French
Deutschسردار کابلی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
 | برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
حیدرقلی کابلی افغانی | |
|---|---|
 | |
| زادهٔ | ۱۴ فوریهٔ ۱۸۷۶ |
| درگذشت | ۱۷ ژانویهٔ ۱۹۵۳ |
| ملیت | افغانستانی |
| دیگر نام‌ها | سردار کابلی |
| تحصیلات | اجتهاد از حوزهٔ نجف |
| آثار | بیش از ۳۲ جلد تألیفات |
حیدرقلی کابلی افغانی (۱۴ فوریه ۱۸۷۶ در کابل – ۱۹۵۲ در کرمانشاه)، شناخته شده با نام سردار کابلی، روحانی شیعه اهل افغانستان بود. وی برای تحصیلات حوزوی به نجف رفت و پس از آن برای تبلیغ تشیع در کرمانشاه به این شهر رفت و تا پایان عمر در این شهر زندگی کرد.
زندگی
[ویرایش]حیدرقلی کابلی افغانی در هجدهم محرم ۱۲۹۳ (قمری) در محله شیعه‌نشین قزلباش‌های چنداول در کابل متولد شد. پدرش نورمحمدخان افغانی سردار عالی‌رتبه ارتش مستعمره هند بود. مادر وی به نام مریم ملقب به چوریشاه (در زبان ازبکی به معنای کنیز) دختر یکی از رجال ازبک به نام علی مرادخان و پیرو مذهب حنفی بوده که پس از ازدواج به مذهب تشیع می‌پیوندد. چهار ساله بود که عبدالرحمن‌خان، با حمایت انگلستان به امیری افغانستان رسید و نور محمد خان که از سرداران عالی‌رتبه ارتش بود همراه با خانواده‌اش به لاهور که در آن زمان یکی از ایالات مستعمرهٔ بریتانیا در هند محسوب می‌شد، مهاجرت کرد. سردار کابلی به همراه خانواده اش مدت هفت سال (۱۲۹۷–۱۳۰۴ ق) در لاهور مهاجر بود.
حیدرقلی که فرزند ارشد خانواده بود، در لاهور به مکتب‌خانه و مدارس دولتی بریتانیا رفت. وی در مدت هفت سال پایه‌های علوم جدید را در لاهور فراگرفت و همچنین در مکتب‌خانه، علوم دینی و قرآن آموخت. گفته می‌شود که خانوادهٔ وی در لاهور تحت سختگیری‌ها و آزار دولت مستعمره هند بوده‌اند و به همین دلیل در سال ۱۳۰۴ (قمری) از لاهور به بندر بصره در عراق مهاجرت کردند.
تحصیلات
[ویرایش]تحصیلات حوزوی
[ویرایش]حیدرقلی در عراق به حوزه نجف رفته و نزد افرادی مانند شیخ علی اصغر تبریزی تحصیلات حوزوی خود را آغاز کرد. وی پس از شش سال به درجهٔ اجتهاد رسید و تقریباً از این زمان به نام سردار کابلی شناخته شد. وی همچنین از میرزا محمد علی دشتی و سید یحیی خراسانی، «اجازه» ی نقل روایات دریافت کرد.
آشنایی با زبان‌های خارجی
[ویرایش]سردار کابلی همراه با فراگیری علوم معقول (فلسفه، حکمت و هیئت) و منقول (فقه و اصول)، زبان‌های عربی، انگلیسی، عبری و اردو را نیر فرا گرفت. وی علاوه بر تکلم و محاوره، برخی از تالیفات خود را به این زبان‌ها نگارش کرده و بعضی از کتب خارجی را نیز ترجمه نمود. وی در زمینهٔ زبان عبری پژوهش‌هایی انجام داد و برخی از نظرات دانشمند مسیحی عراق اب انستاس دربارهٔ واژه‌شناسی را رد کرد. سردار کابلی کتاب انجیل برنابا را از عربی به فارسی ترجمه کرده و با نسخه انگلیسی آن تطبیق داد. وی همچنین سروده‌هایی به زبان اردو و انگلیسی دارد.
مهاجرت به کرمانشاه
[ویرایش]سردار کابلی از تاریخ ۱۳۱۰ قمری (۱۸۹۲ میلادی) همراه خانواده به قصد تبلیغ اسلام و انجام رسالت برای تنویر و ارشاد جامعه اسلامی، به کرمانشاه مهاجرت کرد. در آن زمان شهر کرمانشاه بزرگترین شهر غرب ایران و مرکزیت سیاسی این منطقه به حساب می‌آمد.
زندگی در کرمانشاه
[ویرایش]سردار کابلی در کرمانشاه به بحث و وعظ پیرامون مسائل اسلامی می‌پرداخت و می‌کوشید شاگردانش را با خود همراه کند. وی در کرمانشاه با آخوندی به نام شیخ عبدالرحمن شافعی مکی آشنا شد و با وی در ارتباط قرار گرفت و فن کیمیاگری را از وی آموخت. وی مدام به مطالعه یا نوشتن کتاب مشغول بود. گفته می‌شود که کتاب‌های تاج العروس (فرهنگ عربی به عربی در ۲۰ جلد اثر محمد ب‍ن محمد م‍رت‍ض‍ی زب‍ی‍دی) و دانشنامه بریتانیکا را همیشه در کنار خود داشت و مدام به آن‌ها رجوع می‌کرد. همچنین به صورت پیوسته به مطالعهٔ ریاضیات مشغول بود. وی همچنین به فهرست‌نویسی و حاشیه‌نویسی بر متون قدیمی می‌پرداخت.
خوش‌نویسی
[ویرایش]سردار کابلی در نستعلیق و شکسته نستعلیق توانایی داشت. نمونه این دو خط را می‌توان از حواشی وی بر کتاب «شهاب» تألیف قاضی ابوعبدالله خضاعی و در «غیة التعدیل» مشاهده نمود که هر دو کتاب به طریق افست چاپ گردیده‌است.
آثار
[ویرایش]تألیف
[ویرایش]- الاربعین فی فضائل امیرالمؤمنین، در چهار جلد
- جمع اشعار ابی طالب، به صورت دیوان شعر
- غایة التعدیل فی معرفة الاوزان و المکاییل (این کتاب با مقدمه دکتر عبدالنبی قزلباشان فرزند سردار کابلی و با همکاری شرکت سهامی انتشار در سال ۱۳۵۲ به طبع رسیده‌است)
- تبصرة الحر فی تحقیق الکر
- شرح خطبهٔ حضرت زینب در کوفه
- العلم الشاخص فی اسرار ظلّ الشاخص در اعمال فلکی
- شرح قصیدهٔ لامیه ابیطالب
- تحفة الاجلّه فی معرفة القبله در علم هیئت
- کشف القناع فی تحقیق المیل و الذراع
- شرح تهذیب المنطق
- تحفة الاحباب فی بیان آیات الکتاب
- دُرّ النثیر، سه جلدی
- رساله‌ای در نقد تفسیر طنطاوی
- شرح حدیث امیرالمؤمنین در بیان قُطر و محیط شمس و قمر و بیان اختلاف افقی شمس مطابق با اکتشافات عصر حاضر
- مصابیح القواعد در ریاضیات جدید
- مناهج العرفان فی علم الاوفاق
- رساله‌ای در استخراج اوزان مرکب
- رساله‌ای در معرفت جوّ
- رساله‌ای در اسرار جفر جامع در ۲۸ صفحه
- شرح دعای صباح
- العلق النفیس فیما یطرب به الجلیس
- نظم باب حادی عشر
- رساله‌ای فارسی در معرفت تواریخ مشهوره.
- قبله‌شناسی
ترجمه
[ویرایش]- ترجمهٔ کتاب التحصین فی صفات العارفین
- ترجمهٔ کتاب هندسه مساحت ابتدایی از انگلیسی
- ترجمه الکنز المبذول للغنی و الفقیر از عربی
- ترجمه انجیل برنابا از انگلیسی و عربی که این کتاب با مقدمه مرحوم آیة الله طالقانی به چاپ رسیده‌است.
- ترجمه و شرح دعای ندبه
- مناظرات در ترجمه المراجعات تألیف علامه سید شرف الدین عاملی.
اظهار نظر دیگران
[ویرایش]محمد حسین طباطبایی در کتاب تفسیر المیزان از سردار کابلی یاد می‌کند و می‌نویسد که وی اختلافی را که برای مدت مدیدی در مورد قبله محراب مسجدالنبی وجود داشت حل نمود. او در رساله‌ای تحت عنوان تحفة الاجلة فی معرفة القبلة[۱]نشان می‌دهد که محاسبات پیشینیان که نشان می‌داد محراب مسجد که در زمان پیامبر ساخته شده بود نسبت به قبله انحراف داشته درست نبوده‌اند.[۲]
درگذشت
[ویرایش]حیدرقلی سردار کابلی، در سحرگاه یکم جمادی‌الاول ۱۳۷۲ (قمری) (برابر با ۲۷ دی ۱۳۳۱ خورشیدی و ۱۷ ژانویهٔ ۱۹۵۳ میلادی) در حال نماز در ۷۹ سالگی در کرمانشاه درگذشت. پیکر وی پس از برگزاری مراسمی در کرمانشاه طبق وصیت خودش به نجف اشرف انتقال داده شد و در چهارم جمادی‌الاول ۱۳۷۲ (قمری) در وادی‌السلام در جوار حرم علی ابن ابوطالب دفن شد.
پانویس
[ویرایش]- ↑ پایگاه اطلاعاتی کتاب قم[پیوند مرده]
- ↑ «ترجمه المیزان ج۱ ص۵۰۴». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ مارس ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲ مارس ۲۰۱۳.