تحصن - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

تحصن یا بَست‌نشینی گونه‌ای کنشِ اعتراضی است که در آن فرد یا افرادی با اشغالِ یک منطقه و بیشتر برای ترویجِ تغییراتِ سیاسی، اجتماعی و اقتصادی به آن دست می‌زنند.

تحصن به معنی پناهنده شدن است و عموماً برای مقاصد سیاسی یا فرار از حاکمان ستمگر انجام می‌شود و معادل بست‌نشینی است.

پرهیز از خشونت، عدم خشونت'، مبارزه بی‌خشونت یا مبارزه خشونت‌پرهیز فلسفه و استراتژی برای ایجاد تغییرات اجتماعی است که استفاده از خشونت را رد می‌کند؛ بنابراین عدم خشونت گزینه‌ای متفاوت از تسلیم شدن در مقابل ظلم یا مقابله مسلحانه با ظلم است. فعالان عدم خشونت از روش‌های مختلفی برای ایجاد تغییرات اجتماعی استفاده می‌کنند که شامل آموزش و ترغیب کردن، نافرمانی مدنی (انجام ندادن قوانین خاصی که توسط حکومت وضع شده‌اند)، مبارزه منفی، فعالیت سیاسی غیرخشن، و ارتباط با عموم مردم از طریق رسانهها می‌باشد.

در دوران مدرن، ضد خشونت ابزاری برای اعتراضات اجتماعی بوده‌است. این روش در جنبشی که در طول چند دهه به رهبری ماهاتما گاندی برای استقلال هند از امپراتوری بریتانیا انجامید، استفاده شد.

مبارزه منفی شیوه‌ای از نافرمانی مدنی خشونت‌پرهیز است که در آن انجام ندادن یک سری از کارها روش مبارزه می‌شود.

نافرمانی مدنی روشی برای اعتراض به سیاستهای حکومتها می‌باشد که به صورت خشونت‌پرهیز باشد. این روش در جنبشی به رهبری ماهاتما گاندی برای استقلال هند از امپراتوری بریتانیا استفاده شد. همچنین این شیوه در جنبش ضد نژادپرستی در آفریقای جنوبی، جنبش حقوق مدنی آمریکا و جنبش‌های صلح طلب مورد استفاده قرار گرفته‌است. دراین روش با بی‌اعتنایی به قوانین حکومتی، سعی در تضعیف قابلیت اجرای قانون که یکی از مهم‌ترین پایه‌های قدرت هر حکومتی است می‌شود.^[۱][۲]

معمولاً معترضان در یک تحصن، در یک موقعیتِ استراتژیک (در درونِ یک رستوران، در یک خیابان به منظورِ بستنِ آن، در یک دفتر دولتی یا شرکتی و غیره) می‌نشینند و دست به تحصن می‌زنند و آنقدر در جای خود باقی می‌مانند تا زمانی که از آنجا یا با توسل به زور یا دستگیر شدن اخراج شده یا درخواست شان برآورده شود.

تحصن در ایران از زمان صفویه در ایران متداول بوده و افراد تحت تعقیب برای کاهش محکومیت یا بخشودگی در مقابر امامان یا امام زادهها، بست می‌نشستند.

برای اولین بار در زمان سلطنت محمد شاه عده‌ای از شاهزادگان در سفارت روس علیه حاج میرزا آقاسی بست نشستند. در زمان ناصرالدین شاه برای اینکه مردم به سفارت‌های بیگانه پناهنده نشوند، چندین نقطه را بست قرار داد ولی پس از سفر اروپا، بست نشینی را ملغی کرد.^[۳]

در ۳ اردیبهشت تا ۱۰ اردیبهشت ۱۲۸۴ خورشیدی و در آستانه سفر مظفرالدین شاه به اروپا، بازرگانان در شاه عبدالعظیم متحصن و خواستار لغو تعرفه جدید گمرکی، از میان رفتن تبعیض درگرفتن حقوق گمرکی از مسلمان‌ها و برکناری ژوزف نوز مستشار مالی بلژیکی دولت ایران شدند.

در خرداد ۱۳۵۷، گروهی اراذل‌واوباش زندان اصفهان به زندانیان سیاسی حمله کردند و آنها را زخمی و مجروح کردند.^[۴] این واقعه موجب اعتصاب زندانیان سیاسی شد و به دنبال آن تحصن مادران و خانواده های زندانیان سیاسی در تیر ۱۳۵۷ در منزل سید حسین خادمی، رئیس حوزه علمیه اصفهان را همراه داشت.^[۵] این تحصن ۱۵ روز به طول انجامید. زنان برگزارکنندۀ این تحصن، در آن ۱۵ روز، جلسه‌های عقیدتی و احکام و مباحثه برگزار می‌کردند. مطالبهٔ زنان، بهبود شرایط زندان اصفهان بوده است، در نهایت نیز مسئولان به آنان قول می‌دهند که به مطالباتشان رسیدگی کنند. زنان از منزل سید حسین خادمی به سمت دروازه دولت راهپیمایی می‌کنند و سپس متفرق می‌شوند.^[۵]

مطابق سند ساواک به تاریخ ۲ مرداد ۱۳۵۷ سید محمدرضا گلپایگانی در نامه ای به خادمی صمن همدردی با متحصنین، نسبت به اعمال خشونت علیه خواسته های مردم هشدار داد.^[۶]

در همین ایام مردم، در اعتراض به دستگیری سید جلال‌الدین طاهری^[۷] و چند تن دیگر در اصفهان، از بازار و دانشگاه اصفهان عبور می‌کنند و در نهایت برای ۱۰ روز به منزل سید حسین خادمی پناه می‌برند. این بست نشینی و تحصن، از ۵ روز پیش از ماه رمضان آغاز و تا ۵ روز پس از آن ادامه می‌یابد. یک نفر هزینۀ نصب پوشش بر حیاط این منزل را تقبل می‌کند و بازاریان اصفهان، به مردم افطاری می‌دهند.^[۵]

حکومت وقت برای سرکوب حرکت مردم و انقلابیون، در پنجم رمضان سال ۱۳۹۸ (برابر با ۲۰ مرداد سال ۱۳۵۷)^[۸]، مردم را موردحمله قرارداد که منجر به کشته شدن ۹ نفر و مجروح شدن تعداد قابل‌ملاحظه‌ای شد. برای مدت یک ماه حکومت‌نظامی در اصفهان و برخی شهرهای اطراف برقرار شد. این در حالی بود که آخرین حکومت‌نظامی در ایران، در خرداد ۱۳۴۲ در شهرهای تهران و شیراز بود.^[۴][۹]

اعتصاب دانشجویان دانشگاه زنجان در خرداد ۱۳۸۷ به دلیل ادعای تلاش حسن مددی معاون دانشجویی و رئیس کمیته انضباطی این دانشگاه برای سوءاستفاده جنسی از یکی از دانشجویان دختر دانشگاه آغاز شد. این دانشجو با کمک دوستان دانشجوی خود و در یک اقدام شبه پلیسی مسئول دانشگاه را غافلگیر کردند و به فیلمبرداری و افشای سوءاستفادهٔ این مسئول دانشگاه از موقعیت خود دست زدند. پس از آن، صدها تن از دانشجویان دانشگاه زنجان به تحصن گسترده چند روزه‌ای در دانشگاه دست زدند.^[۱۰] اما چند روز بعد دانشجوی قربانی که شاکی پرونده بود بازداشت شد^[۱۱] دادستان زنجان اتهام این دانشجو را داشتن رابطه نامشروع اعلام کرده^[۱۲] و دانشجویان معترض را نیز تهدید به دستگیری کرد.^[۱۲] همچنین با مددی برخورد شد.^[۱۳][۱۴]

از خرداد ۱۳۹۷ دراویش زندانی اعتراضات گلستان هفتم تا حدود دو ماه و نیم بعد از آن در حمایت از زنان درویش محبوس در زندان قرچک ورامین و در اعتراض به بدرفتاری با آنها دست به تحصن زدند.^[۱۵]

۷ شهریور ۱۳۹۷ متحصنین توسط مأموران امنیتی در زندان فشافویه ضرب و شتم شدند، سازمان دیده‌بان حقوق بشر برخورد مأموران امنیتی جمهوری اسلامی با تحصن کنندگان را محکوم کرد.^[۱۶]

حملهٔ مأموران که برای شکستن تحصن دراویش زندانی صورت گرفت با شلیک گاز اشک‌آور همراه شد. در حمله ۷ شهریور به متحصنین زندان فشافویه، بسیاری از آنها دچار جراحت شد و هشت تن از آنها به سلول‌های انفرادی منتقل شدند. مصطفی محبی، رئیس وقت سازمان زندان‌های تهران هم در جریان این سرکوب در زندان فشافویه حضور داشت.^[۱۷]

• پرهیز از خشونت
• بست نشینی
• جنبش حقوق مدنی آمریکایی‌های آفریقایی‌تبار (۶۸-۱۹۵۵)
• کمپین صلح جان لنون و یوکو اونو در سال ۱۹۶۹
• تحصن و استعفاء جمعی از نمایندگان مجلس ششم
• تحصن در سفارت انگلیس

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ تحصن موجود است.

• Award Winning Documentary: "February One" tells the inspiring story surrounding the 1960 Greensboro lunch counter sit-ins that helped revitalize the Civil Rights Movement
• Sit-In: A Tactical Analysis, By Aaron Kreider – Essay based on research on student sit-ins.
• Almost-Forgotten History – Story of the Wichita Dockum sit-ins
• Civil Rights Movement Veterans Civil Rights Movement Veterans ~ History, personal stories, and photos of the Freedom Movement
• Sit-ins: Atlanta, Ga., Civil Rights Digital Library.
• Sit-ins: Greensboro, N.C., Civil Rights Digital Library.
• Sit-ins: Nashville, Tenn., Civil Rights Digital Library.