علیرضا فغانی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

علیرضا فغانی

نام کامل	علیرضا فغانی
زاده	۱ اردیبهشت ۱۳۵۷ ‏(۴۶ سال) جابوز، خراسان رضوی، ایران
پیشه دیگر	آموزگار
داخلی
سال‌ها	لیگ	پست
۲۰۰۰–۲۰۰۸	لیگ آزادگان (دسته یک)	داور فوتبال
۲۰۰۷–۲۰۲۱	لیگ برتر خلیج فارس	داور فوتبال
۲۰۱۹-	ای-لیگ	داور فوتبال
بین‌المللی
سال‌ها	لیگ	پست
۲۰۰۸ –	فیفا[۱]	داور

علیرضا فغانی (زادهٔ ۱ اردیبهشت ۱۳۵۷ در جابوز در غرب استان خراسان رضوی^[۲]) داور بین‌المللی فوتبال ایرانی-استرالیایی است که در ای-لیگ استرالیا داوری می‌کند. فغانی پیشتر در لیگ برتر خلیج فارس داوری می‌کرد، او داور مسابقات مهمی، مانند دیدار فینال لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۱۴، دیدار فینال جام ملت‌های آسیا ۲۰۱۵، دیدار فینال جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۵، دیدار فینال فوتبال المپیک ۲۰۱۶ ریو، دیدار نیمه‌نهایی جام کنفدراسیون‌ها ۲۰۱۷ و دیدار رده‌بندی جام جهانی ۲۰۱۸ و ۲ دیدار در جام جهانی ۲۰۲۲ بوده است.^[۳] فغانی در ایران نیز پیشینهٔ داوری در فینال جام حذفی و شهرآورد تهران را دارد؛ همچنین در سال ۲۰۲۰ میلادی به عنوان بهترین داور قاره آسیا شناخته شد.

علیرضا فغانی از سال ۲۰۰۸ میلادی وارد فهرست داوران بین‌المللی شد و برای داوری مسابقات جام جهانی فوتبال ۲۰۱۸ از سوی فیفا انتخاب شد و نخستین داوری خود در جام جهانی را در بازی بین تیم ملی فوتبال آلمان و تیم ملی فوتبال مکزیک در ۲۷ خرداد ۱۳۹۷ انجام داد و با کسب ۴٫۸۴ امتیاز در صدر جدول داوران جام جهانی قرار گرفت.^[۴][۵][۶] علیرضا فغانی از آغاز سال ۲۰۲۳ به عنوان یکی از داوران استرالیایی به فعالیت داوری ادامه می‌دهد.

پدرش محمد فغانی، داور فوتبال بوده و برادر او، محمدرضا نیز داوری می‌کند. او سال‌ها کمک‌داور بود و به اصرار پدر، داور شد.^[۷]

علیرضا فغانی به‌عنوان بازیکن فوتبال، در تیم نوجوانان باشگاه فوتبال بانک ملی تهران حضور داشت و پیشینه بازی در تیم‌های لیگ دسته‌دوم فوتبال ایران مانند شهاب خودرو، اتکا، و نیروی زمینی را دارد، اما از آنجا که مسئولان آن دوره فدراسیون فوتبال اعلام کردند که کسی نمی‌تواند همزمان هم داور و هم بازیکن باشد فغانی داوری را به بازیکن بودن ترجیح داد.^[۸]

فغانی در ۲۴ شهریور ۱۳۹۸ برای زندگی و تحصیل فرزندانش به استرالیا مهاجرت کرد^[۹][۱۰] و رسماً داور لیگ برتر استرالیا شد.^{[۱۱][۱۲][۱۳]}

علیرضا فغانی برای قضاوت شهرآورد۹۶ بین پرسپولیس و استقلال در جام حذفی و برای چند بازی آخر لیگ ایران در تیر ۱۴۰۰ به ایران بازگشت.

علیرضا فغانی در تیم داوری ۹ شهرآورد تهران حضور داشته است. در شش دربی داور وسط بوده و در سه دربی داور چهارم بازی بوده است.

فغانی با شش بار داوری شهرآورد تهران پس از هفت داوری محسن ترکی در رده دوم داوران از نظر داوری این بازی مهم قرار دارد:

حضور به‌عنوان داور چهارم:

• سانفریس هیروشیما و آوکلند سیتی (پلی-آف یک‌چهارم نهایی)
• سانفریس هیروشیما و الاهلی مصر (یک‌چهارم نهایی)
• الاهلی مصر و کورینتیانس (نیمه‌نهایی)
• باشگاه مونتری و چلسی (نیمه‌نهایی)
• کورینتیانس و چلسی (فینال)

حضور به‌عنوان داور اول:

• رجا کازابلانکا و مونتری (یک‌چهارم نهایی)
• گوانگ‌ژو اورگراند و اتلتیکو مینیرو (رده‌بندی)

حضور به‌عنوان داور چهارم:

• برزیل و کرواسی (گروه A - افتتاحیهٔ جام جهانی فوتبال ۲۰۱۴)
• کلمبیا و یونان (گروه C)
• بلژیک و الجزایر (گروه H)
• اروگوئه و انگلستان (گروه D)
• کرهٔ جنوبی و الجزایر (گروه H)
• انگلستان و کاستاریکا (گروه D)
• فرانسه و نیجریه (یک‌هشتم نهایی)

حضور به‌عنوان داور اول:

• عربستان سعودی و چین (گروه B)
• کویت و کرهٔ جنوبی (گروه A)
• عراق و ژاپن (گروه D)
• ژاپن و امارات متحدهٔ عربی (یک‌چهارم نهایی)
• کرهٔ جنوبی و استرالیا (فینال)

حضور به‌عنوان داور اول:

• باشگاه فوتبال آمریکا و مازمبه کنگو (بازی مقام پنجمی)
• ریور پلاته و بارسلونا (فینال)

حضور به‌عنوان داور اول:

• برزیل و دانمارک
• آلمان و مکزیک

• برزیل و آلمان

حضور به‌عنوان داور اول:

• آلمان و شیلی

• پرتغال و شیلی

این دیدار حساس به نوعی فینال لیگ برتر فصل ۹۴–۱۳۹۳ محسوب می‌شد که با پیروزی هر یک از این دو تیم بر یکدیگر، آن تیم برای نخستین بار قهرمان لیگ می‌شد. این دیدار با اشتباهات داوری علیرضا فغانی به جنجال کشیده شد. اتفاقات جنجالیِ این دیدار بعد اشتباه در یک صحنهٔ مشکوک به پنالتی روی بازیکن تراکتورسازی و اخراج آندرانیک تیموریان توسط داور مسابقه، علیرضا فغانی، اتفاق افتاد. پس از این اخراج و در حالی که تراکتور ۳ بر ۱ از نفت پیش بود، بازی به تساوی ۳–۳ کشید و قهرمانی از دست این دو تیم به دست سپاهان افتاد. بعدتر کارشناسان داوری اعلام کردند که داور در این بازی اشتباهات تأثیرگذاری داشته است.^[۱۶] اتفاقات جمعهٔ تبریز پای سیاست‌مداران کشور را به این موضوع باز کرد و چند روز در صدر اخبار مهم ورزشی ایران و جهان قرار گرفت و در آخر رئیس‌جمهور قول رسیدگی به واقعهٔ روز جمعه را به مردم آذربایجان داد.^{[۱۶][۱۷][۱۸]}

فدراسیون جهانی فوتبال، با ارسال نامه‌ای از علیرضا فغانی به‌عنوان داور وسط دعوت کرد تا در سمینار داوران جام جهانی ۲۰۱۸ شرکت کند. این سمینار، با شرکت ۵۸ داور از سراسر جهان و از ۱۴ تا ۱۸ فروردین ۱۳۹۶ در روسیه برگزار شد.^[۱۹]

علیرضا فغانی به همراه دو کمک خود (رضا سخندان و محمدرضا منصوری) در جام جهانی روسیه بازی‌های زیر را داوری کردند.^[۲۰]

جام جهانی فوتبال ۲۰۱۸ – روسیه
تاریخ	مسابقه	شهر	مرحله
۱۷ ژوئن ۲۰۱۸	آلمان –  مکزیک	مسکو	گروهی
۲۷ ژوئن ۲۰۱۸	صربستان –  برزیل	مسکو	گروهی
۳۰ ژوئن ۲۰۱۸	فرانسه –  آرژانتین	کازان	یک‌هشتم
۱۴ ژوئیه ۲۰۱۸	بلژیک –  انگلستان	سن پترزبورگ	رده‌بندی

علیرضا فغانی به همراه دو کمک خود رضا سخندان و محمدرضا منصوری در جام ملت‌های آسیا ۲۰۱۹ داوری کردند.^[۲۱][۲۲]

جام ملت‌های آسیا ۲۰۱۹ - امارات متحده عربی

تاریخ	مسابقه	شهر	مرحله
۱۹ دی ۱۳۹۷	ژاپن -  ترکمنستان	ابوظبی	گروهی
۳۰ دی ۱۳۹۷	اردن -  ویتنام	دبی	یک‌هشتم

علیرضا فغانی به همراه دو کمک خود (محمدرضا ابوالفضلی و محمدرضا منصوری) در جام جهانی قطر بازی‌های زیر را داوری کردند.^[۲۰]

جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ – قطر
تاریخ	مسابقه	شهر	مرحله
۲۴ نوامبر ۲۰۲۲	برزیل–  صربستان	لوسیل	گروهی
۲۸ نوامبر ۲۰۲۲	پرتغال–  اروگوئه	لوسیل	گروهی

علیرضا فغانی در دقیقه ۸۹ بازی پرتغال و اروگوئه که با نتیجهٔ ۱–۰ به سود پرتغال در جریان بود، با کمک VAR برخورد شوت برونو فرناندز به دست خوزه خیمنز را پنالتی تشخیص داد و این پنالتی توسط خود فرناندز به گل تبدیل شد تا نتیجه بازی ۲–۰ به سود پرتغال شود. این صحنه به زعم کارشناسان داوری پنالتی نبود و جنجال بزرگی در فضای داوری جام جهانی ایجاد کرد. بعد از بازی نیز دیگو آلونسو سرمربی اروگوئه انتقادهای تندی علیه داور ایرانی بر زبان آورد. اشتباه فغانی شاید در درون آن بازی و نتیجه آن زیاد تأثیرگذار نبود اما این اشتباه زمانی پررنگتر دیده شد که در هفته آخر مرحله گروهی تیم ملی اروگوئه دربازی آخر خود از دقیقه۳۴ با دوگل آراسکائتا جلوی تیم ملی غنا ۰–۲ پیش افتاده بود و با یک امتیازی که از تساوی ۰–۰ با کره‌جنوبی داشت ۴امتیازی شده بود. کره‌جنوبی که بازی دوم خود مقابل غنا را ۲–۳ واگذار کرده بود نیز بازی آخر گروهی مقابل پرتغال را با اندوخته یک امتیازی آغاز کرد، هورتا در دقیقه۵ موفق به باز کردن دروازه کره می‌شود و یونگ‌گوون نیز دقیقه۲۷ بازی را برای کره ۱–۱ می‌کند در نهایت در دقیقه۹۱ هی‌چان موفق به زدن گل دوم کره می‌شود و کره سه امتیاز مقابل پرتغال را کسب می‌کند. حال کره نیز همانند اروگوئه ۴امتیازی شده بود و تفاضل هر دو تیم نیز روی عدد صفر با هم برابر بود اما کره بخاطر گل‌زده بیشتر نسبت به اروگوئه برتری داشت و با وجود این نتایج صعود کننده دوم گروهH کره‌جنوبی می‌شد و اروگوئه باید جام را ترک می‌کرد. اروگوئه برای حذف نشدن باید در مقابل غنا گل سوم را به ثمر می‌رساند تا تفاضلش را ۱+ کند اما موفق به این کار نمی‌شود و این دو بازی با همان نتایج به پایان می‌رسد و اروگوئه در گروهH بخاطر گل‌زده کمتر تیم سوم می‌شود. در این لحظه اشتباه علیرضا فغانی مورد توجه بیشتری قرار می‌گیرد چون اگر وی به اشتباه آن پنالتی را اعلام نمی‌کرد اروگوئه با همان برد ۰–۲ مقابل غنا نیز می‌توانست صعودکننده باشد.

درنهایت به دلیل حذف اروگوئه بر اثر اشتباه فغانی، او شانس قضاوت در ادامه مسابقات جام جهانی را از دست داد و دوحه را ترک کرد.^[۲۳]

با اعلام کنفدراسیون فوتبال آسیا علیرضا فغانی دیدار افتتاحیه جام ملت‌های آسیا ۲۰۲۳ به نمایندگی از فدراسیون فوتبال استرالیا قضاوت کرد.^[۲۴] اخراج ایمن حسین بازیکن تیم ملی عراق در بازی مقابل اردن در مرحله یک‌هشتم نهایی این بازی‌ها باعث خشم هواداران عراقی شد. تاجاییکه اطلاعات شخصی فغانی مانند شماره تلفن و آدرس محل زندگی او را پخش و او را تهدید به مرگ کردند. حتی برادر او محمدرضا نیز تهدید شد.^[۷]

جام ملت‌های آسیا ۲۰۲۳ - قطر

تاریخ	مسابقه	ورزشگاه	مرحله
۲۲ دی ۱۴۰۲	قطر ۳–۰ لبنان	لوسیل	گروهی
۹ بهمن ۱۴۰۲	عراق ۲–۳ اردن	خلیفه	یک‌هشتم

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ علیرضا فغانی موجود است.

• علیرضا فغانی در وبگاه داوران
• علیرضا فغانی در وبگاه فدراسیون فوتبال
• علیرضا فغانی در وبگاه همشهری