محمد مکری - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

محمد مکری
استاد محمد مکری زمستان ۱۳۸۴، دانشگاه سوربن پاریس
سفیر ایران در اتحاد جماهیر شوروی
دوره مسئولیت فروردین ۱۳۵۸ – ۱۳۶۲
رئیس‌جمهور	ابوالحسن بنی‌صدر محمدعلی رجایی سیدعلی خامنه‌ای
نخست‌وزیر	مهدی بازرگان محمدعلی رجایی محمدجواد باهنر میرحسین موسوی
پس از	کامبیز آهی
پیش از	کیا طباطبایی
سفیر ایران در مغولستان
دوره مسئولیت ۱۳۵۸ – ۱۳۶۲
مشاور عالی وزارت نفت در امور بین‌الملل
دوره مسئولیت ۱۳۶۴ – ۱۳۶۵
اطلاعات شخصی
زاده	۱۲۹۸ کرمانشاه، ایران
درگذشته	تیر ۱۳۸۶ پاریس، فرانسه
ملیت	ایرانی
پیشه	نویسنده، شاعر، محقق، زبان‌شناس و دیپلمات

محمد مُکری (زاده ۱۲۹۸ خورشیدی در کرمانشاه – درگذشته تیر ۱۳۸۶ در پاریس) نویسنده، شاعر، محقق و زبان‌شناس معاصر ایران بود. محمد مکری در زمان مشاورت در شرکت نفت به اتهام جاسوسی در سال ۱۳۶۶ دستگیر و روانه زندان اوین گردید و پس از مدت کوتاهی کمتر از ۱ سال بدون محاکمه قطعی از زندان ازاد شد و به فاصله کوتاهی پس از آزادی برای همیشه از ایران خارج شد.

محمد مکری در سال ۱۳۰۵ خورشیدی در شهر کرمانشاه چشم بجهان گشود.

وی استاد تحقیقات در مرکز تتبعات وزارت فرهنگ و علوم و استاد دانشگاه سوربن پاریس، نویسنده، شاعر، محقق، زبان‌شناس و متخصص زبانهای باستان و لهجه‌های قدیم و فعلی ایرانی، مردم شناس، مورخ تاریخ افکار و مذاهب، تالف حدود صد جلد کتاب و پژوهش علمی و بیش از صدها مقاله.^[۱]

وی عضو اغلب مجامع علمی اروپایی بوده‌اند.^[۲]

محمد مکری در سال ۱۳۴۴ موفق به اخذ جایزه و نشان علمی از فرهنگستان آثار ملی و ادب فرانسه به پاس چندین دهه خدمات علمی شد.

او بخاطر گرایش‌های سیاسی به جبهه ملی و نهضت آزادی دو بار مجبور به ترک ایران شد. بار اول از سال ۱۳۳۳ و بعد از فروپاشی دولت مصدق تا سال ۱۳۵۸ که با پیروزی انقلاب به ایران برگشت.

محمد مکری از حامیان و نزدیکان آیت الّله خمینی در سال‌های اوّل انقلاب بود. در مصاحبه‌ای با روزنامه کیهان در ۸ فوریه ۱۹۷۹ ضمن پشتیبانی از انقلاب ایران گفته بود:

در ایران "کسی صاحب ثروتهای افسانه‌ای نخواهد شد" و "زمینها ملّی می‌شوند و به کار سود تعلق خواهد گرفت".

دربارهٔ دیدگاه وی نسب به انقلاب در سال‌های اولیه انقلاب او معتقد بود که:

"جمهوری اسلامی با حکومت مذهبی تفاوت دارد".^[۳]

محمد مُکری نخستین سفیر کبیر تام‌الاختیار ایران پس از انقلاب در مسکو؛ شوروی سابق و مغولستان در بین سال‌های ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۲ بود. بعد از یک دهه فعالیت در مقامات اداری و اجرایی و باز نشستگی در سمت مشاور وزیرنفت، مجدداً ساکن فرانسه شد و به تحقیقات و مطالعات علمی پرداخت و تا پایان عمر در شهر آوری در حومه پاریس زندگی کرد.

او در تیر ماه ۱۳۸۶ در منزل خود در شهر إوری در حومهٔ پاریس درگذشت.

مشاغل وی قبل از خروج از ایران به فرانسه در سال ۱۳۳۳ «اولین مهاجرت اجباری».

• رئیس فرهنگ مهاباد؛ ۱۳۲۲ تا ۱۳۲۳
• پایه‌گذار و نخستین رئیس اداره تعلیمات ایلات و عشائر ایران ۱۳۲۴ تا ۱۳۲۸
• تهیه‌کننده طرح‌های تعلیمات و آموزش اجباری و عمومی در کشور ۱۳۲۵
• مدیر کل وزارت فرهنگ ۱۳۳۰
• مأمور علمی اداره کل نگارش وزارت فرهنگ در تهیه لغت نامه دهخدا ۱۳۱۹ تا ۱۳۲۴
• استاد زبان و ادبیات فارسی و زبان پهلوی ساسانی در دانشگاه تهران ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۳
• استاد علم الاساطیر و مبتکر دروس زیبایی‌های اندیشه و اخلاق در افسانه‌ها و جهان نگاری‌ها ی قدیم ایران در دانشکده هنرهای زیبا ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۳
• استاد تاریخ و علوم ادبی در دانشکده افسری ۱۳۲۹ تا ۱۳۳۳
• مدیر مسئول مجله ماد و بغستان ۱۳۳۱

مشاغل وی بعد از ورود به کشور در سال ۱۳۵۸ تا قبل از خروج از ایران برای دومین و همیشگی به فرانسه در سال ۱۳۶۷

• نخستین سفیر کبیر تام‌الاختیار ایران پس از انقلاب در مسکو؛ شوروی سابق و مغولستان ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۲
• مشاور عالی وزارت نفت در امور بین‌الملل ۱۳۶۴ تا ۱۳۶۵

مُحمّد مُکری شعر نیز می سرود و دیوان شعر او در سال ۱۳۷۰ منتشر گشته ‌است. از معروف ‌ترین اشعار وی «هنوزنامه» ای است بسیار مفصل، که در زمینهٔ ذکر مفاخر ایران زمین و رَد نظریه افول فرهنگ و هنر و اندیشه و دیانت در ایران اسلامی سروده شده‌ است و ندای غربت او و دوری از وطن را به گوش شنونده وارد می‌کند. باید اضافه کنم که دکتر الله وردی آذری نجف آباد، زبانشناس، نویسنده و محقق، کتابی را پیرامون احوال استاد محمد مُکری نوشته است و این هنوزنامه با عنوان «هزار لؤلؤ غلطان هنوز از مژگان/ نثار مرقد پاک شه خراسان است» در سال ۱۳۹۳ چاپ شده ‌است و این نوشته را به ایشان تقدیم کرده است. در کتاب قهوه نامه رباعی های قهوه ای هم مفصل از این ادیب و استاد بزرگ خطۀ ایران زمین صحبت می کند و می گوید که هفت سال با ایشان بوده همراه است: اما در این دوران هفت ساله که واقعاً برایم  هفت خوان تمام بود، همواره، من پای صحبت های حکیمانه و عارفانهٔ استاد دکتر محمّد مُکری، دو گوش داشتم، دو گوش دیگر هم قرض می کردم و عاشقانه به پند و اندرزها و خاطرات شیرین وی با جان و دل گوش فرامی دادم. مهربانی ها و خاطرهٔ نیک ایشان را هرگز  تا زنده ام فراموش نخواهم کرد زیرا به مصداق دقیق این رباعی که شایسته علمی این دانشمند بلند اندیش فرهیخته و بلند همت است، می گویم و می نویسم که هرگز نرود خاطره اش از دل من، از دل من، از دل این کم ترین بندگان خدا که مدت مدیدی در پاریس پای صحبت های گرم و شیرین او نشستم و این است احساس درونی ام از این استاد، از این شاعر، از این زبانشناس بزرگ زبان های ایران زمین و این جامعه شناس دینی و فرهنگی اقوام مختلف، این حکیم بزرگ ایران و فرهنگ ایران بزرگ و ایران سُتُرکْ:

ای مُوجِ بُلَندٍ بحَرِ بی سٰاحِلِ مَن/

ای حاصل بوستان بی حاصلِ مَن /

استادِ بُزرگِ نازنین ای مُکْری/

هرگز نَرَوَد خاطِره اَت اَز دلِ مَن!/

• مُکری، محمد (۱۳۵۳). بهلول دانا و یاران حقیقت، بحث جامعه ‫شناسی مذهبی و تاریخی، تحقیق دربارۀ مقصد های الحادی و اساطیری ایرانی در نزد گروهی از متصوفان و فرقه‫ های غالی به انضمام متن گورانی دورۀ  بهلول با تصحیحات، ترجمه، تفسیر و یادداشت‫ ها.

• مُکری، محمد (۱۳۷۰). دیوان استاد دکتر محمّد مُکری، مجموعۀ غزلّیات، قصاید، قطعات ...، با مقدّمه و فهرست تألیفات. زندگینامه و کارنامۀ فرهنگی. با یادداشت‫ های کوتاه به زبان فرانسه. پاریس، لوون بلژیک: پترز بلژیک.

• مُکری، محمد (۱۳۷۲). ویژگی‌های عروضی در فرهنگ عامه. پاریس، لوون بلژیک.

• مُکری، محمد (۱۳۷۴). کردیّات ایرانی، مقالات مُکری. پترز بلژیک.

• مُکری، محمد (۱۳۸۴). پنج گفتار. کلن.

• مُکری، محمد (۱۳۸۵). نگاهی نو به تاریخ و زبان فارسی، خط و زبان فارسی کامل‫ ترین خط و زبان جهان. کلن، پاریس.

• Mokri، Mohammad (۲۰۰۳). Grammaire et lexique comparés des dialectes kurdes. Kkarthala, Paris.

• [۱]^{[پیوند مرده]}
• Mohammad Mokri

مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به محمد مکری در ویکی‌گفتاورد موجود است.

• Mohammad Mokri - Site Officel
• Site M.Mokri - Collections