تنظیم‌کننده اصلی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

تنظیم‌کننده اصلی (انگلیسی: Master regulator) در علم ژنتیک، ژنی است که در سلسله مراتب ساماندهی بیان ژن، در بالاترین جایگاه قرار دارد؛ به‌ویژه در مسیرهایی که مربوط به تمایز سلولی و تعیین سرنوشت آن است.

بیشتر ژن‌های مسئولِ تولید فاکتورهای رونویسی، تنظیم‌کننده‌های اصلی محسوب می‌شوند که به‌نوبهٔ خود، بیان ژنهای پائین‌دست خود را تغییر می‌دهند.^[۱] نمونه‌ای از اینگونه ژن‌ها، Oct-4، SOX2 و NANOG هستند که در برقرارماندنِ همه‌توانیِ سلول‌های بنیادی نقش دارند.^[۱]

تنظیم‌کننده‌های اصلی که در تکامل و ریخت‌زایی نقش دارند، ممکن است در نقشِ آنکوژن و در رابطه با سرطان‌زایی و متاستاز به‌واسطهٔ «فاکتور رونویسی توئیست» ظاهر شوند.^[۲]

سایر ژن‌هایی که نقشِ تنظیم‌کننده اصلی را ایفا می‌کنند، آنهایی هستند که یا پروتئین‌های SR را کُد می‌کنند که فاکتورهای پیرایش هستند^[۳] یا برخی از انواع آران‌ای بی‌رمز را کُد می‌کنند.^[۴]

انتقادهایی از این تصور کلی از تنظیم‌کننده‌های اصلی وجود دارد؛ از جمله آنکه اینگونه برداشت مفهومی، نوعی «الگوی ساده‌انگارانه» است که سایر فاکتورهای گوناگون در سرنوشت سلولی را به‌حساب نمی‌آورد.^[۵]

منابع

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ Mattick, JS; Taft, RJ; Faulkner, GJ (January 2010). "A global view of genomic information--moving beyond the gene and the master regulator". Trends in genetics: TIG. 26 (1): 21–8. doi:10.1016/j.tig.2009.11.002. PMID 19944475.
↑ Yang, J; Mani, SA; Donaher, JL; Ramaswamy, S; Itzykson, RA; Come, C; Savagner, P; Gitelman, I; Richardson, A; Weinberg, RA (25 June 2004). "Twist, a master regulator of morphogenesis, plays an essential role in tumor metastasis". Cell. 117 (7): 927–39. doi:10.1016/j.cell.2004.06.006. PMID 15210113.
↑ Long, JC; Caceres, JF (1 January 2009). "The SR protein family of splicing factors: master regulators of gene expression". The Biochemical Journal. 417 (1): 15–27. doi:10.1042/BJ20081501. PMID 19061484.
↑ Brennecke, J; Aravin, AA; Stark, A; Dus, M; Kellis, M; Sachidanandam, R; Hannon, GJ (23 March 2007). "Discrete small RNA-generating loci as master regulators of transposon activity in Drosophila". Cell. 128 (6): 1089–103. doi:10.1016/j.cell.2007.01.043. PMID 17346786.
↑ Oestreich, KJ; Weinmann, AS (November 2012). "Master regulators or lineage-specifying? Changing views on CD4+ T cell transcription factors". Nature Reviews. Immunology. 12 (11): 799–804. doi:10.1038/nri3321. PMC 3584691. PMID 23059426.

مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Master regulator». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۹ دسامبر ۲۰۱۷.

این یک مقالهٔ خرد ژنتیک است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

[mattick-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ Mattick, JS; Taft, RJ; Faulkner, GJ (January 2010). "A global view of genomic information--moving beyond the gene and the master regulator". Trends in genetics: TIG. 26 (1): 21–8. doi:10.1016/j.tig.2009.11.002. PMID 19944475.

[yang-2] Yang, J; Mani, SA; Donaher, JL; Ramaswamy, S; Itzykson, RA; Come, C; Savagner, P; Gitelman, I; Richardson, A; Weinberg, RA (25 June 2004). "Twist, a master regulator of morphogenesis, plays an essential role in tumor metastasis". Cell. 117 (7): 927–39. doi:10.1016/j.cell.2004.06.006. PMID 15210113.

[long-3] Long, JC; Caceres, JF (1 January 2009). "The SR protein family of splicing factors: master regulators of gene expression". The Biochemical Journal. 417 (1): 15–27. doi:10.1042/BJ20081501. PMID 19061484.

[brennecke-4] Brennecke, J; Aravin, AA; Stark, A; Dus, M; Kellis, M; Sachidanandam, R; Hannon, GJ (23 March 2007). "Discrete small RNA-generating loci as master regulators of transposon activity in Drosophila". Cell. 128 (6): 1089–103. doi:10.1016/j.cell.2007.01.043. PMID 17346786.

[oestreich-5] Oestreich, KJ; Weinmann, AS (November 2012). "Master regulators or lineage-specifying? Changing views on CD4+ T cell transcription factors". Nature Reviews. Immunology. 12 (11): 799–804. doi:10.1038/nri3321. PMC 3584691. PMID 23059426.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]