمهای شرکتهای راهآهن دیگر بازی میکرد، ولی در ۲۰ نوامبر ۱۸۸۰ اولین بازی رسمی خود را در برابر بولتون واندررز انجام داد. بازیکنان تیم نیوتون هیث در این بازی لباس سبز و طلایی پوشیده بودند و بازی را نیز با نتیجه ۶ بر صفر واگذار کردند. این تیم از سال ۱۸۸۸ به عضویت یک لیگ محلی کوچک درآمد. این لیگ محلی پس از یک سال منحل شد و آنها به لیگ دیگری به نام اتحاد فوتبال پیوستند. سه فصل بعد این لیگ با لیگ برتر فوتبال ادغام شد. این تیم از فصل ۹۳–۱۸۹۲ کار خود را در لیگ دسته اول شروع کرد. در آن موقع تیم از شرکت راهآهن استقلال یافته بود و پسوند LYR (مخفف Lancashire and Yorkshire Railway) از نام این تیم حذف شد. بعد از فقط دو فصل، باشگاه به دستهٔ دوم سقوط کرد.[۱۶]
در ژانویه ۱۹۰۲، باشگاه با بدهی ۲٬۶۷۰ پوند (معادل ۲۱۰٬۰۰۰ پوند در سال ۲۰۱۱ میلادی) ورشکسته شد.[۱۷][۱۸] هری استفورد، کاپیتان تیم ۴ تاجر از جمله جان هنری دیویس (که رئیس باشگاه شد) را یافت که حاضر شدند هر کدام ۵۰۰ پوند در باشگاه سرمایهگذاری کنند و تیم را نجات دهند.[۱۹] در آن موقع نام تیم نیز تغییر کرد[۱۷] و در ۲۴ آوریل ۱۹۰۲ باشگاهی با نام منچستر یونایتد به صورت رسمی شکل گرفت.[۱۷] با سرمربیگری ارنست منگنال که تیم را در سال ۱۹۰۳ تحویل گرفت،[۱۹] آنها موفق به نایب قهرمانی در لیگ دسته دوم در سال ۱۹۰۶ شدند و به لیگ دسته اول راه یافتند.[۱۹] همچنین منچستر یونایتد در سال ۱۹۰۸، برای اولین بار توانست لیگ دسته اول را فتح کند که اولین قهرمانی منچستر یونایتد در لیگ به حساب میآید. در شروع فصل بعد، منچستر یونایتد عنوان قهرمانی در جام خیریه انگلیس را بهدستآورد.[۱۷] و در پایان فصل نیز برای اولین بار، به عنوان قهرمانی جام حذفی انگلیس رسید. منچستر یونایتد در سال ۱۹۱۱، بار دیگر در لیگ دسته اول قهرمان شد، ولی در پایان آن فصل، منگنال منچستر یونایتد را ترک کرد و به منچستر سیتی پیوست.[۲۰]
در سال ۱۹۲۲، بعد از شروع دوباره لیگهای فوتبال پس از توقف سه ساله به علت جنگ جهانی اول، باشگاه به دسته دوم سقوط کرد.[۲۱] منچستر یونایتد در سال ۱۹۲۵، دوباره به لیگ دسته اول بازگشت،[۲۱] ولی در سال ۱۹۳۱ دوباره به دسته دوم رفت و به باشگاه یو-یویی تبدیل شد. در آن سال، منچستر یونایتد ضعیفترین نتیجهٔ تاریخ خود را گرفت و در لیگ دسته دوم در رتبهٔ بیستم قرار گرفت. در اکتبر ۱۹۲۷، جان هنری دیویس درگذشت. باشگاه بار دیگر در آستانهٔ ورشکستگی قرار گرفت، ولی در دسامبر ۱۹۳۱، جیمز گیبسون در باشگاه سرمایهگذاری کرد و اداره باشگاه را در دست گرفت.[۲۲] در فصل ۳۹–۱۹۳۸ و در فاصله یک سال قبل از شروع جنگ جهانی دوم، باشگاه کار خود را در لیگ دسته اول در رتبه چهاردهم به پایان رساند.[۱۷]
سالهای بازبی (۱۹۶۹–۱۹۴۵)
در اکتبر ۱۹۴۵، پس از از سرگیری دوبارهٔ مسابقات فوتبال بعد از جنگ جهانی دوم، مت بازبی با قراردادی ۵ ساله به منچستر یونایتد پیوست. او کارش را با جذب پنج بازیکن شروع کرد.[۲۳] بازبی در سالهای ۱۹۴۷، ۱۹۴۸ و ۱۹۴۹ با تیم نایب قهرمان لیگ دسته اول شد و در سال ۱۹۴۸ نیز قهرمان جام حذفی انگلیس شد. در سال ۱۹۵۲، باشگاه پس از ۴۱ سال قهرمان لیگ دسته اول شد.[۲۳] با میانگین سنی ۲۲ سال، تیم سر مت بازبی در آن سالها توسط رسانهها «بچههای بازبی» (به انگلیسی: Busby Babes) خوانده میشد.[۲۴] در سال ۱۹۵۷، منچستر یونایتد به عنوان اولین تیم انگلیسی به لیگ قهرمانان اروپا راه یافت. آنها در این مسابقات، در نیمهنهایی بازی را به رئال مادرید واگذار کردند و حذف شدند.[۲۵] در همان مسابقات، منچستر یونایتد با نتیجه ۱۰ بر صفر باشگاه بلژیکی اندرلشت را شکست داد. این پیروزی، به عنوان پرگلترین بُرد منچستر یونایتد در تاریخ این باشگاه محسوب میشود.[۲۶]
در سال بعد و در همین مسابقات، در راه برگشت به خانه پس از برد مقابل ستاره سرخ بلگراد، هواپیمایی که بازیکنان منچستر یونایتد، تعدادی خبرنگار و مقامات باشگاه را به انگلیس انتقال میداد، در حالی که در مونیخ آلمان سوختگیری کرده بود، در حال بلند شدن از زمین دچار سانحه شد. فاجعه هوایی مونیخ در ۶ فوریه ۱۹۵۸ رخ داد و جان ۲۳ نفر را گرفت، از جمله ۸ تن از بازیکنان منچستر یونایتد. جئوف بنت، راجر بایرن، ادی کولمن، دانکن ادواردز، مارک جونز، دیوید پگ، تامی تیلور و بیلی ولان بازیکنانی بودند که در این حادثه جان باختند و چندی دیگر از بازیکنان در این حادثه به شدت مجروح شدند.[۲۷]
مت بازبی در این حادثه مجروح شد و در دوران درمانش، جیمی مورفی هدایت تیم را بر عهده گرفت.[۲۸] در آن سال آنها به فینال جام حذفی رسیدند، اما در مقابل بولتون واندررز مغلوب شدند.[۱۷] با به رسمیت شناختن این فاجعه، یوفا از باشگاه دعوت کرد تا در فصل ۵۹–۱۹۵۸ لیگ قهرمانان اروپا در کنار ولورهمپتون شرکت کند. با وجود تصویب اتحادیه فوتبال انگلیس، سازمان لیگ تشخیص داد به علت این که منچستر یونایتد به این مسابقات راه پیدا نکرده است، نمیتواند در آن شرکت کند.[۱۷] بازبی با خریدن بازیکنانی همچون دنیس لا و پت کرراند تیم دههٔ ۶۰ منچستر یونایتد را دوباره ساخت.[۲۹] این تیم همراه با بازیکنانی همچون جرج بست در سال ۱۹۶۳ در جام حذفی قهرمان شد.[۱۷]
در فصل بعدی در لیگ نایب قهرمان شدند و در سال ۱۹۶۵ و ۱۹۶۷ توانستند در لیگ به مقام قهرمانی برسند.[۱۷] در سال ۱۹۶۸، منچستر یونایتد در فینال لیگ قهرمانان اروپا با نتیجهٔ ۴ بر ۱ تیم بنفیکا را شکست داد و به عنوان اولین تیم انگلیسی، در لیگ قهرمانان اروپا، قهرمان شد.[۲۵] در آن تیم، سه برندهٔ توپ طلای اروپا[۳۰] یعنی بابی چارلتون، دنیس لا و جرج بست حضور داشتند.[۲۹] مت بازبی در سال ۱۹۶۹ از سِمَت خود استعفا داد[۲۹] و ویلف مکگینس، بازیکن سابق منچستر یونایتد، جانشین وی شد.[۳۱]
۱۹۸۶–۱۹۶۹
به دنبال کسب رتبهٔ هشتم در فصل ۷۰–۱۹۶۹ و شروع ضعیف در فصل ۷۱–۱۹۷۰، بازبی پذیرفت تا به صورت موقت سرمربی تیم بشود و ویلف مکگینس نیز به عنوان کمک مربی در تیم مشغول شد.[۳۳] در ژوئن ۱۹۷۱، فرانک اوفارل، به عنوان سرمربی برگزیده شد.[۳۳] ولی ۱۸ ماه بعد و در دسامبر ۱۹۷۲ تامی دوچرتی جانشین وی شد.[۳۴] دوچرتی منچستر یونایتد را از سقوط به دستهٔ پایینتر نجات داد؛ ولی در سال ۱۹۷۴ آنها به دستهٔ پایینتر سقوط کردند. مثلث خط حملهٔ یونایتد یعنی بست، لا و چارلتون باشگاه را ترک کردند.[۳۳] باشگاه سال بعد به دسته اول بازگشت و در سال ۱۹۷۶ به بازی نهایی جام حذفی رسید. اما در آنجا مغلوب ساوتهمپتون شد.[۳۳] منچستر یونایتد در سال ۱۹۷۷ باز هم به فینال رسید و این بار ۲ بر ۱ مقابل لیورپول به برتری رسید.[۳۳] دوچرتی پس از مدت کوتاهی و به دنبال افشای رابطهاش با همسر فیزیوتراپیست باشگاه، برکنار شد.[۳۵]
دیو سکستون در سال ۱۹۷۷، جانشین دوچرتی شد.[۳۴] با وجود خرید بازیکنان بزرگی همچون جو جردن، گوردون مککوئین، گری بیلی و رای ویلکینز، باشگاه در آن سال به نتیجهٔ قابل توجهی دست نیافت. آنها در فصل ۸۰–۱۹۷۹ در لیگ و جام حذفی نایب قهرمان شدند.[۳۳] سکستون در سال ۱۹۸۱ برکنار و ران اتکینسون جانشین وی شد.[۳۴] او رکورد نقل و انتقالات انگلیس را شکست و برایان رابسون را از وست برومویچ با مبلغ ۱٫۵ میلیون پوند به منچستر یونایتد آورد.[۳۶] با هدایت اتکینسون، منچستر یونایتد دو بار در سالهای ۱۹۸۳ و ۱۹۸۵، قهرمان جام حذفی شد.[۳۴] در فصل ۸۶–۱۹۸۵ منچستر یونایتد، در حالی که به قهرمانی خیلی نزدیک بود، لیگ را با رتبه چهارم به پایان رساند. سال بعد منچستر یونایتد خطر سقوط را از سر گذراند و اتکینسون برکنار شد.[۳۴]
سالهای فرگوسن (۲۰۱۳–۱۹۸۶)
الکس فرگوسن و دستیارش آرچی ناکس در روز برکناری اتکینسون از تیم آبردین به منچستر یونایتد آمدند[۳۷] و با هدایت آنها، باشگاه در آن فصل به رتبهٔ یازدهم لیگ دست یافت.[۳۷][۳۸] با وجود این که فرگوسن منچستر یونایتد را در فصل ۸۸–۱۹۸۷ در لیگ به مقام دوم رساند، ولی در فصل بعدی دوباره منچستر یونایتد یازدهم شد.[۱۷] فرگوسن در آستانهٔ برکناری بود، ولی با شکست دادن کریستال پالاس، آنها قهرمان جام حذفی سال ۱۹۹۰ شدند و فرگوسن در سمت خود باقیماند.[۳۹][۴۰] در فصل بعد منچستر یونایتد برای اولین بار در جام در جام اروپا قهرمان شد و در بازی سوپر جام اروپا با یک گل، ستاره سرخ بلگراد، قهرمان لیگ قهرمانان اروپا را شکست داد و سوپر جام اروپا را نیز به دست آورد.[۴۱] در فصل بعدی منچستر یونایتد در ومبلی تیم ناتینگهام فارست را یک بر صفر شکست داد و عنوان قهرمانی جام اتحادیه را به دست آورد.[۱۷] در سال ۱۹۹۳ باشگاه برای اولین پس از سال ۱۹۶۷، قهرمان لیگ برتر شد و در فصل بعدی نیز منچستر یونایتد جام حذفی و لیگ برتر را فتح کرد.[۴۱]
در فصل ۹۹–۱۹۹۸ منچستر یونایتد به نخستین تیم انگلیسی تبدیل شد که هر سه جام لیگ برتر، جام حذفی و لیگ قهرمانان اروپا را در یک فصل به دست میآورد. در حقیقت منچستر یونایتد تنها تیم انگلیسی است که سهگانه را در کارنامهٔ خود ثبت کرده است.[۴۲] آنها در فینال لیگ قهرمانان سال ۱۹۹۹ در حالی که از بایرن مونیخ با یک گل عقب بودند، در وقتهای اضافه با گلهای اوله گانر سولسشیر و تدی شرینگهام به پیروزی رسیدند.[۴۳] همچنین با شکست دادن تیم پالمیراس در توکیو، جام بین قارهای را نیز به دست آوردند.[۴۴] پس از آن، فرگوسن به خاطر خدمات خود به فوتبال لقب سر را از ملکه بریتانیا دریافت کرد.[۳۹]
در سال ۲۰۰۰، منچستر یونایتد به جام باشگاههای جهان راه یافت[۴۶] و لیگ برتر را نیز دوباره در فصلهای ۲۰۰۰–۱۹۹۹ و ۲۰۰۱–۲۰۰۰ فتح کرد. آنها در فصل ۲۰۰۲–۲۰۰۱ نایب قهرمان لیگ شدند و در فصل بعد، دوباره عنوان قهرمانی را به دست آوردند. قهرمانی جام حذفی فصل ۲۰۰۴–۲۰۰۳ نیز نصیب منچستر یونایتد شد.[۴۷] در فصل ۲۰۰۶–۲۰۰۵ منچستر یونایتد برای اولین بار در تاریخ خود، از راهیابی به مرحله حذفی لیگ قهرمانان اروپا بازماند. اما با نایب قهرمانی در لیگ برتر و قهرمانی در جام اتحادیه، این امر را جبران کرد. منچستر یونایتد در فصلهای ۰۷–۲۰۰۶ و ۰۸–۲۰۰۷ قهرمان لیگ برتر شد و در سال ۲۰۰۸ با شکست ۶ بر ۵ تیم چلسی در ضربات پنالتی (۱ بر ۱ مساوی در وقت قانونی و اضافه) قهرمان اروپا شد. در این بازی، رایان گیگز برای ۷۵۹مین بار برای منچستر یونایتد به میدان رفت و رکورد بابی چارلتون را شکست.[۴۸] در دسامبر همان سال، منچستر یونایتد قهرمان باشگاههای جهان شد و در فصل ۰۹–۲۰۰۸ در جام اتحادیه عنوان قهرمانی را کسب کرد.[۴۹] در تابستان آن سال، کریستیانو رونالدو با مبلغ ۸۰ میلیون پوند که در زمان خود رکوردی جهانی محسوب میشد، به رئال مادرید فروخته شد.[۵۰] در سال ۲۰۱۰ منچستریونایتد ۲ بر ۱ استون ویلا را در بازی نهایی جام اتحادیه شکست داد و توانست برای اولین بار در این جام، از مقام قهرمانی خود دفاع کند.[۵۱]
منچستر یونایتد در فصل ۱۰–۲۰۰۹ به مقام نایب قهرمانی رسید. اما در فصل ۱۱–۲۰۱۰، برای نوزدهمین بار در لیگ برتر قهرمان شد. منچستر یونایتد با کسب این عنوان، رکورد ۱۸ قهرمانی تیم لیورپول در لیگ را شکست و به پرافتخارترین تیم باشگاهی در لیگ برتر انگلستان تبدیل شد.[۵۲][۵۳]
بعد از نایب قهرمانی در فصل ۱۲–۲۰۱۱، منچستر یونایتد در فصل ۱۳–۲۰۱۲ توانست برای بیستمین بار قهرمان لیگ برتر شود.[۵۴]
تاکنون–۲۰۱۳
روز ۸ مهٔ ۲۰۱۳، فرگوسن اعلام کرد که در پایان فصل بازنشسته میشود، اما به عنوان عضو هیئت رئیسه و سفیر، به فعالیتش در این باشگاه ادامه میدهد.[۸][۵۵] یک روز بعد، باشگاه منچستر یونایتد اعلام کرد که دیوید مویس با منچستر یونایتد قرارداد ۶ ساله امضا کرده و هدایت این تیم را بر عهده خواهد گرفت.[۵۶][۵۷][۵۸] ده ماه بعد، در ۲۲ آوریل ۲۰۱۴، به دنبال نتایج ضعیف یونایتد و عدم راهیابی این تیم به لیگ قهرمانان اروپا برای اولین بار پس از فصل ۹۶–۱۹۹۵، دیوید مویس از سمتش برکنار شد و رایان گیگز به صورت موقت، هدایت این تیم را برعهده گرفت.[۵۹] در ۱۹ مهٔ ۲۰۱۴ رسماً اعلام شد که لوئی فان خال با قراردادی سه ساله جانشین مویس میشود و رایان گیگز هم به عنوان دستیار در تیم خواهد بود.[۶۰] در ۲۸ مهٔ ۲۰۱۴، مالکوم گلیزر مالک باشگاه درگذشت.[۶۱]
یونایتد با فن خال در فصل اول به مقام چهارم لیگ رسید و به مرحلهٔ گروهی فصل بعد لیگ قهرمانان اروپا راه یافت، اما در همان مرحلهٔ گروهی حذف شد.[۶۲] فصل بعد با وجود چند خرید گرانقیمت در لیگ به مقام پنجم رسید و باز هم از رسیدن به لیگ قهرمانان بازماند. با این حال، در آن فصل یونایتد برای دوازدهمین بار به قهرمانی جام حذفی رسید و با رکورد آرسنال برابری کرد.[۶۳] با وجود این قهرمانی، دو روز بعد فن خال از کارش برکنار شد[۶۴] و در ۲۷ مهٔ ۲۰۱۶، ژوزه مورینیو با قراردادی سه ساله سرمربیگری این تیم را بر عهده گرفت.[۶۵] در این فصل منچستر یونایتد برای بیست و یکمین بار قهرمان جام خیریه شد، برای اولین بار توانست در لیگ اروپا به قهرمانی برسد و همچنین برای پنجمین بار در جام اتحادیه انگلستان به قهرمانی رسید. وین رونی با به ثمر رساندن دویست و پنجاهمین گل خود برای باشگاه، رکورد سر بابی چارلتون را شکست و به بهترین گلزن تاریخ باشگاه تبدیل شد و در انتهای فصل به باشگاه سابق خود یعنی اورتون بازگشت. بعد از پایان هفتهٔ هفدهم فصل ۱۹–۲۰۱۸، تیم مورینیو با ۱۹ امتیاز کمتر از تیم صدرنشین و ۱۱ امتیاز فاصله از تیم چهارم جدول، در ردهٔ ششم قرار داشت؛ این بدترین شروع تاریخ باشگاه در لیگ برتر بود. نهایتاً ژوزه مورینیو در ۱۸ دسامبر ۲۰۱۸ برکنار شد[۶۶] و یک روز بعد اوله گونر سولشر به صورت موقت جانشین وی شد.[۶۷] در ۲۸ مارس ۲۰۱۹ و پس از کسب ۱۴ برد از ۱۹ بازی ابتداییاش، سولشر با امضای قراردادی سه ساله به عنوان سرمربی رسمی تیم انتخاب شد.[۶۸]
در ۱۸ آوریل ۲۰۲۱، منچستر یونایتد اعلام کرد که همراه با ۱۱ باشگاه دیگر اروپایی، سوپر لیگ اروپا را بنیانگذاری کرده. این لیگ قرار بود به یک مسابقات ۲۰ تیمی تبدیل و جایگزین لیگ قهرمانان اروپا شود. اما ۱۲ تیم اصلیِ بنیانگذار، هیچگاه از لیگ سقوط نمیکردند و عضو دائمی آن میشدند.[۶۹] اعلام این خبر با واکنش و اعتراضات شدید و بیسابقه از سوی هواداران، دیگر باشگاهها، رسانهها، بازیکنان، حامیان مالی و دولت بریتانیا مواجه شد[۷۰][۷۱][۷۲][۷۳]؛ به گونهای که هر ۶ تیم انگلیسی، از جمله منچستر یونایتد، دو روز بعد از این لیگ خارج شدند.[۷۴] شکست پروژه سوپر لیگ اروپا نهایت منجر شد تا اد وودوارد، مدیر اجرایی باشگاه از سمت خودش کنارهگیری کند.[۷۵] با این حال، دامنهٔ اعتراضات هواداران به باشگاه، خصوصاً خانواده گلیزر گستردهتر شد.[۷۶] در ۲ مهٔ ۲۰۲۱ هواداران تا پای هجوم به زمین چمن الدترافورد نیز پیش رفتند، به گونهای که بازی این تیم مقابل لیورپول لغو شد. این اولین بار در طول تاریخ لیگ برتر فوتبال انگلستان بود که یک بازی به علت اعتراض هواداران به باشگاه لغو میشد.[۷۷]
در فصل ۲۱–۲۰۲۰، منچستر یونایتد موفق شد تا در زمین خودش، ساوتهمپتون را ۹–۰ شکست دهد و با رکورد بهترین برد در تاریخ لیگ برتر که در اختیار خودش و تیم لستر سیتی بود، برابری کند.[۷۸] اما در انتهای فصل، در فینال لیگ اروپا مقابل ویارئال در ضربات پنالتی مغلوب شد تا چهارمین فصل متوالی بدون جام را به پایان برساند. این طولانیترین بازهٔ بدون جام برای منچستر یونایتد، بعد از آخرین سقوط این تیم از دسته اول انگلستان بود.[۷۹] در ۲۰ نوامبر ۲۰۲۱، باشگاه منچستر یونایتد اعلام کرد که سولشر از سمت خود به عنوان سرمربی تیم برکنار شده است و مایکل کریک تا انتخاب سرمربی موقت برای تیم، هدایت یونایتد را بر عهده میگیرد.[۸۰] در نهایت رالف رانگنیک به عنوان سرمربی موقت یونایتد تا انتهای فصل، انتخاب شد.[۸۱] در ۲۱ آوریل ۲۰۲۲ اریک تن هاخ قراردادی را تا پایان سال ۲۰۲۵ به همراه امکان تمدید یک ساله به عنوان سرمربی تیم امضاء کرد.[۸۲]
آرم و لباس تیم
آرم باشگاه منچستر یونایتد، از آرم شورای شهر منچستر گرفته شده است. اگرچه تغییرات بسیاری در آن دیده میشود و از آن آرم، فقط کشتی آن باقی مانده است.[۸۳] در دههٔ ۶۰ میلادی، به منچستر یونایتد لقب شیاطین سرخ داده شد. در آن زمان این لقب به صورت رسمی وارد برنامههای باشگاه شد و در دههٔ ۷۰ میلادی، نشان یک شیطان به آرم باشگاه اضافه شد.[۸۳]
لباس تیم نیوتون هیث در ابتدا، پیراهنهای سبز و زرد به همراه جوراب و شورت ورزشی آبی بود.[۸۴] بین سالهای ۱۸۹۴ تا ۱۸۹۶ پیراهن باشگاه رنگ سبز و طلایی بود[۸۴] تا اینکه در سال ۱۸۹۶، پیراهن باشگاه یک دست سفید شد و بازیکنان جورابهای آبیرنگ پوشیدند.[۸۴] بعد از آن که نام باشگاه در سال ۱۹۰۲ به منچستر یونایتد تغییر یافت، رنگ لباس تیم نیز عوض شد. از آن زمان به بعد بازیکنان پیراهن قرمز، شورت ورزشی سفید و جوراب سیاه میپوشیدند. تا سال ۱۹۲۲، تغییرات چندانی در لباس تیم صورت نگرفت تا این که در آن سال یک علامت V قرمز تیره به قسمت اطراف یقه پیراهن تیم اضافه شد. لباس خانگی تیم تا سال ۱۹۲۷ به همین شکل بود.[۸۴] در سال ۱۹۳۴، بازیکنان پیراهنهای آلبالویی و سفید رنگ پوشیدند، ولی در فصل بعدی پیراهن تیم به همان قرمز یکدست تغییر یافت. از سال ۱۹۵۹ تا ۱۹۶۵، جورابهای بازیکنان از رنگ مشکی به رنگ سفید تغییر کرد و از سال ۱۹۶۵ تا ۱۹۷۱، جورابهای تیم، قرمزرنگ شد. در آن سال دوباره جورابهای تیم به رنگ مشکی درآمد. لباس تیم در فصل ۱۱–۲۰۱۰، قرمز رنگ با یقههای سفید، شورت ورزشی سفید و جورابهای مشکی بود.[۸۵] در طراحی پیراهن فصل ۱۳–۲۰۱۲ منچستر یونایتد، از نوعی پارچه از جنس کتان به نام گینگهام الهام گرفته شده است. این پارچه در طول انقلاب صنعتی در شهر منچستر تولید شده و به نوعی نماد این شهر به حساب میآید.[۸۶]
لباس دوم تیم اغلب فصلها پیراهن و شورت ورزشی سفید و جورابهای سیاه بوده است، ولی چندین استثنا هم وجود داشته است؛ مثلاً در فصل ۲۰۰۰–۱۹۹۹ پیراهن دوم تیم، آبی نفتی به همراههای راهراههای باریک نقرهای رنگ بود[۸۷] و در فصل ۱۱–۲۰۱۰ لباس دوم تیم، پیراهن سفید به همراه خطهای آبی و قرمز رنگ و شورت ورزشی سیاه و جوراب سفید رنگ بود.[۸۸] در فصل ۹۶–۱۹۹۵، آنها برای دو بازی پیراهن تمام خاکستری پوشیدند، ولی به دلیل شکایت بازیکنان از این که در زمین نمیتوانند یکدیگر را پیدا کنند، پیراهن دوم تیم تغییر کرد.[۸۹] از سال ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۶، پیراهن دوم تیم آبی و سفید رنگ بود. در سالی که منچستر یونایتد هر سه جام را به دست آورد، پیراهن دوم تیم یکدست سیاهرنگ بود. از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۵، پیراهن دوم تیم سفید به همراه خطوط آبی و قرمز رنگ و جورابها و شورتهای ورزشی آبی رنگ بود.[۸۷] در فصل ۰۹–۲۰۰۸، به مناسبت چهلمین سالگرد فتح لیگ قهرمانان اروپا برای نخستین بار، باشگاه پیراهن دوم تیم را به یکدست آبی تغییر داد.[۹۰]
ورزشگاههای خانگی
لقب | تئاتر رؤیاها |
---|---|
محل | خیابان سر مت بازبی، الدترافورد، منچستر بزرگ، انگلستان |
شروع ساخت | ۱۹۰۹ |
بازگشایی | ۱۹ فوریه ۱۹۱۰ |
مالک | منچستر یونایتد |
گرداننده | منچستر یونایتد |
نوع زمین | چمن |
هزینه ساخت | ۹۰٬۰۰۰ پوند (سال ۱۹۰۹) |
طراح | آرچیبالد لیچ (۱۹۰۹) |
گنجایش | ۷۵٬۶۴۳[۲] |
مستاجرها | منچستر یونایتد (۱۹۱۰–تاکنون) |
ابعاد | ۱۰۵ × ۶۸ متر |
نیوتون هیث در ابتدا در زمین نورث وود که زمینی نزدیک حیاط راهآهن بود، بازی میکرد.[۹۱] گنجایش اصلی آن ورزشگاه ۱۲٬۰۰۰ نفر بود. مقامات باشگاه تصمیم گرفتند تا برای پیوستن به لیگ برتر بر امکانات این ورزشگاه بیفزایند. در سال ۱۸۸۷، تغییرات کوچکی در ورزشگاه صورت گرفت و در سال ۱۸۹۱، باشگاه از حداقل ذخایر مالی خود برای نصب دو جایگاه جدید در ورزشگاه و اضافه شدن ۲٬۰۰۰ نفر به ظرفیت ورزشگاه استفاده کرد.[۹۲]
در ماه ژوئن ۱۸۹۳ که باشگاه به تازگی تحویل صاحبان جدیدش داده شده بود، زمین نورث وود برای باشگاه نامناسب تشخیص داده شد. ای. اچ آلبوت زمینهٔ استفاده از زمین بانک استریت در کلیتون را فراهم کرد.[۹۱]
در زمانی که بانک استریت به دلیل مشکلات مالی باشگاه تعطیل شد، هری استفورد توانست پول کافی جمعآوری کند و یک زمین موقت برای بازیهای تیم در هارپورهی فراهم آورد. به دنبال سرمایهگذاریهای جدید در باشگاه، جی. اچ دیویس ۵۰۰ پوند پرداخت و علاوه بر احیای زمین بانک استریت، یک جایگاه ۱٬۰۰۰ نفری جدید نیز به آن افزود. در عرض چهار سال، چهار طرف ورزشگاه دارای جایگاه شد و ظرفیت ورزشگاه به ۵۰٬۰۰۰ نفر رسید.[۹۲]
بعد از کسب عنوان قهرمانی لیگ در سال ۱۹۰۸ و قهرمانی در جام حذفی در سال بعد، بانک استریت برای جاهطلبیهای بزرگ دیویس کافی نبود. در فوریه ۱۹۰۹، شش هفته قبل از فینال جام حذفی، الدترافورد به عنوان نام ورزشگاه جدید منچستر یونایتد تصویب شد.[۹۲] باشگاه، زمین ورزشگاه را به قیمت ۶۰٬۰۰۰ پوند خرید. بودجهای ۳۰٬۰۰۰ پوندی به آرچیبالد لیچ (معمار) داده شد تا کار ساخت را شروع کند. در ابتدا قرار بود تا ورزشگاه ۱۰۰٬۰۰۰ نفری باشد، ولی با توجه به بودجه، به ۷۷٬۰۰۰ نفر کاهش یافت.[۹۲] ورزشگاه توسط آقایان براملد و اسمیت در شهر منچستر ساخته شد. رکورد حضور بیشترین تماشاگر در این ورزشگاه، در ۲۵ مارس ۱۹۳۹ ثبت شد. در آن بازی که نیمهنهایی جام حذفی بود، ۷۶٬۹۶۲ تماشاگر به ورزشگاه آمدند.[۹۲]
در طول جنگ جهانی دوم و به دلیل بمباران، بخش زیادی از ورزشگاه تخریب شد. تونل ورودی جنوب ورزشگاه، تنها قسمت باقیمانده از آن بود. بعد از جنگ باشگاه از کمیسیون خسارت جنگ ۲۲٬۲۷۸ پوند دریافت کرد تا ورزشگاه را بازسازی کند. در طول بازسازی ورزشگاه، منچستر یونایتد بازیهای خانگیاش را در ورزشگاه خانگی منچسترسیتی برگزار میکرد. منچستر یونایتد سالانه ۵٬۰۰۰ پوند و به علاوه قسمتی از سود باشگاه را صرف کرد تا استرتفورد اند، جایگاههای غربی و شرقی ورزشگاه بازسازی شد. در مارس ۱۹۵۷، ۴۰٬۰۰۰ پوند صرف شد تا سیستم نور ورزشگاه برقرار شود. در سال ۱۹۸۷، سیستم روشنایی جدیدی در ورزشگاه نصب شد. سیستمی که تا امروز باقی مانده است.[۹۲]
بعد از ابلاغ گزارش تیلور، ظرفیت الدترافورد به ۴۴٬۰۰۰ نفر کاهش پیدا کرد. در سال ۱۹۹۵، جایگاه شمالی ورزشگاه، بازسازی شد و ظرفیت ورزشگاه به ۵۵٬۰۰۰ نفر افزایش یافت. در پایان فصل ۹۹–۱۹۹۸، جایگاههای شرقی و غربی نیز بازسازی شد و ظرفیت ورزشگاه به ۶۷٬۰۰۰ نفر افزایش یافت. از ژوئیه ۲۰۰۵ تا مهٔ ۲۰۰۶، با اضافه شدن جایگاههای شمال غربی و شمال شرقی، ۸٬۰۰۰ نفر دیگر به ظرفیت ورزشگاه افزوده شد. در ۲۶ مارس ۲۰۰۶، یک رکورد برای بیشترین حضور تماشاگر در یک بازی ثبت شد و ۶۹٬۰۷۰ نفر در ورزشگاه الدترافورد حضور یافتند.[۹۳] در ۳۱ مارس ۲۰۰۷، این رکورد شکسته شد، چرا که ۷۶٬۰۹۸ نفر بازی منچستر یونایتد و بلکبرن را از نزدیک تماشا کردند.[۹۴] یعنی فقط ۱۱۴ صندلی در این بازی خالی مانده بود (۰٫۱۵ ٪ از ظرفیت ورزشگاه). در سال ۲۰۰۹، به دلیل تعمیرات مختلف بر روی جایگاهها، ۲۵۵ نفر از ظرفیت ورزشگاه کم شد و ظرفیت کل به ۷۵٬۹۵۷ کاهش یافت.[۹۵] منچستر یونایتد از لحاظ میانگین تماشاگر در بازیهای خانگی، در اروپا بعد از بوروسیا دورتموند، دوم است.[۹۶][۹۷][۹۸]
هواداران
منچستر یونایتد با داشتن بیشترین هوادار، باشگاههای هواداری و بیشترین میانگین تماشاگر برای هر بازی خانگی، پرطرفدارترین تیم جهان به حساب میآید.[۹۹] این باشگاه بالغ بر ۲۰۰ باشگاه هواداری رسمی را در ۲۴ کشور دنیا اداره میکند.[۱۰۰] باشگاه منچستر یونایتد به خاطر تورهای تابستانی خود و سفر به نقاط مختلف جهان در تعطیلات، محبوبیت ویژهای در نزد مردم جهان دارد. نتایج یک نظرسنجی نیز در سال ۲۰۱۲ نشان میدهد که منچستر یونایتد با ۶۵۹ میلیون هوادار در سرتاسر دنیا، پرطرفدارترین تیم فوتبال دنیاست.[۱۰۱][۱۰۲] نتایج یک تحقیق در سال ۲۰۱۴ نشان داد که هواداران یونایتد، پرسروصداترین هواداران در لیگ برتر انگلستان هستند.[۱۰۳]
رقیبان سنتی
منچستر یونایتد سه رقیب سنتی دارد: لیورپول، لیدز یونایتد و منچستر سیتی
حساسیت بازی دو تیم منچستر یونایتد و منچستر سیتی، به خاطر آن است که هر دو از یک شهر هستند و منچستر سیتی سالهاست سعی میکند تا جای منچستر یونایتد را به عنوان تیم اول شهر منچستر بگیرد.[۱۰۴]
رقابت دو تیم منچستر یونایتد و لیورپول، به دوران انقلاب صنعتی بازمیگردد. در آن زمان منچستر یک شهر مهم در صنعت نساجی بود و لیورپول نیز بندر مهمی به حساب میآمد.[۱۰۵]
به بازی بین دو تیم منچستر یونایتد و لیدز یونایتد جنگ رزها هم گفته میشود؛ زیرا لیدز یونایتد نمایندهٔ منطقهٔ یورکشایر و منچستر یونایتد نمایندهٔ منطقهٔ لانکشایر میباشد.[۱۰۶]
برند جهانی
باشگاه منچستر یونایتد به عنوان یک برند جهانی توصیف میشود. یک گزارش در سال ۲۰۰۹، نشان میدهد که ارزش تجاری و مالکیت معنوی باشگاه، حدود ۳۲۹ میلیون پوند است که از نظر قدرت برند دارای نمرهٔ AAA میباشد (قویترین برند).[۱۰۷] در سال ۲۰۱۳، مجله فوربز، برند منچستر یونایتد را با ارزشی معادل ۳٫۳ میلیارد دلار در رده نخست ارزشمندترین برندهای باشگاههای ورزشی جهان قرار داد.[۱۰۸] این باشگاه، در جدول پولی فوتبال دیلویت در ردهٔ سوم قرار دارد. (پس از رئال مادرید و بارسلونا)[۱۰۹]
قدرت برند و بهطور کلی شهرت منچستر یونایتد در جهان، اغلب به بازسازی تیم منچستر یونایتد توسط مت بازبی و به دنبال آن کسب موفقیتهای مختلف بعد از فاجعه هوایی مونیخ نسبت داده میشود، کاری که تحسین همگان را برانگیخت. تیمی شامل بازیکنانی چون بابی چارلتون، نوبی استایلز (اعضای تیم ملی انگلستان که قهرمان جهان شد)، دنیس لا و جرج بست. سبک بازی حملهای این تیم به «تسخیر ابتکار فوتبال انگلیس» مشهور شده بود.[۱۱۰]
منچستر یونایتد نخستین باشگاه انگلیسی بود که سهامش در سال ۱۹۹۱، در بورس اوراق بهادار لندن، به فروش گذاشته شد.[۱۱۱] با این کار، باشگاه پیشرفت قابل توجهی در مسائل مالی کرد و استراتژیاش در بخش تبلیغاتی را بهبود بخشید. تمرکز باشگاه روی تبلیغات و موفقیتهای ورزشی تیم در مسابقات مختلف، سود قابل توجهی را برای باشگاه به ارمغان آورد. قدرت برند منچستر یونایتد، با توجه رسانههای مختلف به بازیکنان این تیم در خارج از زمین، از جمله دیوید بکهام (که خیلی زود خودش یک برند در جهان شد)، بیشتر شد. این توجه باعث شد تا در روی زمین نیز توجه بیشتری به منچستر یونایتد شود و فرصتهای خوبی از جمله حامیان مالی خوب و حق پخش تلویزیونی نصیب این تیم شود.[۱۱۲] در این زمان محبوبیت دیوید بکهام در آسیا دلیل جدایی ناپذیر موفقیت تجاری باشگاه در این قاره بود.[۱۱۳]
به خاطر کسب نتایج عالی در رقابتهای مختلف، زمینه برای تولید درآمد بیشتر از طریق حقّ پخش تلویزیونی بازیهای تیم، ایجاد شد. از آغاز لیگ برتر، منچستر یونایتد برای فروش حق پخش تلویزیونی بازیهای تیم خود، بیشترین درآمد را در بین باشگاههای انگلیسی کسب کرده است. این باشگاه با شبکه اسکای بریتانیا قرارداد دارد.[۱۱۴][۱۱۵] منچستر یونایتد دارای بیشترین درآمد از طریق تبلیغات در بین تیمهای انگلیسی است.[۱۱۶]
حامیان مالی
بازه زمانی | تولیدکننده لباس | اسپانسر (سینه) | اسپانسر (آستین) |
---|---|---|---|
۱۹۴۵–۱۹۷۵ | آمبرو | — | — |
۱۹۷۵–۱۹۸۰ | آدمیرال | ||
۱۹۸۰–۱۹۸۲ | آدیداس | ||
۱۹۸۲–۱۹۹۲ | شارپ کورپوریشن | ||
۱۹۹۲–۲۰۰۰ | آمبرو | ||
۲۰۰۰–۲۰۰۲ | ودافون | ||
۲۰۰۲–۲۰۰۶ | نایکی | ||
۲۰۰۶–۲۰۱۰ | AIG | ||
۲۰۱۰–۲۰۱۴ | ایاوان | ||
۲۰۱۴–۲۰۱۵ | شورلت | ||
۲۰۱۵–۲۰۱۸ | آدیداس | ||
۲۰۱۸–۲۰۲۱ | کهلر | ||
۲۰۲۱–۲۰۲۲ | تیمویوئر | ||
۲۰۲۲– | دیاکسسی |
- حامیان مالی پیراهن تیم
شرکت شارپ، نخستین حامی مالی منچستر یونایتد به حساب میآید. این شرکت در فصل ۸۳–۱۹۸۲، قراردادی پنج ساله به ارزش ۵۰۰٬۰۰۰ پوند با منچستر یونایتد امضا کرد. شارپ تا فصل ۲۰۰۰–۱۹۹۹، حامی مالی منچستر بود. بعد از آن، باشگاه با شرکت وودافون، قرارداد چهارساله و ۳۰ میلیون پوندی امضا کرد.[۱۱۷] وودافون برای امضای قرارداد چهارسالهای دیگر به ارزش ۳۶ میلیون پوند موافقت کرد، ولی پس از دو فصل تصمیم گرفت قراردادش با باشگاه منچستر یونایتد را فسخ کند. آنها دلیل اینکار را تمرکز بیشتر روی حمایت مالی از لیگ قهرمانان اروپا اعلام کردند.[۱۱۷]
در شروع فصل ۰۷–۲۰۰۶، شرکت بیمه گروه بینالمللی آمریکایی قراردادی چهارساله به ارزش ۵۶٫۵ میلیون پوند با باشگاه به امضا رساند که این مقدار، بالاترین مبلغ، برای یک حامی مالی در دنیا بود. این قرارداد در سپتامبر ۲۰۰۶ منعقد شد.[۱۱۸][۱۱۹] در ابتدای فصل ۱۱–۲۰۱۰، شرکت بیمه اتکایی آمریکایی به نام ایاوان قراردادی چهارساله و به مبلغ ۸۰ میلیون پوند با باشگاه منچستر یونایتد به امضا رساند که ارزشمندترین حامی مالی باشگاههای فوتبال در تاریخ به حساب میآید.[۱۲۰] در اوت ۲۰۱۱، دیاچال با یونایتد قراردادی چهارساله و به ارزش ۴۰ میلیون پوند امضا کرد و حامی لباسهای تمرین تیم شد. گفته میشود این نخستین بار در فوتبال انگلستان بود که شرکتی حامی مالی لباسهای تمرین تیمی میشود.[۱۲۱][۱۲۲] این قرارداد بیشتر از یک سال به طول نینجامید و باشگاه در اکتبر ۲۰۱۲ قرارداد را بازخرید کرد.[۱۲۳] در آوریل ۲۰۱۳، باشگاه قراردادی ۸ ساله با ایاوان به ارزش ۱۸۰ میلیون پوند برای لباسهای تمرین تیم و همچنین اعطای حق نامگذاری مرکز تمرین ترافورد به شرکت ایاوان، به امضا رساند.[۱۲۴] در ۳۰ ژوئیه ۲۰۱۲ باشگاه منچستر یونایتد با جنرال موتورز قرارداد هفت سالهای به امضا رساند و جنرال موتورز از ابتدای فصل ۱۵–۲۰۱۴، به جای ایاوان حامی مالی پیراهن تیم شد. جنرال موتورز سالانه حدود ۸۰ میلیون دلار و در مجموع هفت سال، ۵۵۹ میلیون دلار به باشگاه منچستر یونایتد پرداخت کرد. لوگوی شورولت که از برندهای شرکت جنرال موتورز است، تا انتهای فصل ۲۱–۲۰۲۰ بر روی پیراهن تیم قرار گرفت.[۱۲۵][۱۲۶] کمپانی کوهلر از ابتدای فصل ۱۹–۲۰۱۸ به عنوان اولین اسپانسر آستینهای پیراهنهای تیم با باشگاه قرارداد امضا کرد. از ابتدای فصل ۲۲–۲۰۲۱، شرکت تیمویوئر اسپانسر اصلی پیراهن باشگاه شد و لوگوی آن بر روی پیراهن بازیکنان جای گرفت.[۱۲۷]
- تولیدکنندگان لباس تیم
تولیدکننده لباسهای باشگاه در ابتدا آمبرو بود تا این که در سال ۱۹۷۵، باشگاه با شرکت آدمیرال اسپورتزور قراردادی ۵ ساله امضا کرد.[۱۲۸] در سال ۱۹۸۰، آدیداس تولید البسه یونایتد را به عهده گرفت[۸۴] تا این که در سال ۱۹۹۲، آمبرو دوباره با باشگاه قرارداد امضا کرد. آمبرو ۱۰ سال تولید لباسهای منچستر را بر عهده داشت.[۸۴] پس از آن نایک قراردادی به ارزش ۳۰۲٫۹ میلیون پوند و تا سال ۲۰۱۵ با باشگاه امضا کرد. آنها در ۲۲ ماه اول کار خود ۳٫۸ میلیون پیراهن فروختند.[۱۲۹] در سال ۲۰۱۴، نایک اعلام کرد که قراردادش را به دلیل هزینههای بالا با منچستر یونایتد تمدید نخواهد کرد.[۱۳۰][۱۳۱] کمپانی آدیداس با امضای قراردادی ۱۰ ساله به ارزش ۷۵۰ میلیون پوند، از ابتدای فصل ۱۶–۲۰۱۵، کار طراحی و تولید پیراهنهای این تیم را برعهده گرفت.[۱۳۲][۱۳۳]
مالکیت و امور مالی
باشگاه فوتبال منچستر یونایتد توسط شرکت راهآهن لانکشایر و یورکشایر تأسیس شد و در سال ۱۸۹۲ سهام آن به صورت اوراق بهادار ۱ پوندی به فروش گذاشته شد.[۱۳۴] در سال ۱۹۰۲، چهار سرمایهدار که یکی از آنها جان هنری دیویس بود، هر کدام در باشگاه ۵۰۰ پوند سرمایهگذاری کردند و باشگاه را از ورشکستگی نجات دادند.[۱۷] بعد از مرگ دیویس در سال ۱۹۲۷، باشگاه دوباره در آستانهٔ ورشکستگی قرار گرفت، ولی در دسامبر ۱۹۳۱، جیمز گیبسون با سرمایهگذاری ۲٬۰۰۰ پوند، کنترل باشگاه را در دست گرفت.[۱۷] گیبسون در سال ۱۹۴۸، کار ادارهٔ باشگاه را به پسرش آلن، واگذار کرد. گیبسون سه سال بعد درگذشت. خانوادهٔ گیبسون مالکیت باشگاه را حفظ کردند، اما مدیریت باشگاه را به هارولد هاردمن، بازیکن سابق این تیم، سپردند.[۱۳۴]
چند روز پس از فاجعه مونیخ، لوئیس ادواردز که یکی از دوستان مت بازبی نیز بود، به هیئت مدیره پیشنهاد شد. وی ۴۰٬۰۰۰ پوند در باشگاه سرمایهگذاری کرد، ۵۴٪ سهام کل باشگاه را تصاحب کرد و در سال ۱۹۵۴، مدیر باشگاه شد. وقتی لیلیان گیبسون در ژانویه ۱۹۷۱ درگذشت، سهام وی به آلن گیبسون رسید. آلن مقداری از سهم خود را به پسر لوئیس ادواردز، مارتین، فروخت.[۱۳۴] مارتین ادواردز، بعد از مرگ پدرش در سال ۱۹۸۰ ادارهٔ باشگاه را در دست گرفت.[۱۳۵] رابرت مکسول که سرمایهداری بزرگ در حوزهٔ رسانهها بود، تلاش کرد تا باشگاه را در سال ۱۹۸۴ بخرد، ولی ادواردز نپذیرفت.[۱۳۴] در سال ۱۹۸۹، مارتین ادواردز میخواست تا باشگاه را با مبلغ ۲۰ میلیون پوند به مایکل نایتون بفروشد، اما موفق نشد و بهجای آن، نایتون به هیئت مدیرهٔ باشگاه پیوست. منچستر یونایتد در سال ۱۹۹۱، بار دیگر به بورس انگلستان (بورس لندن) رفت و ۶٫۷ میلیون پوند از سهامش فروخته شد.[۱۳۴] در سال ۱۹۹۸، پیشنهاد دیگری برای خرید منچستر یونایتد به آن باشگاه ارائه شد. این بار از طرف یکی از بزرگترین سرمایهداران رسانهای دنیا یعنی روپرت مرداک. سهامداران باشگاه علیه مرداک جبهه گرفتند و گروه اعتماد حامیان منچستر یونایتد هواداران را به خرید سهام باشگاه تشویق کرد تا مرداک باشگاه را صاحب نشود.[۱۳۶] پیشنهاد مرداک در آن زمان نظیر نداشت. او برای خرید باشگاه ۶۲۳ میلیون پوند پیشنهاد کرده بود.[۱۳۴] هیئت مدیره با فروش باشگاه موافقت کرد، اما کمیسیون انحصار و ادغام بریتانیا در آوریل ۱۹۹۹، این قرارداد را لغو کرد.[۱۳۴] چند سال بعد، بین سرمربی باشگاه سر الکس فرگوسن و مدیران آن یعنی جان مگنیر و جان پاتریک مککانوس (که تا آن زمان بیشتر سهام باشگاه را تصاحب کرده بودند) جنگ قدرت درگرفت. این دو سعی کردند تا فرگوسن را از منصبش برکنار کنند. هیئت مدیره پاسخ آنها را با کم کردن سهمشان و اخراج تدریجیشان از باشگاه داد.[۱۳۴]
در ماه مهٔ ۲۰۰۵، مالکوم گلیزر ۲۸٫۷٪ سهام باشگاه را خرید. سپس با ۸۰۰ میلیون پوند (۱٫۵ میلیارد دلار) ۹۹٪ درصد باشگاه را خرید.[۱۳۷][۱۳۸] در سال ۲۰۰۶، باشگاه اعلام کرد که ۶۶۰ میلیون پوند بدهی دارد و در نتیجه سود سالانه باشگاه به ۶۲ میلیون پوند کاهش مییابد.[۱۳۹][۱۴۰] در ژانویه ۲۰۱۰، باشگاه با بدهی ۷۱۶٫۵ میلیون پوند (۱٫۱۷ میلیارد دلار)[۱۴۱] مجبور شد تا ۵۰۴ میلیون پوند از سهام خود را از طریق اوراق بهادار به فروش بگذارد که به آنها کمک کرد تا ۵۰۹ میلیون پوند از بدهی خود به بانکهای خارجی را بپردازد.[۱۴۲] سود سالیانهٔ باشگاه به ۴۵ میلیون پوند تقلیل یافت و این باعث شروع اعتراض هواداران شد.[۱۴۳] از آن زمان بعد گروههای هواداری در اعتراض به گلیزرها تشکیل شد که با نمادهای سبز و طلایی رنگ (به رنگ لباس تیم اولیه یعنی نیوتون هیث) در ورزشگاه و زمین تمرین باشگاه حاضر میشوند.[۱۴۴]
در اوت ۲۰۱۱، باور عمومی بر این بود که گلیزرها با شرکت کردیت سوئیس به توافق رسیدهاند تا عرضه اولیه سهام باشگاه به ارزش ۱ میلیارد دلار (تقریباً ۶۰۰ میلیون پوند) در بازار بورس سنگاپور انجام بگیرد.[۱۴۵] اما در ژوئیه ۲۰۱۲، اعلام شد که سهام باشگاه در بازار بورس نیویورک عرضه خواهد شد.[۱۴۶] سهامها قرار بود ارزشی بین ۱۶ تا ۲۰ دلار داشته باشند، اما پس از عرضهٔ سهام و نظرات منفی تحلیلگران بورس، به ۱۴ دلار کاهش یافت. با وجود کاهش ارزش سهام، منچستر یونایتد همچنان با ۲٫۳ میلیارد دلار، باارزشترین باشگاه فوتبال در دنیا بود.[۱۴۷]
بازیکنان
ترکیب تیم نخست
تا ۲۷ ژاونیه ۲۰۲۴[۱۴۸]
تذکر: پرچم استفاده شده در کنار نام بازیکنان نشاندهندهٔ ملیتی است که برای بازیکنان در فیفا ثبت شده است. این بازیکنان ممکن است بیش از یک ملیت داشته باشند.
|
|
بازیکنان جدا شده به صورت قرضی
|
کاپیتانهای باشگاه
از سال ۱۸۸۲ تاکنون، ۴۵ بازیکن وظیفهٔ کاپیتانی را برای تیم منچستر یونایتد (در ابتدا نیوتون هیث) برعهده داشتهاند.[۱۵۱] اولین کاپیتان باشگاه که نامش مشخص است، ئی. توماس (E. Thomas) بوده است. وی از سال ۱۸۸۲ تا ۱۸۸۳ کاپیتانی تیم را عهدهدار بوده است.[۱۵۱] برایان رابسون دارای رکورد بلندمدتترین دوران کاپیتانی در تیم میباشد. او از سال ۱۹۸۲ تا ۱۹۹۴ کاپیتان منچستر یونایتد بود.[۱۵۱] روی کین که از سال ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۵ کاپیتان تیم بود،[۱۵۱] پرافتخارترین کاپیتان باشگاه به حساب میآید.[۱۵۲] او در طول این سالها همراه با منچستر یونایتد، چهار بار در لیگ برتر، دو بار در جام حذفی، یک بار در جام خیریه، یک بار در لیگ قهرمانان اروپا و یک بار در جام بین قارهای قهرمان شد.[۱۵۲][۱۵۳] بعد از خداحافظی گری نویل از فوتبال، نمانیا ویدیچ کاپیتانی تیم را بر عهده گرفت تا این که در سال ۲۰۱۴ یونایتد را ترک کرد.[۱۵۴][۱۵۵][۱۵۶] بعد از ویدیچ، وین رونی به عنوان کاپیتان باشگاه برگزیده شد و تا سال ۲۰۱۷ که منچستر یونایتد را به مقصد باشگاه سابقش، اورتون ترک کرد، کاپیتان این تیم بود.[۱۵۷][۱۵۸] مایکل کریک در سال ۲۰۱۷ به جای رونی کاپیتان تیم شد.[۱۵۹] او هم در سال ۲۰۱۸ از دنیای فوتبال خداحافظی کرد و آنتونیو والنسیا به عنوان کاپیتان جدید تیم انتخاب شد.[۱۶۰] با جدایی والنسیا از باشگاه در تابستان ۲۰۱۹، اشلی یانگ کاپیتان اول این تیم شد.[۱۶۱] در ژانویهٔ ۲۰۲۰، اشلی یانگ به اینتر میلان پیوست و هری مگوایر به عنوان کاپیتان باشگاه انتخاب گردید.[۱۶۲]
آکادمی و بازیکنان ذخیره
آکادمی و بازیکنان ذخیره باشگاه فوتبال منچستر یونایتد تیم دوم باشگاه فوتبال منچستر یونایتد است. این تیم در لیگ برتر فوتبال آکادمی انگلستان بازی میکند. از سال ۱۹۹۹ که این لیگ تأسیس شد، آنها در سالهای ۲۰۰۲، ۲۰۰۵، ۲۰۰۶، ۲۰۱۰، ۲۰۱۲، ۲۰۱۳ و ۲۰۱۵ قهرمان این لیگ شدند. بسیاری از بازیکنان بزرگ تیم منچستر یونایتد مانند رایان گیگز، پل اسکولز و دیوید بکهام در این تیم رشد کردهاند.[۱۶۳][۱۶۴]
تیم زنان
باشگاه منچستر یونایتد در سال ۲۰۱۸ درخواست تشکیل تیم در بخش زنان را به اتحادیه فوتبال انگلستان ارائه داد و با این درخواست موافقت شد. تیم زنان منچستر یونایتد در ۲۸ مهٔ ۲۰۱۸ به صورت رسمی تشکیل شد.[۱۶۵][۱۶۶][۱۶۷][۱۶۸][۱۶۹]
رکوردها و آمار
رکوردهای بازیکنان
بیشترین تجربه بازی
رایان گیگز که از سال ۱۹۹۱ تا ۲۰۱۴ در منچستر یونایتد بازی میکرد، ۹۶۳ بازی برای این تیم انجام داد که از این حیث، در بین بازیکنان منچستر یونایتد رکورد دار میباشد. بعد از وی بابی چارلتون که از سال ۱۹۵۶ تا ۱۹۷۳ در یونایتد بازی میکرد، با ۷۵۸ بازی در رتبه دوم قرار دارد. همچنین پل اسکولز با ۷۱۸ بازی در رتبه سوم قرار دارد.[۱۷۰]
بهترین گلزنان تاریخ باشگاه
وین رونی با زدن ۲۵۳ گل، بهترین گلزن تاریخ باشگاه منچستر یونایتد به حساب میآید. بابی چارلتون با زدن ۲۴۹ گل در ردهٔ دوم بهترین گلزنان باشگاه قرار دارد. بعد از این دو دنیس لا با ۲۳۷ گل بازی در ردهٔ سوم قرار دارد.[۱۷۱]
جوایز بازیکنان
توپ طلای اروپا
بازیکنان ذیل در زمانی که در منچستر یونایتد بازی میکردهاند، موفق به کسب توپ طلای اروپا شدهاند:[۱۷۲]
- دنیس لا - ۱۹۶۴
- بابی چارلتون - ۱۹۶۶
- جرج بست - ۱۹۶۸
- کریستیانو رونالدو - ۲۰۰۸
کفش طلای اروپا
بازیکنان ذیل در زمانی که در منچستر یونایتد بازی میکردهاند، موفق به کسب کفش طلای اروپا شدهاند:
- کریستیانو رونالدو (۳۱ گل) - ۲۰۰۸[۱۷۳]
بهترین بازیکن سال یوفا
بازیکنان ذیل در زمانی که در منچستر یونایتد بازی میکردهاند، موفق به کسب عنوان بهترین بازیکن سال یوفا شدهاند:[۱۷۴]
- دیوید بکهام - ۱۹۹۹
- کریستیانو رونالدو - ۲۰۰۸
بازیکن سال فوتبال جهان
بازیکنان ذیل در زمانی که در منچستر یونایتد بازی میکردهاند، موفق به کسب عنوان بازیکن سال فوتبال جهان شدهاند:
- کریستیانو رونالدو - ۲۰۰۸[۱۷۵]
جایزه پوشکاش فیفا
بازیکنان ذیل در زمانی که در منچستر یونایتد بازی میکردهاند، موفق به کسب جایزه پوشکاش فیفا شدهاند:
- کریستیانو رونالدو - ۲۰۰۹[۱۷۶]
نقل و انتقالات
بیشترین هزینه خرید بازیکن
گرانقیمتترین خرید باشگاه منچستر یونایتد، پل پوگبا است که در اوت ۲۰۱۶ با مبلغ ۸۹٫۳ میلیون پوند از یوونتوس به یونایتد پیوست.[۱۷۷][۱۷۸] نفر دوم، هری مگوایر است که در تابستان ۲۰۱۹، با مبلغ ۸۰ میلیون پوند از لسترسیتی به منچستریونایتد آمد.[۱۷۹] نفر سوم، روملو لوکاکو میباشد که در ژوئیهٔ ۲۰۱۷ از اورتون با مبلغ ۷۵ میلیون پوند به منچستر منتقل شد.[۱۸۰] همچنین منچستر برای امضای قرارداد با آنتونی مارسیال در سال ۲۰۱۵، ۳۶ میلیون پوند پرداخت که بیشترین هزینهٔ پرداخت شده برای یک بازیکن نوجوان به حساب میآید.[۱۸۱]
بیشترین مبلغ فروش بازیکن
کریستیانو رونالدو، در تابستان ۲۰۰۹، با انتقال ۸۰ میلیون پوندیاش به رئال مادرید، گرانقیمتترین بازیکن فروخته شده در باشگاه است.[۱۸۲] نفر دوم، روملو لوکاکو است که در تابستان ۲۰۱۹ با مبلغ ۷۴ میلیون پوند به اینترمیلان پیوست.[۱۸۳] آنخل دیماریا با انتقال ۴۴٫۳ میلیون پوندی به پاری سن ژرمن در ردهٔ سوم قرار دارد.[۱۸۴]
مقامات باشگاه
کادر مربیگری
سمت | نام |
---|---|
مربی | اریک تن هاخ |
دستیار مربی | میشل ون در گاگ[۱۸۵] |
مربی تیم اول | اریک رمزی[۱۸۷] |
مربی دروازهبانها در رده بزرگسالان | ریچارد هارتیس[۱۸۸] |
دستیار مربی دروازهبانها | کریگ ماوسون[۱۸۹] |
سرپرست پزشکی و علم فوتبال (پزشک تیم اول) | استیو مکنلی |
سرپرست عملکرد ورزشی | ریچارد هاوکینز |
سرپرست توانبخشی و فیزیوتراپی | رابین سدلر[۱۹۰] |
مربیان بدنسازی | پائولو گائودینو چارلی اوون[۱۹۱] |
مربی استقامت و قدرت تیم اول | مایکل کلگ[۱۹۲] |
پژوهشگر ورزشی تیم اول | ادوارد لنگ[۱۹۲] |
روانشناس ورزشی | لنز ساشا[۱۹۳] |
سرپرست آکادمی | نیک کاکس[۱۹۴] |
سرپرست پیشرفت بازیکنان و مربیگری (زیر-۱۷ و زیر-۲۳) | جاستین کاکرین[۱۹۵] |
سرمربی زیر-۲۳ سال | نیل وود[۱۹۶] |
سرمربی زیر-۱۸ سال | تراویس بنایون[۱۹۷] |
تاریخچه مربیان باشگاه
دوره[۱۹۸] | نام | یادداشت |
---|---|---|
۱۸۹۲–۱۸۷۸ | نامشخص | |
۱۹۰۰–۱۸۹۲ | آلفرد هارولد آلبوت | |
۱۹۰۳–۱۹۰۰ | جیمز وست | |
۱۹۱۲–۱۹۰۳ | ارنست منگنال | |
۱۹۱۴–۱۹۱۲ | جان بنتلی | |
۱۹۲۱–۱۹۱۴ | جک رابسون | |
۱۹۲۶–۱۹۲۱ | جان چپمن | اولین مربی غیر انگلیسی |
۱۹۲۷–۱۹۲۶ | لل هیلدیتچ | مربی-بازیکن |
۱۹۳۱–۱۹۲۷ | هربرت باملت | |
۱۹۳۲–۱۹۳۱ | والتر کریکمر | |
۱۹۳۷–۱۹۳۲ | اسکات دانکن | |
۱۹۴۵–۱۹۳۷ | والتر کریکمر | |
۱۹۶۹–۱۹۴۵ | مت بازبی | |
۱۹۵۸ | جیمی مورفی | مربی موقت |
۱۹۷۰–۱۹۶۹ | ویلف مکگینس | |
۱۹۷۱–۱۹۷۰ | مت بازبی | |
۱۹۷۲–۱۹۷۱ | فرانک اوفارل | اولین مربی غیر بریتانیایی |
۱۹۷۷–۱۹۷۲ | تامی دوچرتی | |
۱۹۸۱–۱۹۷۷ | دیو سکستون | |
۱۹۸۶–۱۹۸۱ | ران اتکینسون | |
۲۰۱۳–۱۹۸۶ | الکس فرگوسن | پرافتخارترین مربی با سابقه طولانیترین مدت مربیگری در منچستر یونایتد[۱۹۹] |
۲۰۱۴–۲۰۱۳ | دیوید مویس | |
۲۰۱۴ | رایان گیگز | بازیکن-مربی موقت |
۲۰۱۶–۲۰۱۴ | لوئی فان خال | اولین مربی غیر بریتانیایی و غیر ایرلندی |
۲۰۱۸–۲۰۱۶ | ژوزه مورینیو | |
۲۰۲۱–۲۰۱۸ | اوله گونر سولشر | سولشر در ابتدا به عنوان سرپرست موقت تیم را در دست گرفت، اما در ۲۸ مارس ۲۰۱۹ به عنوان مربی دائم منصوب شد. |
۲۰۲۱ | مایکل کریک | سرپرست موقت |
۲۰۲۲–۲۰۲۱ | رالف رانگنیک | مربی موقت و اولین مربی آلمانی |
۲۰۲۲ | اریک تن هاخ |
کادر مدیریت
- مالک باشگاه: خانواده گلیزر همراه با شرکت سهامی عام رد فوتبال[۲۰۰]
شرکت محدود منچستر یونایتد
| باشگاه فوتبال منچستر یونایتد
|
افتخارات
منچستر یونایتد یکی از پرافتخارترین تیمهای تاریخ فوتبال است. در سال ۲۰۰۰ از سوی فیفا، منچستر یونایتد بعد از رئال مادرید به عنوان دومین تیم برتر تاریخ قرن فوتبال انتخاب شد.[۲۰۸]
منچستر یونایتد در سال ۱۹۰۸، برای اولین بار قهرمان لیگ دسته اول شد و در سال بعد نیز برای اولین بار در جام حذفی مقام قهرمانی را کسب کرد. دهه ۹۰ میلادی، موفقترین دههٔ منچستر یونایتد به حساب میآید. آنها در این سالها ۵ قهرمانی لیگ برتر، ۴ قهرمانی در جام حذفی، ۱ قهرمانی در جام اتحادیه، ۵ عنوان قهرمانی در جام خیریه، ۱ قهرمانی در لیگ قهرمانان اروپا، ۱ قهرمانی در جام در جام اروپا، ۱ قهرمانی در سوپر جام اروپا و ۱ عنوان قهرمانی در جام بین قارهای به دست آوردند.[۲۰۹] منچستر یونایتد ۲۰ بار عنوان قهرمانی لیگ برتر انگلستان را بهدست آورده[توضیح ۱] و از این حیث در بین تیمهای انگلیسی رکورد دار است.[۵۳] همچنین منچستریونایتد به عنوان اولین تیم انگلیسی به رقابتهای اروپایی راه یافت و در سال ۱۹۶۸ به عنوان نخستین تیم انگلیسی به قهرمانی اروپا رسید.[۲۵]
با قهرمانی در لیگ اروپا ۱۷–۲۰۱۶، یونایتد بعد از یوونتوس، آژاکس، بایرن مونیخ و چلسی به پنجمین تیمی تبدیل شد که به سهگانهٔ اروپایی شامل سه جام اصلی اروپا یعنی لیگ قهرمانان اروپا، جام برندگان جام اروپا و لیگ اروپا/جام یوفا دست پیدا کرده است.[۲۱۰]
فهرست ۶۸ قهرمانی باشگاه فوتبال منچستر یونایتد در پی آمده است:[۲۲][۳۳][۲۱۱]
عنوان | قهرمانی | نایبقهرمانی | |||
---|---|---|---|---|---|
تعداد | فصلها | تعداد | فصلها | ||
لیگ برتر انگلستان | ۲۰ | ۱۹۰۸، ۱۹۱۱، ۱۹۵۲، ۱۹۵۶ ۱۹۵۷، ۱۹۶۵، ۱۹۶۷، ۱۹۹۳ ۱۹۹۴، ۱۹۹۶، ۱۹۹۷، ۱۹۹۹ ۲۰۰۰، ۲۰۰۱، ۲۰۰۳، ۲۰۰۷ ۲۰۰۸، ۲۰۰۹، ۲۰۱۱، ۲۰۱۳ | ۱۷ | ۱۹۴۷، ۱۹۴۸، ۱۹۴۹، ۱۹۵۱ ۱۹۵۹، ۱۹۶۴، ۱۹۶۸، ۱۹۸۰ ۱۹۸۸، ۱۹۹۲، ۱۹۹۵، ۱۹۹۸ ۲۰۰۶، ۲۰۱۰، ۲۰۱۲، ۲۰۱۸، ۲۰۲۱ | |
جام حذفی | ۱۳ | ۱۹۰۹، ۱۹۴۸، ۱۹۶۳، ۱۹۷۷ ۱۹۸۳، ۱۹۸۵، ۱۹۹۰، ۱۹۹۴ | ۸ | ۱۹۵۷، ۱۹۵۸، ۱۹۷۶، ۱۹۷۹، ۱۹۹۵، ۲۰۰۵، ۲۰۰۷، ۲۰۱۸ | |
جام اتحادیه | ۶ | ۱۹۹۲، ۲۰۰۶، ۲۰۰۹، ۲۰۱۰، ۲۰۱۷، ۲۰۲۳ | ۴ | ۱۹۸۳، ۱۹۹۱، ۱۹۹۴، ۲۰۰۳ | |
سوپرکاپ انگلستان | ۲۱ | ۱۹۰۸، ۱۹۱۱، ۱۹۵۳، ۱۹۵۷ ۱۹۵۸، ۱۹۶۶، ۱۹۶۸، ۱۹۷۸ ۱۹۸۴، ۱۹۹۱، ۱۹۹۴، ۱۹۹۵ ۱۹۹۷، ۱۹۹۸، ۲۰۰۴، ۲۰۰۸ ۲۰۰۹، ۲۰۱۱، ۲۰۱۲، ۲۰۱۳ ۲۰۱۶ | ۹ | ۱۹۴۸، ۱۹۶۳، ۱۹۸۵، ۱۹۹۹، ۲۰۰۰، ۲۰۰۱، ۲۰۰۲، ۲۰۰۵، ۲۰۱۰، | |
جام باشگاههای جهان | ۱ | ۲۰۰۸ | |||
جام بین قاره ای | ۱ | ۱۹۹۹ | ۱ | ۱۹۶۸ | |
لیگ قهرمانان اروپا | ۳ | ۱۹۶۸، ۱۹۹۹، ۲۰۰۸ | ۲ | ۲۰۰۹، ۲۰۱۱ | |
لیگ اروپا | ۱ | ۲۰۱۷ | ۱ | ۲۰۲۱ | |
سوپرجام اروپا | ۱ | ۱۹۹۱ | ۳ | ۱۹۹۹، ۲۰۰۸، ۲۰۱۷ | |
جام در جام اروپا | ۱ | ۱۹۹۱ |
دوگانه و سهگانهها
دوگانهها
دوره | ۱۹۹۳ ۱۹۹۴ | ۱۹۹۵ ۱۹۹۶ | ۱۹۹۸ ۱۹۹۹ | ۲۰۰۷ ۲۰۰۸ | ۲۰۰۸ ۲۰۰۹ | ۲۰۱۶ ۲۰۱۷ |
---|---|---|---|---|---|---|
لیگ و جام حذفی | آری | آری | آری | |||
لیگ و جام اتحادیه | آری | |||||
لیگ و لیگ قهرمانان اروپا | آری | آری | ||||
جام اتحادیه و لیگ اروپا | آری |
سهگانهها
دوره | ۱۹۹۸ ۱۹۹۹ |
---|---|
لیگ و جام حذفی و لیگ قهرمانان اروپا | آری |
جامهایی نظیر جام باشگاههای فوتبال جهان، جام خیریه، سوپر جامها و جام بین قارهای به دلیل حضور تعداد کمی تیم، در بحث سهگانهها و دوگانهها قابل صرف نظر کردن هستند و جز سهگانه در نظر گرفته نمیشوند.[۲۱۲]
توضیحات
- ↑ ۷ قهرمانی در لیگ دسته اول و ۱۳ قهرمانی در لیگ برتر؛ از سال ۱۹۹۲، نام لیگ دسته اول به لیگ برتر تغییر یافت.
پانویس
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ "Manchester United Football Club" (به انگلیسی). Premier League. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 4 August 2012.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ "Manchester United – Stadium" (PDF). premierleague.com. Premier League. Retrieved 9 November 2017.
- ↑ Wiacek, Conrad (16 January 2024). "INEOS and Ratcliffe are the largest single shareholders at Manchester United. What now?". Sportcal. Archived from the original on 29 February 2024. Retrieved 7 March 2024.
- ↑ "History by Decade 1910-1919" (به انگلیسی). ManUtd.com (Manchester United). Retrieved 4 August 2012.
- ↑ "Leeds United England's 12th biggest club, according to Sky Sports study". Sky Sports (به انگلیسی). Retrieved 2021-05-17.
- ↑ Stewart, Rob (1 October 2009). "Sir Alex Ferguson successful because he was given time, says Steve Bruce" (به انگلیسی). The Daily Telegraph (London: Telegraph Media Group). Retrieved 11 May 2012.
- ↑ Northcroft, Jonathan (5 November 2006). "20 glorious years, 20 key decisions" (به انگلیسی). The Sunday Times. Retrieved 4 August 2012.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ "Sir Alex Ferguson to retire as Manchester United manager" (به انگلیسی). BBC Sport. 8 May 2013. Retrieved 9 May 2013.
- ↑ "Jose Mourinho wants Manchester United to 'close the circle' of trophies and win Europa League". Sky Sports. 4 May 2017. Retrieved 23 January 2018.
- ↑ «United moving down south as fanbase reaches 333 million». Mail Online. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۵-۱۷.
- ↑ "Deloitte Football Money League 2018". Deloitte. 23 January 2018. Retrieved 23 January 2018.
- ↑ "Man Utd back on top of Forbes' most valuable list at £2.86bn". Sky Sports. 6 June 2017. Retrieved 6 June 2017.
- ↑ "Manchester United is 'most valuable football brand'". BBC News (British Broadcasting Corporation). 8 June 2015. Retrieved 8 June 2015.
- ↑ Schwartz, Peter J. (18 April 2012). "Manchester United Again The World's Most Valuable Soccer Team". Forbes Magazine. Retrieved 5 May 2012.
- ↑ "Manchester United History" (به انگلیسی). Footbo. Archived from the original on 21 June 2011. Retrieved 5 June 2011.
- ↑ "Manchester United History" (به انگلیسی). football-england.com. Archived from the original on 28 March 2010. Retrieved 5 June 2011.
- ↑ ۱۷٫۰۰ ۱۷٫۰۱ ۱۷٫۰۲ ۱۷٫۰۳ ۱۷٫۰۴ ۱۷٫۰۵ ۱۷٫۰۶ ۱۷٫۰۷ ۱۷٫۰۸ ۱۷٫۰۹ ۱۷٫۱۰ ۱۷٫۱۱ ۱۷٫۱۲ "Manchester United History" (به انگلیسی). Stretford end. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 5 June 2011.
- ↑ "What Were the UK Earnings and Prices Then?" (به انگلیسی). MeasuringWorth. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 12 August 2011.
- ↑ ۱۹٫۰ ۱۹٫۱ ۱۹٫۲ "History by Decade 1900-1909" (به انگلیسی). ManUtd.com (Manchester United). Retrieved 8 June 2011.
- ↑ "1910-1919 History by Decade" (به انگلیسی). ManUtd.com (Manchester United). Retrieved 8 June 2011.
- ↑ ۲۱٫۰ ۲۱٫۱ "History by Decade 1920-1929" (به انگلیسی). ManUtd.com (Manchester United). Retrieved 8 June 2012.
- ↑ ۲۲٫۰ ۲۲٫۱ "History by Decade 1930-1939" (به انگلیسی). ManUtd.com (Manchester United). Retrieved 8 June 2011.
- ↑ ۲۳٫۰ ۲۳٫۱ "History by Decade 1940-1949" (به انگلیسی). ManUtd.com (Manchester United). Retrieved 8 June 2011.
- ↑ Morgan, Steve (6 February 2008). "Birth and Rise of the Babes" (به انگلیسی). ManUtd.com (Manchester United). Retrieved 8 June 2011.
- ↑ ۲۵٫۰ ۲۵٫۱ ۲۵٫۲ "Matt Busby years" (به انگلیسی). Spartacus. Archived from the original on 12 October 2011. Retrieved 5 June 2011.
- ↑ "The Best and Worst" (به انگلیسی). Stretford End. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 6 June 2011.
- ↑ "1958: United players killed in air disaster" (به انگلیسی). BBC News. 6 February 1958. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 10 June 2011.
- ↑ "History by Decade 1950-1959" (به انگلیسی). ManUtd.com (Manchester United). Retrieved 8 June 2011.
- ↑ ۲۹٫۰ ۲۹٫۱ ۲۹٫۲ "1960-1969 History by Decade" (به انگلیسی). ManUtd.com (Manchester United). Retrieved 8 June 2011.
- ↑ "European Footballer of the Year (Ballon d'Or)" (به انگلیسی). RSSSF. 11 December 2009. Retrieved 8 June 2011.
- ↑ "Wilf McGuinness at Man Utd" (به انگلیسی). The Gordon Poole Agency. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 5 June 2011.
- ↑ "Bryan Robson" (به انگلیسی). ManUtd.com (Manchester United). Retrieved 5 June 2011.
- ↑ ۳۳٫۰ ۳۳٫۱ ۳۳٫۲ ۳۳٫۳ ۳۳٫۴ ۳۳٫۵ ۳۳٫۶ "History by Decade 1970-1979" (به انگلیسی). ManUtd.com (Manchester United). Retrieved 8 June 2011.
- ↑ ۳۴٫۰ ۳۴٫۱ ۳۴٫۲ ۳۴٫۳ ۳۴٫۴ "The period from Busby to Ferguson (1969-1986)" (به انگلیسی). About Man Utd. Archived from the original on 19 July 2011. Retrieved 5 June 2011.
- ↑ "1977: Manchester United sack manager" (به انگلیسی). BBC News. 4 July 1977. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 10 June 2011.
- ↑ "History by Decade 1980-1989" (به انگلیسی). ManUtd.com (Manchester United). Retrieved 8 June 2011.
- ↑ ۳۷٫۰ ۳۷٫۱ "History by Decade 1980-1989" (به انگلیسی). ManUtd.com (Manchester United). Retrieved 8 June 2011.
- ↑ "The Ferguson revolution" (به انگلیسی). About Man Utd. Archived from the original on 19 July 2011. Retrieved 5 June 2011.
- ↑ ۳۹٫۰ ۳۹٫۱ "Arise Sir Alex?" (به انگلیسی). BBC News. 27 May 1999. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 8 June 2011.
- ↑ Bevan, Chris (4 November 2006). "How Robins saved Ferguson's job" (به انگلیسی). BBC Sport. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 8 June 2011.
- ↑ ۴۱٫۰ ۴۱٫۱ "History by Decade 1990-1999" (به انگلیسی). ManUtd.com (Manchester United). Retrieved 8 June 2011.
- ↑ "United crowned kings of Europe" (به انگلیسی). BBC Sport. 26 May 1999. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 8 June 2011.
- ↑ "Sport's greatest ever comebacks" (به انگلیسی). Daily Mail (London: Associated Newspapers). 26 May 2005. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 8 June 2011.
- ↑ "Intercontinental Club Cup" (به انگلیسی). RSSSF. 8 March 2004. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 8 June 2011.
- ↑ "Ryan Giggs wins 2009 BBC Sports Personality award" (به انگلیسی). BBC Sport (British Broadcasting Corporation). 13 December 2009. Retrieved 24 April 2013.
- ↑ "Football's global power struggle" (به انگلیسی). BBC News. 20 December 1999. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 8 June 2011.
- ↑ "Man Utd win FA Cup" (به انگلیسی). BBC Sport. 22 May 2004. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 8 June 2011.
- ↑ Shuttleworth, Peter (21 May 2008). "Spot-on Giggs overtakes Charlton" (به انگلیسی). BBC Sport. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 8 June 2011.
- ↑ McNulty, Phil (1 March 2010). "Man Utd 0–0 Tottenham (aet)" (به انگلیسی). BBC Sport. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 8 June 2011.
- ↑ Ogden, Mark (12 June 2009). "Cristiano Ronaldo transfer: World-record deal shows football is booming, says Sepp Blatter" (به انگلیسی). The Daily Telegraph (London: Telegraph Media Group). Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 9 January 2011.
- ↑ "Rooney the hero as United overcome Villa" (به انگلیسی). ESPNsoccernet. 28 February 2010. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 8 June 2011.
- ↑ Doyle, Joe (14 May 2011). "Blackburn 1-1 Manchester United: Controversial Rooney penalty hands United point and record 19th title" (به انگلیسی). Goal.com. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 14 May 2011.
- ↑ ۵۳٫۰ ۵۳٫۱ "Manchester United clinch record 19th english title" (به انگلیسی). The Independent. 14 May 2011. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 14 May 2011.
- ↑ "How Manchester United won the 2012–13 Barclays Premeir League" (به انگلیسی). premierleague.com (Premier League). 22 April 2013. Archived from the original on 25 April 2013. Retrieved 22 April 2013.
- ↑ "Sir Alex Ferguson to retire this summer, Manchester United confirm" (به انگلیسی). Sky Sports. 8 May 2013. Retrieved 9 May 2013.
- ↑ "David Moyes: Manchester United appoint Everton boss" (به انگلیسی). BBC Sport. 9 May 2013. Retrieved 9 May 2013.
- ↑ Jackson, Jamie (9 May 2013). "David Moyes quits as Everton manager to take over at Manchester United" (به انگلیسی). The Guardian. Retrieved 10 May 2013.
- ↑ "United appoint Moyes" (به انگلیسی). ManUtd.com (Manchester United). 9 May 2013. Retrieved 10 May 2013.
- ↑ "David Moyes sacked by Manchester United after just 10 months in charge". The Guardian. 22 April 2014. Retrieved 22 April 2014.
- ↑ "Manchester United: Louis van Gaal confirmed as new manager". BBC Sport (British Broadcasting Corporation). 19 May 2014. Retrieved 29 May 2014.
- ↑ "Manchester United owner Malcolm Glazer dies aged 86". The Guardian. Guardian News and Media. 28 May 2014.
{{cite news}}
:|access-date=
requires|url=
(help) - ↑ Wilkinson, Jack (9 December 2015). "Wolfsburg 3-2 Man Utd: Champions League exit for van Gaal's men". Sky Sports (BSkyB). Retrieved 17 February 2016.
- ↑ Smith, Alan (2016-05-21). "Crystal Palace 1-2 Manchester United (aet): FA Cup final – as it happened!". the Guardian. Retrieved 2016-05-21.
- ↑ Stone, Simon; Roan, Dan (23 May 2016). "Manchester United: Louis van Gaal sacked as manager". BBC Sport. Retrieved 23 May 2016.
- ↑ "Jose Mourinho: Man Utd confirm former Chelsea boss as new manager". BBC Sport. 27 May 2016. Retrieved 27 May 2016.
- ↑ "Jose Mourinho: Manchester United sack manager". BBC Sport. 18 December 2018. Retrieved 18 December 2018.
- ↑ "Ole Gunnar Solskjaer named Man Utd caretaker manager until end of season". BBC Sport. 19 December 2018. Retrieved 19 December 2018.
- ↑ "Ole Gunnar Solskjaer appointed Manchester United permanent manager". Sky Sports. Retrieved 28 March 2019.
- ↑ Bethu, Naga (19 April 2021). "Leading Football Clubs Announce New Super League Competition". Manutd.com. Retrieved 2 July 2021.
- ↑ "Keir Starmer urges government to block English clubs' involvement in European Super League". The Independent. 20 April 2021. Retrieved 2 July 2021.
- ↑ "Brands halted sponsorship talks with Premier League clubs over Super League". Manchester Evening News. 21 April 2021. Retrieved 2 July 2021.
- ↑ Rosetta, Vince (20 April 2021). "Manchester United figures react to Super League news". SB Nation. Retrieved 2 July 2021.
- ↑ "European Super League offends principles of competition - Boris Johnson". BBC. 20 April 2021. Retrieved 2 July 2021.
- ↑ "Manchester United Withdraw From European Super League". Manutd.com. 21 April 2021. Retrieved 2 July 2021.
- ↑ Ogden, Mark (20 April 2021). "Ed Woodward resigns as Manchester United executive vice-chairman". ESPN. Retrieved 2 July 2021.
- ↑ Duncker, Charlotte (5 May 2021). "'Now is the time for change' - Why Man Utd fans' anti-Glazer family protests could succeed this time". Goal.com. Retrieved 2 July 2021.
- ↑ "Manchester United v Liverpool game postponed after fan protest". BBC. 2 May 2021. Retrieved 2 July 2021.
- ↑ Stone, Simon (2 February 2021). "Manchester United 9-0 Southampton". BBC Sport. Retrieved 2 July 2021.
- ↑ Duncker, Charlotte (27 May 2021). "Solskjaer shown up as familiar failings extend Man Utd's trophy drought". Goal.com. Retrieved 2 July 2021.
- ↑ "Club statement on Ole Gunnar Solskjær". ManUtd.com. Manchester United. 21 November 2021. Retrieved 21 November 2021.
- ↑ "United appoint Rangnick as interim manager". ManUtd.com (به انگلیسی). Man Utd. Retrieved 29 November 2021.
- ↑ "Manchester United appoints Erik Ten Hag as Manager". manutd.com. 21 April 2022.
- ↑ ۸۳٫۰ ۸۳٫۱ "The Manchester United crest" (به انگلیسی). About Man Utd. Archived from the original on 22 April 2009. Retrieved 5 June 2011.
- ↑ ۸۴٫۰ ۸۴٫۱ ۸۴٫۲ ۸۴٫۳ ۸۴٫۴ ۸۴٫۵ "Manchester United Home Kits Since 1878" (به انگلیسی). Historical Kits. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 5 June 2011.
- ↑ "New home kit unveiled" (به انگلیسی). ManUtd.com (Manchester United). 15 July 2010. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 10 June 2011.
- ↑ "United unveil new kit" (به انگلیسی). ManUtd.com (Manchester United). 11 May 2012. Retrieved 18 August 2012.
- ↑ ۸۷٫۰ ۸۷٫۱ "Manchester United Change Kits" (به انگلیسی). Historical Kits. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 5 June 2011.
- ↑ "United unveil new away kit" (به انگلیسی). ManUtd.com (Manchester United). 4 August 2010. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 10 June 2011.
- ↑ "13.04.96 Manchester United's grey day at The Dell" (به انگلیسی). BBC News. 30 August 2002. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 10 June 2011.
- ↑ "New blue kit for 08/09" (به انگلیسی). ManUtd.com (Manchester United). 28 August 2008. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 10 June 2011.
- ↑ ۹۱٫۰ ۹۱٫۱ "The Birth of Manchester United" (به انگلیسی). manutdtalk. 2009. Archived from the original on 2 June 2011. Retrieved 6 June 2011.
{{cite web}}
: Unknown parameter|ماه=
ignored (help) - ↑ ۹۲٫۰ ۹۲٫۱ ۹۲٫۲ ۹۲٫۳ ۹۲٫۴ ۹۲٫۵ "Old Trafford" (به انگلیسی). Red Manchester. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 6 June 2011.
- ↑ "Man Utd 3–0 Birmingham" (به انگلیسی). BBC Sport. 26 March 2006. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 29 January 2011.
- ↑ Coppack, Nick (31 March 2007). "Report: United 4 Blackburn 1" (به انگلیسی). ManUtd.com (Manchester United). Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 10 June 2011.
- ↑ Bartram, Steve (19 November 2009). "OT100 #9: Record gate" (به انگلیسی). ManUtd.com (Manchester United). Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 10 June 2011.
- ↑ "Barclays Premier League Stats: Team Attendance - 2012-13". ESPN FC. ESPN Internet Ventures. 3 May 2013. Retrieved 11 May 2013.
- ↑ "German Bundesliga Stats: Team Attendance - 2012-13". ESPN FC. ESPN Internet Ventures. Retrieved 11 May 2013.
- ↑ "Spanish La Liga Stats: Team Attendance - 2012-13". ESPN FC. ESPN Internet Ventures. Retrieved 11 May 2013.
- ↑ Rice, Simon (6 November 2009). "Manchester United top of the 25 best supported clubs in Europe" (به انگلیسی). The Independent (London: Independent Print). Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 10 June 2011.
- ↑ "Local Supporters Clubs" (به انگلیسی). ManUtd.com (Manchester United). Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 23 April 2011.
- ↑ "United is world's most popular FC" (به انگلیسی). ManUtd.com (Manchester United). 29 May 2012. Retrieved 4 August 2012.
- ↑ Gilman, Dan (29 May 2012). "Survey findings suggest Manchester United are world's most popular club" (به انگلیسی). Goal.com. Retrieved 4 August 2012.
- ↑ "Manchester United fans the Premier League's loudest, says study". ESPN FC. ESPN Internet Ventures. 24 November 2014. Retrieved 20 February 2015.
- ↑ "Man City a small club - Ferguson" (به انگلیسی). BBC Sport. 26 July 2009. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 20 May 2011.
- ↑ Rohrer, Finlo (21 August 2007). "Scouse vs Manc" (به انگلیسی). BBC Sport. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 10 June 2011.
- ↑ "Smith: I'd go to Man Utd" (به انگلیسی). Daily Mail (London: Associated Newspapers). 11 May 2004. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 5 June 2011.
- ↑ "Top 25 Football Club Brands" (PDF) (به انگلیسی). Brand Finance. September 2011. Archived from the original (PDF) on 22 November 2009. Retrieved 10 July 2011.
- ↑ Badenhausen, Kurt (16 July 2012). "Manchester United Tops The World's 50 Most Valuable Sports Teams". Forbes. Retrieved 16 July 2012.
- ↑ "Real Madrid becomes the first sports team in the world to generate €400m in revenues as it tops Deloitte Football Money League" (به انگلیسی). Deloitte. 2 March 2010. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 10 June 2011.
- ↑ "The Busby Years" (به انگلیسی). manutd.co.za. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 6 June 2011.
- ↑ "Manchester United FC Ltd" (به انگلیسی). Football Economy. Archived from the original on 23 June 2011. Retrieved 5 June 2011.
- ↑ "Manchester United – The Global Mega Brand!" (به انگلیسی). Truly Deeply. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 6 June 2011.
- ↑ "Beckham fever grips Japan" (به انگلیسی). BBC Sport. 18 June 2003. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 10 June 2011.
- ↑ Gibson, Owen (7 October). "BSkyB sells Manchester United stake" (به انگلیسی). The Guardian (London: Guardian News and Media). Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 5 June 2011.
{{cite web}}
: Check date values in:|تاریخ=
(help) - ↑ Harbord, David (22 December 1998). "Proposed Merger Between BSkyB and Manchester United: An Economic Commentary" (PDF) (به انگلیسی). Archived from the original (PDF) on 8 May 2012. Retrieved 6 June 2011.
- ↑ Kelly, Anna. "England's Most Successful Professional Football Club" (به انگلیسی). article-niche. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 6 June 2011.
- ↑ ۱۱۷٫۰ ۱۱۷٫۱ Ducker, James (4 June 2009). "Manchester United show financial muscle after signing record £80m shirt contract" (به انگلیسی). The Times (London: Times Newspapers). Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 10 June 2011.
- ↑ "Oilinvest to renegotiate Juventus sponsorship" (به انگلیسی). SportBusiness (SBG Companies). 7 September 2006. Archived from the original on 19 August 2011. Retrieved 10 June 2011.
- ↑ "Man Utd sign £56m AIG shirt deal" (به انگلیسی). BBC News. 6 April 2006. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 10 June 2011.
- ↑ Ben, Smith (3 June 2011). "Manchester United announce £80 million sponsorship deal with Aon" (به انگلیسی). The Times (London: Times Newspapers). Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 10 June 2011.
- ↑ "DHL delivers new shirt deal" (به انگلیسی). ManUtd.com (Manchester United). 22 August 2011. Retrieved 18 August 2012.
- ↑ "Manchester United unveils two new commercial deals" (به انگلیسی). BBC News (British Broadcasting Corporation). 22 August 2011. Retrieved 18 August 2012.
- ↑ "Manchester United buy back training kit sponsorship rights from DHL". The Guardian. Guardian News and Media. 26 October 2012. Retrieved 12 September 2014.
- ↑ Ogden, Mark (7 April 2013). "Manchester United to sign £180m Aon deal to change name of Carrington training base". The Telegraph. Retrieved 28 January 2014.
- ↑ "Chevrolet signs seven year deal" (به انگلیسی). ManUtd.com (Manchester United). 30 July 2012. Retrieved 31 July 2012.
- ↑ Edgecliffe, Andrew (4 August 2012). "GM in record Man Utd sponsorship deal" (به انگلیسی). FT.com. Retrieved 16 August 2013.
- ↑ "Kohler Unveiled as Shirt Sleeve Sponsor". ManUtd.com. Manchester United. 12 July 2018. Retrieved 12 July 2018.
- ↑ "Admiral: Heritage" (به انگلیسی). Admiral Sportswear. Archived from the original on 28 February 2009. Retrieved 10 June 2011.
- ↑ "Man Utd in £300m Nike deal" (به انگلیسی). BBC News. 3 November 2000. Archived from the original on 8 May 2012. Retrieved 10 June 2011.