اکبر صارم‌الدوله - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

اکبر میرزا صارم‌الدوله (مسعود)
وزیر امور خارجه ایران
دوره مسئولیت ۱۴ اسفند ۱۲۹۴[نیازمند منبع] – ۷ شهریور ۱۲۹۵[نیازمند منبع]
پادشاه	احمدشاه قاجار
نخست‌وزیر	محمدولی خان تنکابنی
پس از	علیقلی مسعود انصاری
اطلاعات شخصی
زاده	۱۳۰۴ق اصفهان، ایران
درگذشته	۱۳۵۴ش (۹۰ سال) اصفهان، ایران
آرامگاه	تخت فولاد، اصفهان
ملیت	ایران
همسر(ان)	افتخار اعظم اتابک
پدر	مسعود میرزا ظل السلطان

اکبر میرزا صارم‌الدوله (۳ محرم ۱۳۰۴ قمری تا ۸ آذر ۱۳۵۴ شمسی^[۱]) که نام خانوادگی مسعود برگزید، سیاستمدار و دیپلمات دورهٔ قاجار و اوایل دورهٔ پهلوی و وزیر امورخارجه ایران از ۱۴ اسفند ۱۲۹۴^{[نیازمند منبع]} تا ۷ شهریور ۱۲۹۵^{[نیازمند منبع]} بود. وی هشتمین پسر شاهزاده مسعود میرزا ظل‌السلطان و نوهٔ ناصرالدین شاه قاجار بود.

«صارم‌الدوله» فرزند «ظل‌السلطان»، به حساب اینکه نوه ناصرالدین‌شاه و از نوادگان صفویه است، خود را وارث صفویه دانست و بر میدان نقش‌جهان که متعلق به دودمان صفوی‌اش می‌دانست، ادعای مالکیت کرد.^[۲]

سند مالکیتش را به‌ثبت رساند و برای آنکه مشکل زیادی برایش پیش نیاید، آن را وقفِ مدرسه صارمیه کرد. زمانی که شهرداری می‌خواست تغییراتی در میدان به‌وجود آورد، با مخالفت صارم‌الدوله همراه می‌شود. دعوا بالا می‌گیرد و کار به وزارت کشور می‌رسد. مامور مخصوصی از وزارت کشور وقت راهی اصفهان شده و پس از بررسی‌های لازم، برطبق قوانین مملکتی، میدان نقش‌جهان را متعلق به صارم‌الدوله می‌دانند. سرانجام چون راه چاره‌ای پیدا نشد، مقرر شد شهرداری میدان را به مدت 99 سال از صارم‌الدوله اجاره کند و ماهیانه مبلغ سیصدتومان به مدرسه صارمیه کمک کند.^[۳]

اکبر مسعود در یکشنبه ۳ محرم ۱۳۰۴ قمری در اصفهان متولد شد. وی پس از اتمام تحصیلات مقدماتی در اصفهان همراه دیگر فرزندان درباریان به کالج اصفهان یا همان استیوارت مموریال کالج اصفهان که بعدا به دبیرستان ادب تغییر نام یافت ثبت نام و پس از فراگرفتن دروس مختلف و زبان انگلیسی برای ادامه تحصیل به انگلستان رفت و قبل از مشروطیت به ایران بازگشت. صارم الدوله روابط نزدیکی با انگلیسی‌ها داشت.در آن عهد تنها دبیرستان که معلمین خارجیان بودند و آموزش دروس نیز به زبان انگلیسی بود در اصفهان همین کالج ادب برای پسران و کالج دختران بهشت آیین بود و محصلین در این مدارس اعزام به فرنگستان را قطعی می‌دانستند

وی پس از درگذشت شوهر خواهرش قهرمان میرزا سردار اعظم به لقب صارم الدوله ملقب شد.^[۴] در سال ۱۲۹۴ خورشیدی وزیر فواید عامه شد و چند ماه پس از آن به وزارت امور خارجه منصوب شد. در سال ۱۲۹۶ والی اصفهان شد و در سال ۱۲۹۷ در کابینهٔ حسن وثوق‌الدوله با صلاح‌دید سفارت انگلیس وزیر مالیه شد. وی در این سمت به همراه وثوق‌الدوله و فیروز نصرت‌الدوله قرارداد ۱۹۱۹ را که انگلیس پشتیبان و خواهان آن بود امضاء نمود و در پیشبرد آن تلاش کرد.

صارم‌الدوله پس از کنار رفتن کابینهٔ وثوق‌الدوله در سال ۱۲۹۹ والی کرمان و در ۱۳۰۰ به ترتیب حکمران کرمانشاه و همدان بود. سپس از ۱۳۰۰ تا ۱۳۰۳ والی فارس شد. در زمان انتخابات مجلس پنجم رضاخان به صارم‌الدوله والی فارس نامه نوشت و از او خواست نامزدها را معرفی کند و مسلک و مرام آنها را توضیح دهد تا او دستور دهد کدامیک باید انتخاب شوند.^[۵] صارم‌الدوله بار دیگر در زمان رضاشاه والی فارس شد. در سال ۱۳۰۷ در انتخابات دوره هفتم مجلس شورای ملی به نمایندگی اصفهان انتخاب شد. سال بعد متهم به تحریک ایلات فارس و بازداشت شد و مدتی تحت نظر بود. او در سال ۱۳۱۰ اجازه یافت به املاک خود در اصفهان مراجعت کند.
صارم الدوله در زمان سلطنت محمدرضا پهلوی در سال ۱۳۲۸ به عضویت مجلس مؤسسان برای اصلاحاتی در قانون اساسی انتخاب شد.^[۶]

تأسیس مدرسهٔ دولتی اکبریه در اصفهان در زمان حیات این شاهزاده بوده‌است.^[۷]

صارم الدوله دو بار ازدواج کرد. همسر اولش افتخاراعظم دختر میرزا علی اصغر اتابک و همسر دومش ملک آفاق، صیغه‌ای بود. او از این ازدواج‌ها صاحب ۳ پسر و ۲ دختر شد. خسرو میرزا، اصغر میرزا و ویکتوریا و نصرت فرزندان افتخار اعظم و انور میرزا و نصرت فرزندان ملک آفاق بودند.

• غنی، سیروس، رضاشاه، انتشارات نیلوفر، چاپ یکم