خنداب - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

خُنداب
کشور	ایران
استان	مرکزی
شهرستان	خنداب
بخش	مرکزی
مردم
جمعیت	۷٬۷۵۳[۱]
جغرافیای طبیعی
ارتفاع	۱۷۰۷ متر
اطلاعات شهری
شهردار	مهندس مهدی احدی[۲]
پیش‌شمارهٔ تلفن	۰۸۶
شناسهٔ ملی خودرو	ایران ۴۷
خُنداب روی نقشه ایران ۳۴°۲۳′۳۹″شمالی ۴۹°۱۱′۰۸″شرقی / ۳۴٫۳۹۴۰۸۱۱۴°شمالی ۴۹٫۱۸۵۵۲۴۱۲°شرقی / 34.39408114; 49.18552412

خُنداب. شهری است در شهرستان خنداب استان مرکزی ایران.^[۳] جمعیت شهر خُنداب طبق آمارگیری جامع سال ۱۳۹۰ در حدود ۷٬۷۵۳ نفر بوده‌است.^[۱]

شغل اصلی ساکنان این منطقه کشاورزی و باغداری می‌باشد.^[۴] کارخانه تأسیسات آب سنگین اراک (خنداب) در ۵ کیلومتری این شهر واقع شده‌است.^[۵] یک رودخانه به نام قره چای از میان این شهر عبور می‌کند که به دلیل استفاده‌های بیش از حد برای مصارف کشاورزی و همچنین خشکسالی‌های پی در پی و کاهش سطح آبهای زیر زمینی، به یک رودخانه فصلی تبدیل شده‌است.^[۶]

خنداب از سه محله تشکیل شده‌است که اکثراً به زبان ترکی و اقلیتی لری سخن می‌گویند.^[۷][۸] اکثر مردم خنداب آذری هستند به زبان ترکی آذربایجانی سخن میگویند همچنین بخش قره چای هم از مردم لر می‌باشند به زبان لری سخن میگویند.^[۹]که عمدتاً در منطقه شراو (بخش قره چای) و روستای‌های هم‌مرز ملایر و شازند زندگی می کنند.^[۱۰]

مهم‌ترین محصول این منطقه انگور می‌باشد که به صورت کشمش فراوری شده‌است. باغات سیب و گوجه از دیگر محصولات این منطقه است. همچنین لوبیا، گندم و یونجه کشت می‌شود. دراین منطقه اکثر باغداران انگور محصولات خود را به صورت تیزاب کشمش می‌کنند و به کارخانه‌های غربال گری و تولید کشمش جهت صادرات به کشورهای دیگر می‌فرستند. درگذشته نه چندان دور مردم این منطقه معمولاً به صورت خودکفا امرار معاش می‌کردند از کشت تمام محصولات غلات و گندم تا پخت نان و پرورش حیوانات خانگی برای استفاده از لبنیات و گوشت و پشم در گذشته علاوه بر خانه نگهداری حیوانات به بافتن فرش دستی نیز انجام می‌دهند. اما با گذشت زمان، صنعتی شدن، و فقط در بعضی از مناطق کوچک این شهرستان می‌توان بافت قبلی و زندگی روستایی را مشاهده کرد. این شهرستان هم‌اکنون دارای مراکز عالی و دانشگاهی معتبر نیز می‌باشد. این شهرستان از ۴ دهستان و دو شهر تشکیل شده‌است شهرهای خنداب و جاورسیان و دهستان‌های جاورسیان سنگ سفید اناج خنداب دهچال و پیش از اینکه به مرکز شهر تبدیل شود جزو بخش وفس بوده‌است. این شهر دارای مراکزی مانند مرکز خدمات بهزیستی (+ زندگی) کد ۳۰۲۵، مرکز اندیشه طلایی در زمینه مددکاری مددجویان بهزیستی و خدمات روان‌شناسی و ژنتیک برای تمام عموم مردم است، از دیگر مراکز آن می‌توان به مرکز خدمات الکترونیکی قضایی و دفتر اسناد رسمی ۱ و ۲ و مرکز گفتار درمانی و کار درمانی اشاره کرد.^[۱۱][۱۲]

سه ریشه برای معنی خنداب می‌توان متصور بود:

• کُندآب: خنداب در اصل کندآب بوده‌است، به نحوی که جریان رودخانه در این روستا کند می‌شده‌است از این جهت اصل لغت کُند است که به خنداب تبدیل شده‌است.^[۱۳]
• قندآب: به علت وجود رودخانه قره چای که در گویش محلی خنداب به معنی قندآب یا آب شیرین بوده‌است.^[۱۳]
• خندق‌آب: براساس نقل پاره‌ای از مطلعین محلی، نام اصلی خنداب، خندق‌آب بوده باشد؛ زیرا از شواهد تاریخی چنین برمی آید که اهالی این منطقه برای محافظت خود و دام‌هایشان تونل‌هایی را ایجاد می‌کردند که هم مخفی‌گاه مناسبی برای پناه بردن به آن در هنگام خطر بوده و هم به‌عنوان تونل منتهی به رودخانه برای برداشت آب مورد استفاده قرار می‌گرفته‌است.^[۱۳]

براساس اسناد و مدارک موجود، قدمت خنداب به بیش از ۱۲۰۰ سال قبل می‌رسد که ابوالفرج قدامه بن‌جعفر کاتب بغدادی متوفی سال ۳۲۷ ه‍.ق) ‏در کتاب خود در ذکر راه‌های منتهی به شهر کرج (ابودلف) چنین بیان می‌کند: از همدان به کرج از راه رستاق شراء، از همدان به جود پنج فرسنگ، از جود به خنداب هفت فرسنگ، از خنداب به سیان هفت فرسنگ و از سیان به کرج پنج فرسنگ، پس از همدان تا کرج ۲۷ فرسنگ راه است. از این سند تاریخی به قدمت سابقه تاریخی خنداب پی می‌بریم و مهم‌تر آن که خنداب در سال ۳۲۸ ه‍.ق) یعنی بیش از ۱۱ قرن قبل در محله کنونی و به همین نام بوده‌است.[۱]