دودمان - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

یک عکس خانوادگی در سال ۲۰۲۴ از اعضای دودمان یاماتو، قدیمی‌ترین دودمان سلطنتی مستمر جهان از حداقل ۵۳۹ میلادی تاکنون؛ شامل سه نسل (از سمت چپ): امپراتریس می‌چیکو، امپراتور آکی‌هیتو، پسرشان امپراتور ناروهیتو و همسرش امپراتریس ماساکو، شاهزاده آکی‌شینو و شاهدخت آکی‌شینو و فرزندان در پشت سر آنها.

دودمان یا خاندان یا سلسله، به توالی افراد هم‌خون از یک خانواده گفته می‌شود که نیای همه آنها به یک تن می‌رسد. خاندان‌ها پس از نهاد خانواده، قدیمی‌ترین نهاد اجتماعی بشر در تاریخ محسوب می‌شوند. یک دودمان می‌تواند در ابعاد و انواع مختلفی از یک دودمان قبیله‌ای تا دودمان سلطنتی وجود داشته باشد که از گذشته تا امروز در یک قبیله یا سرزمین فرمانروایی کرده باشند. برخی دودمان‌ها از نوع اشرافی هستند؛ مانند هفت خاندان ممتاز ایران باستان. دودمان پاندیا دیرپا‌ترین دودمان کل تاریخ و دودمان یاماتو دیرپا‌ترین دودمان سلطنتی مستمر جهان محسوب می‌شود که تا امروز در ژاپن برقرار است.

واژه‌شناسی

[ویرایش]

دودمان واژه‌ای پارسی، مرکب از دوده+ان به معنای «دوده‌ها» یا «نسل‌ها» است. دودمان با واژگانی چون سلسله، سلاله، آل و خاندان مترادف است و با طایفه، عشیره، تخمه و خانمان نیز قرابت معنایی دارد. کاربرد در شعر:[۱]

بخواهد شدن بخت از این دودماننماند بدین تخمه کس شادمان
— فردوسی
وحدت گزین و همدمی از دوستان مجویتنها نشین و محرمی از دودمان مخواه
— خاقانی
گفت با هر یکی گناه تو چیستاز کجایی و دودمان تو کیست
— نظامی
پسر نوح با بدان بنشستخاندان نبوتش گم شد
— سعدی

منابع

[ویرایش]
  1. «دودمان». موسسهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی. ۲۰ مرداد ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۰۱.