فرمانداری کل بلوچستان - ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد
فرمانداری کل سازمان | |
---|---|
بنیانگذاری | ۱۳۲۶ یا ۱۳۲۵ |
سازمان پیشین | |
برچینش | ۱۳۳۶ |
سازمان پسین | |
گونهٔ سازمان | فرمانداری کل |
حوزهٔ قدرت | فرمانداری کل بلوچستان |
ستاد | زاهدان |
فرمانداری کل بالادست | وزارت کشور |
فرمانداری کل بلوچستان واحدی از تقسیمات پیشین کشوری ایران در تغییرات تدریجی استانهای دهگانه بود که به استناد تبصره ماده ۲ قانون ۱۳۱۶ در سال ۱۳۲۶ به وجود آمد.[۳][۴]
در این دوره برای اولین بار پدیده جدیدی تحت عنوان «فرمانداری کل یا فرمانداری» در تاریخ در ۱۳۲۶/۲/۲۶ طی تصویب «فرمانداری کل بلوچستان» که شامل استان سیستان و بلوچستان فعلی میشد توسط هیئت وزیران تصویب و از استان هشتم (کرمان و بلوچستان) جدا و ایجاد گشت.[۵] ابتدا در ۱۳۲۶/۲/۲۶ تصویب شد که حوزهٔ بلوچستان مرکب از ۳ فرمانداری تابعه سراوان، ایرانشهر و چابهار به مرکزیت زاهدان[۶][۷] تحت نظر یک مأمور عالیرتبه به نام والی از طرف مرکز (تهران) اداره شود.[۸][۹]
در ابتدا این نوع تقسیم، یعنی فرمانداری مستقل از استانداری بود، امری که مشخص نیست هیئت وزیران بر چه اساسی دست به تأسیس فرمانداری زدند اما در تاریخ ۱۳۲۶/۵/۳۱ ماده ۲ مصوبه تغییر کرد و به جای کلمه «والی» عبارت «فرماندار کل» که هم ردیف با «استاندار» است قرار گرفت.[۱۰] بدین ترتیب واحدهای استان با فرمانداری کل برابر بود و توسط استاندار یا فرماندار کل اداره میشد. ضمن آنکه در پی تغییر مصوبه ماده ۲ مورخه ۱۳۲۶/۵/۳۱، زابل از استان نهم جدا و به «فرمانداری کل بلوچستان» الحاق شد.[۱۱] در سال ۱۳۲۹ کلمه «کل» از کنار فرمانداری حذف شد اما «فرمانداری بلوچستان» تا ۱۳۳۶ به قوت خود باقی ماند.[۱۲]
در سال ۱۳۳۶ واحد «فرمانداری کل بلوچستان» تبدیل به «استان بلوچستان و سیستان» شد[۱۳][۱۴][۱۵][۱۶][۱۷][۱۸][۱۹][۲۰] و احتمالاً در اواخر دوره پهلوی یا اوایل دوره جمهوری اسلامی «استان بلوچستان و سیستان» به «استان سیستان و بلوچستان» تغییر نام داد.
تقسیمات کشوری
[ویرایش]واحد تقسیمات کشوری | مرکز فرمانداری کل | فرمانداری ها (فرمانداریهای تابع) | بخشها | جمعیت بخش سال ۱۳۳۸ | منبع[الف] |
---|---|---|---|---|---|
فرمانداری کل بلوچستان | زاهدان | فرمانداری زاهدان | زاهدان (بخش مرکزی) | ۱۷٬۴۹۲ نفر | [ب][۲۳] |
خاش | ۲۸٬۷۳۴ نفر | ||||
میرجاوه | ۷٬۶۶۷ نفر | ||||
نصرت آباد | ۷٬۶۶۷ نفر | ||||
فرمانداری زابل | زابل (بخش مرکزی) | ۱۲٬۳۱۴ نفر | |||
میانکنگی | ۳۴٬۵۱۶ نفر | ||||
پشت آب و شیب آب | ۸۱٬۱۹۱ نفر | ||||
شهرکی و نارویی | ۲۴٬۸۲۷ نفر | ||||
فرمانداری ایرانشهر | ایرانشهر (بخش مرکزی) | ۳٬۶۱۶ نفر | |||
بمپور | ۴۰٬۰۴۱ نفر | ||||
سرباز | ۱۷٬۷۳۴ نفر | ||||
راسک و فیروز آباد | ۴٬۶۹۷ نفر | ||||
فرمانداری سراوان | سراوان (بخش مرکزی) | ۱۰٬۸۲۸ نفر | |||
سیب و سوران | ۲۴٬۸۰۷ نفر | ||||
جالق | ۱۰٬۰۶۹ نفر | ||||
زابلی | ۹٬۰۸۹ نفر | ||||
فرمانداری چابهار | چابهار (بخش مرکزی) | ۴٬۵۷۳ نفر | |||
دشتیاری | ۲۰٬۰۰۱ نفر | ||||
نیکشهر | ۱۶٬۱۰۶ نفر | ||||
قصرقند | ۱۰٬۲۳۳ نفر |
تبدیل به استان بلوچستان و سیستان
[ویرایش]تبدیل فرمانداری کل به استان
[ویرایش]در سال ۱۳۳۶/۷/۲۹ واحد «فرمانداری کل بلوچستان» به «استان بلوچستان و سیستان»[۲۴][۲۵] تبدیل و تا اواخر دوره پهلوی یا اوایل دوره جمهوری اسلامی باقی ماند.[۲۶][۲۷][۲۸][۲۹][۳۰][۳۱]
تقسیمات سال ۱۳۴۴ کشور
[ویرایش]در سال ۱۳۴۴ شمسی کشور ایران به ۱۳ استان و ۸ فرمانداری تقسیم شد که عبارت بودند از:
۱۳ استان شامل: ۱-استان تهران ۲-استان گیلان ۳-استان مازندران ۴-استان آذربایجان شرقی ۵-استان آذربایجان غربی ۶-استان کرمانشاهان ۷-استان خوزستان ۸استان فارس ۹-استان کرمان ۱۰-استان خراسان ۱۱-استان اصفهان ۱۲-استان بلوچستان و سیستان ۱۳-استان کردستان[۳۲][۳۳]
۸ فرمانداری کل شامل: ۱-فرمانداری کل بنادر و جزایر بحر عمان ۲-فرمانداری کل بنادر و جزایر خلیج فارس ۳-فرمانداری کل چهارمحال و بختیاری ۴-فرمانداری کل بویراحمد سردسیر کهگیلویه ۵-فرمانداری کل سمنان ۶-فرمانداری کل همدان، ۷-فرمانداری کل لرستان ۸-فرمانداری کل ایلام و پشتکوه[۳۴][۳۵]
تغییر نام به استان سیستان و بلوچستان
[ویرایش]احتمالاً در اواخر دوره پهلوی یا اوایل دوره جمهوری اسلامی «استان بلوچستان و سیستان» تبدیل به «استان سیستان و بلوچستان» فعلی میشود.
نام این استان در اواخر دوره پهلوی دوم یا اوایل دوره جمهوری اسلامی به سیستان و بلوچستان تبدیل شد.[۳۶][۳۷][۳۸]
یادداشتها
[ویرایش]- ↑ این آمار بر اساس کتاب سرگذشت بلوچستان و مرزهای آن اثر تیمسار جهانبانی تألیف سال ۱۳۳۸ است[۲۱]
- ↑ این جدول بر اساس کتاب سرگذشت بلوچستان و مرزهای آن اثر تیمسار جهانبانی در شرح تقسیمات بلوچستان است البته در سال ۱۳۳۸ دو سال از تبدیل فرمانداری کل بلوچستان به استان بلوچستان و سیستان میگذشت اما مرز بندیهای آن یقیناً به همین شکل بوده زیرا بدون اصلاحات اراضی تبدیل فرمانداری کل به استان صورت گرفت.[۲۲]
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی. «مقاله معیارهای تقسیمات کشوری در دوره پهلوی دوم» (PDF). نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دریافتشده در ۸ آوریل ۲۰۲۴.
- ↑ (سالنامه شهرداریها، سال ۱۳۴۵، ص ۱۹–۲۰)
- ↑ امیراحمدیان، بهرام. «تقسیمات کشوری». در 1344شمسی نیز سیزده استان (تهران، گیلان، مازندران، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، کرمانشاهان، خوزستان، فارس، کرمان، خراسان، اصفهان، بلوچستان و سیستان، کردستان) و هشت فرمانداری کل (بنادر و جزایر دریای عمان، بنادر و جزایر خلیج فارس، چهارمحال و بختیاری، بویراحمد سردسیر کهگیلویه، سمنان، همدان، لرستان، ایلام و لرستان و پشتکوه) در ترکیب تقسیمات کشوری (سالنامة شهرداریها، ص 19ـ20). از آن به بعد نیز تقسیمات کشوری ایران تغییرات بسیار کرد. دانشنامه جهان اسلام. بایگانیشده از روی نسخه اصلی پارامتر
|پیوند بایگانی=
نیاز به وارد کردن|پیوند=
دارد (کمک) در پارامتر|پیوند بایگانی=
نیاز به وارد کردن|تاریخ بایگانی=
دارد (کمک). - ↑ نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی. «فرمانداری کل بلوچستان با استاد به ماده 2 قانون سال 1316 در سال ۱۳۲۶ به وجود آمد» (PDF). نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی. ص. ۱۲۴. دریافتشده در ۲۸ نوامبر ۲۰۲۴.
- ↑ «در سال 1326، حوزه بلوچستان به صورت فرمانداری کل ـ مشتمل بر سه فرمانداری جزء ـ تشکیل و مرکز آن شهر زاهدان شد». rch.ac.ir. دانشنامه جهان اسلام. دریافتشده در ۱۲ دسامبر ۲۰۲۴.
- ↑ نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی. «در ۱۳۲۵/۴/۳ استان سوم و چهارم تبدیل به یک استان به نام استان آذربایجان گردیده و در ۲۰ مهر ۱۳۲۶ شهرستانهای قزوین، ساوه، محلات از استان یکم و شهرستانهای تهران، قم، دماوند از استان دوم با هم ادغام شده و استان مرکزی (به مرکزیت تهران) را تشکیل دادند. در این دوره برای اولین بار پدیده جدیدی تحت عنوان «فرمانداری کل یا فرمانداری» در تاریخ ۱۳۲۶/۲/۲۶ طی تصویب «فرمانداری کل بلوچستان»، که شامل استان سیستان و بلوچستان ایجاد شد» (PDF). نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی. ص. ۱۲۴. دریافتشده در ۲۸ نوامبر ۲۰۲۴.
- ↑ نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی. «این روند از استان سیستان و بلوچستان فعلی آغاز شد. ابتدا در 1326/2/26 تصویب شد که حوزهٔ بلوچستان مرکب از فرمانداریهای سراوان، ایرانشهر و چابهار به مرکزیت زاهدان تحت نظر یک مأمور عالیرتبه به نام والی از طرف مرکز (تهران) اداره خواهد شد» (PDF). نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی. ص. ۱۲۴و۱۲۵. دریافتشده در ۲۸ نوامبر ۲۰۲۴.
- ↑ «در سال 1326، حوزه بلوچستان به صورت فرمانداری کل ـ مشتمل بر سه فرمانداری جزء ـ تشکیل و مرکز آن شهر زاهدان شد». rch.ac.ir. دانشنامه جهان اسلام. دریافتشده در ۱۲ دسامبر ۲۰۲۴.
- ↑ نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی. «این روند از استان سیستان و بلوچستان فعلی آغاز شد. ابتدا در 1326/2/26 تصویب شد که حوزهٔ بلوچستان مرکب از فرمانداریهای سراوان، ایرانشهر و چابهار به مرکزیت زاهدان تحت نظر یک مأمور عالیرتبه به نام والی از طرف مرکز (تهران) اداره خواهد شد» (PDF). نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی. ص. ۱۲۴و۱۲۵. دریافتشده در ۲۸ نوامبر ۲۰۲۴.
- ↑ «در سال 1326، حوزه بلوچستان به صورت فرمانداری کل ـ مشتمل بر سه فرمانداری جزء ـ تشکیل و مرکز آن شهر زاهدان شد». rch.ac.ir. دانشنامه جهان اسلام. دریافتشده در ۱۲ دسامبر ۲۰۲۴.
- ↑ نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی. «فرمانداری در این نوع تقسیم، ابتدا مستقل از استانداری بود، امری که مشخص نیست هیئت وزیران بر چه اساسی دست به تأسیس فرمانداری زدند اما در تاریخ ۱۳۲۶/۵/۳۱ ماده ۲ مصوبه تغییر کرد و به جای کلمه «والی» عبارت «فرماندار کل» که هم ردیف با استاندار است قرار گرفت» (PDF). نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی. ص. ۱۲۴. دریافتشده در ۲۸ نوامبر ۲۰۲۴.
- ↑ نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی. «فرمانداری کل بلوچستان به مرکزیت زاهدان تأسیس شد که بعدتر زابل هم به فرمانداری کل بلوچستان الحاق شد» (PDF). نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی. ص. ۱۲۴. دریافتشده در ۲۸ نوامبر ۲۰۲۴.
- ↑ نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی. «در سال ۱۳۲۹ کلمه «کل» از کنار فرمانداری حذف شد اما «فرمانداری بلوچستان» تا ۱۳۳۶ به قوت خود باقی ماند» (PDF). نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی. ص. ۱۲۴. دریافتشده در ۲۸ نوامبر ۲۰۲۴.
- ↑ افشار سیستانی، ایرج. کتاب بلوچستان و تمدن دیرینه آن- بلوچستان و سیستان در این تقسیمبندی به صورت استان واحدی درآمدند. ص. ۱۸۸. پارامتر
|تاریخ بازیابی=
نیاز به وارد کردن|پیوند=
دارد (کمک) - ↑ (سالنامه شهرداریها، سال ۱۳۴۵، ص ۱۹–۲۰)
- ↑ امیراحمدیان، بهرام. «تقسیمات کشوری». در 1344شمسی نیز سیزده استان (تهران، گیلان، مازندران، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، کرمانشاهان، خوزستان، فارس، کرمان، خراسان، اصفهان، بلوچستان و سیستان، کردستان) و هشت فرمانداری کل (بنادر و جزایر دریای عمان، بنادر و جزایر خلیج فارس، چهارمحال و بختیاری، بویراحمد سردسیر کهگیلویه، سمنان، همدان، لرستان، ایلام و لرستان و پشتکوه) در ترکیب تقسیمات کشوری (سالنامة شهرداریها، ص 19ـ20). از آن به بعد نیز تقسیمات کشوری ایران تغییرات بسیار کرد. دانشنامه جهان اسلام. بایگانیشده از روی نسخه اصلی پارامتر
|پیوند بایگانی=
نیاز به وارد کردن|پیوند=
دارد (کمک) در پارامتر|پیوند بایگانی=
نیاز به وارد کردن|تاریخ بایگانی=
دارد (کمک). - ↑ جهانبانی، امانالله (1338 شمسی). کتاب سرگذشت بلوچستان و مرزهای آن. تهران. ص. ص۵۶. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=
را بررسی کنید (کمک); پارامتر|تاریخ بازیابی=
نیاز به وارد کردن|پیوند=
دارد (کمک) - ↑ جهانبانی، امانالله (1338 شمسی). کتاب سرگذشت بلوچستان و مرزهای آن. تهران. ص. ص۱۰۵. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=
را بررسی کنید (کمک); پارامتر|تاریخ بازیابی=
نیاز به وارد کردن|پیوند=
دارد (کمک) - ↑ افشار سیستانی، ایرج. کتاب بلوچستان و تمدن دیرینه آن- بلوچستان و سیستان در این تقسیمبندی به صورت استان واحدی درآمدند. ص. ۱۸۸. پارامتر
|تاریخ بازیابی=
نیاز به وارد کردن|پیوند=
دارد (کمک) - ↑ احمدی، کامیل. کتاب از مرز تا مرز- بلوچها در استانهای بلوچستان و سیستان و جنوب کشور و شمال شرقی خراسان و جنوب کرمان و شرق هرمزگان زندگی میکنند. انتشارات آوای بوف. ص. ۱۲۱. پارامتر
|تاریخ بازیابی=
نیاز به وارد کردن|پیوند=
دارد (کمک) - ↑ یغمایی، اقبال (۱۳۵۰–۱۳۵۹). کتاب بلوچستان و سیستان: سرزمین نژاده مردمان و پهلوانان سختکوش. شابک ۹۷۸۶۲۲۶۶۲۳۹۷۱. پارامتر
|تاریخ بازیابی=
نیاز به وارد کردن|پیوند=
دارد (کمک) - ↑ جهانبانی، امانالله (1338 شمسی). کتاب سرگذشت بلوچستان و مرزهای آن. تهران. ص. ص۱۰۶-۱۰۹. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=
را بررسی کنید (کمک); پارامتر|تاریخ بازیابی=
نیاز به وارد کردن|پیوند=
دارد (کمک) - ↑ جهانبانی، امانالله (1338 شمسی). کتاب سرگذشت بلوچستان و مرزهای آن. تهران. ص. ص۱۰۶-۱۰۹. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=
را بررسی کنید (کمک); پارامتر|تاریخ بازیابی=
نیاز به وارد کردن|پیوند=
دارد (کمک) - ↑ جهانبانی، امانالله (1338 شمسی). کتاب سرگذشت بلوچستان و مرزهای آن. تهران. ص. ص۱۰۶-۱۰۹. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=
را بررسی کنید (کمک); پارامتر|تاریخ بازیابی=
نیاز به وارد کردن|پیوند=
دارد (کمک) - ↑ افشار سیستانی، ایرج. کتاب بلوچستان و تمدن دیرینه آن- بلوچستان و سیستان در این تقسیمبندی به صورت استان واحدی درآمدند. ص. ۱۸۸. پارامتر
|تاریخ بازیابی=
نیاز به وارد کردن|پیوند=
دارد (کمک) - ↑ (سالنامه شهرداریها، سال ۱۳۴۵، ص ۱۹–۲۰)
- ↑ امیراحمدیان، بهرام. «تقسیمات کشوری». در 1344شمسی نیز سیزده استان (تهران، گیلان، مازندران، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، کرمانشاهان، خوزستان، فارس، کرمان، خراسان، اصفهان، بلوچستان و سیستان، کردستان) و هشت فرمانداری کل (بنادر و جزایر دریای عمان، بنادر و جزایر خلیج فارس، چهارمحال و بختیاری، بویراحمد سردسیر کهگیلویه، سمنان، همدان، لرستان، ایلام و لرستان و پشتکوه) در ترکیب تقسیمات کشوری (سالنامة شهرداریها، ص 19ـ20). از آن به بعد نیز تقسیمات کشوری ایران تغییرات بسیار کرد. دانشنامه جهان اسلام. بایگانیشده از روی نسخه اصلی پارامتر
|پیوند بایگانی=
نیاز به وارد کردن|پیوند=
دارد (کمک) در پارامتر|پیوند بایگانی=
نیاز به وارد کردن|تاریخ بایگانی=
دارد (کمک). - ↑ جهانبانی، امانالله (1338 شمسی). کتاب سرگذشت بلوچستان و مرزهای آن. تهران. ص. ص۵۶. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=
را بررسی کنید (کمک); پارامتر|تاریخ بازیابی=
نیاز به وارد کردن|پیوند=
دارد (کمک) - ↑ جهانبانی، امانالله (1338 شمسی). کتاب سرگذشت بلوچستان و مرزهای آن. تهران. ص. ص۱۰۵. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=
را بررسی کنید (کمک); پارامتر|تاریخ بازیابی=
نیاز به وارد کردن|پیوند=
دارد (کمک) - ↑ افشار سیستانی، ایرج. کتاب بلوچستان و تمدن دیرینه آن- بلوچستان و سیستان در این تقسیمبندی به صورت استان واحدی درآمدند. ص. ۱۸۸. پارامتر
|تاریخ بازیابی=
نیاز به وارد کردن|پیوند=
دارد (کمک) - ↑ احمدی، کامیل. کتاب از مرز تا مرز- بلوچها در استانهای بلوچستان و سیستان و جنوب کشور و شمال شرقی خراسان و جنوب کرمان و شرق هرمزگان زندگی میکنند. انتشارات آوای بوف. ص. ۱۲۱. پارامتر
|تاریخ بازیابی=
نیاز به وارد کردن|پیوند=
دارد (کمک) - ↑ یغمایی، اقبال (۱۳۵۰–۱۳۵۹). کتاب بلوچستان و سیستان: سرزمین نژاده مردمان و پهلوانان سختکوش. شابک ۹۷۸۶۲۲۶۶۲۳۹۷۱. پارامتر
|تاریخ بازیابی=
نیاز به وارد کردن|پیوند=
دارد (کمک) - ↑ (سالنامه شهرداریها، سال ۱۳۴۵، ص ۱۹–۲۰)
- ↑ امیراحمدیان، بهرام. «تقسیمات کشوری». در 1344شمسی نیز سیزده استان (تهران، گیلان، مازندران، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، کرمانشاهان، خوزستان، فارس، کرمان، خراسان، اصفهان، بلوچستان و سیستان، کردستان) و هشت فرمانداری کل (بنادر و جزایر دریای عمان، بنادر و جزایر خلیج فارس، چهارمحال و بختیاری، بویراحمد سردسیر کهگیلویه، سمنان، همدان، لرستان، ایلام و لرستان و پشتکوه) در ترکیب تقسیمات کشوری (سالنامة شهرداریها، ص 19ـ20). از آن به بعد نیز تقسیمات کشوری ایران تغییرات بسیار کرد. دانشنامه جهان اسلام. بایگانیشده از روی نسخه اصلی پارامتر
|پیوند بایگانی=
نیاز به وارد کردن|پیوند=
دارد (کمک) در پارامتر|پیوند بایگانی=
نیاز به وارد کردن|تاریخ بایگانی=
دارد (کمک). - ↑ (سالنامه شهرداریها، سال ۱۳۴۵، ص ۱۹–۲۰)
- ↑ امیراحمدیان، بهرام. «تقسیمات کشوری». در 1344شمسی نیز سیزده استان (تهران، گیلان، مازندران، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، کرمانشاهان، خوزستان، فارس، کرمان، خراسان، اصفهان، بلوچستان و سیستان، کردستان) و هشت فرمانداری کل (بنادر و جزایر دریای عمان، بنادر و جزایر خلیج فارس، چهارمحال و بختیاری، بویراحمد سردسیر کهگیلویه، سمنان، همدان، لرستان، ایلام و لرستان و پشتکوه) در ترکیب تقسیمات کشوری (سالنامة شهرداریها، ص 19ـ20). از آن به بعد نیز تقسیمات کشوری ایران تغییرات بسیار کرد. دانشنامه جهان اسلام. بایگانیشده از روی نسخه اصلی پارامتر
|پیوند بایگانی=
نیاز به وارد کردن|پیوند=
دارد (کمک) در پارامتر|پیوند بایگانی=
نیاز به وارد کردن|تاریخ بایگانی=
دارد (کمک). - ↑ https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Baluchistan_and_Sistan_province.jpg
- ↑ https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Baluchistan_and_Sistan_province3.jpg
- ↑ https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Baluchistan_and_Sistan_province2.jpg