کمپلکس فولرن فلز واسطه - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

ساختار C₆₀[IrCl(CO)(PMe₃)₂]₂^[۱] کد رنگ‌ها: سبز = Cl، آبی = Ir، اخرایی = P

یک کمپلکس فولرن فلز واسطه یک کمپلکس شیمیایی است که در آن فولرن به عنوان لیگاند عمل می‌کند. فولرن‌ها ترکیبات کروی شکل کربن هستند که رایج‌ترین آنها فولرن باکمینستر C₆₀ است.^[۲]

یک سال پس از تهیه آن در مقادیر میلی‌گرمی در سال ۱۹۹۰،^[۳] مشخص شد که C₆₀ به عنوان لیگاند در کمپلکس [Ph₃P]₂Pt(η²-C₆₀) عمل می‌کند.^[۴]

پس از آن، انواع فلزات واسطه و حالت‌های اتصال مختلفی مشخص شد. اکثر کمپلکس‌های فولرن فلزات واسطه از C₆₀ مشتق شده‌اند، اگرچه سایر فولرن‌ها نیز همان‌طور که در C₇₀Rh(H)(CO)(PPh₃)₂ دیده می‌شود، با فلزات کوئوردینه می‌شوند.^[۵]

منابع

↑ Alan L. Balch, Joong W. Lee, Bruce C. Noll, Marilyn M. Olmstead (1994). "Multiple Additions of Vaska-Type Iridium Complexes to C₆₀. Preferential Crystallization of the "Para" Double Addition Products: C₆₀{Ir(CO)Cl(PMe₃)₂}₂^.2C₆H₆ and C₆₀{Ir(CO)Cl(PEt₃)₂}2^.C₆H₆". Inorg. Chem. 33: 5238–5243. doi:10.1021/ic00101a015.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
↑ Alan L. Balch, Marilyn M. Olmstead (1998). "Reactions of Transition Metal Complexes with Fullerenes (C₆₀, C₇₀, etc.) and Related Materials". Chem. Rev. 98 (6): 2123–2166. doi:10.1021/cr960040e. PMID 11848962.
↑ Krätschmer, W. (1990). "The infrared and ultraviolet absorption spectra of laboratory-produced carbon dust: evidence for the presence of the C₆₀ molecule". Chemical Physics Letters. 170 (2–3): 167–170. Bibcode:1990CPL...170..167K. doi:10.1016/0009-2614(90)87109-5.
↑ Fagan, P.J.; Calabrese, J.C.; Malone, B. (1991). "The Chemical Nature of Buckminsterfullerene (C60) and the characterization of a platinum derivative". Science. 252 (5009): 1160–1161. Bibcode:1991Sci...252.1160F. doi:10.1126/science.252.5009.1160. ISSN 0036-8075. JSTOR 2876290. S2CID 95654230.
↑ Denisovich, L. I.; Peregudova, S. M.; Novikov, Yu. N. (2010). "Electrochemical properties of transition metal complexes with C60 and C70 fullerene ligands (review)". Russian Journal of Electrochemistry. 46 (1): 1–17. doi:10.1134/S1023193510010015.

کتابشناسی - فهرست کتب

Spessard, Gary; Miessler, Gary (2010). Organometallic Chemistry شابک ‎۰۱۹۵۳۳۰۹۹۴

[1] Alan L. Balch, Joong W. Lee, Bruce C. Noll, Marilyn M. Olmstead (1994). "Multiple Additions of Vaska-Type Iridium Complexes to C₆₀. Preferential Crystallization of the "Para" Double Addition Products: C₆₀{Ir(CO)Cl(PMe₃)₂}₂^.2C₆H₆ and C₆₀{Ir(CO)Cl(PEt₃)₂}2^.C₆H₆". Inorg. Chem. 33: 5238–5243. doi:10.1021/ic00101a015.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)

[Balch-2] Alan L. Balch, Marilyn M. Olmstead (1998). "Reactions of Transition Metal Complexes with Fullerenes (C₆₀, C₇₀, etc.) and Related Materials". Chem. Rev. 98 (6): 2123–2166. doi:10.1021/cr960040e. PMID 11848962.

[3] Krätschmer, W. (1990). "The infrared and ultraviolet absorption spectra of laboratory-produced carbon dust: evidence for the presence of the C₆₀ molecule". Chemical Physics Letters. 170 (2–3): 167–170. Bibcode:1990CPL...170..167K. doi:10.1016/0009-2614(90)87109-5.

[Science19912-4] Fagan, P.J.; Calabrese, J.C.; Malone, B. (1991). "The Chemical Nature of Buckminsterfullerene (C60) and the characterization of a platinum derivative". Science. 252 (5009): 1160–1161. Bibcode:1991Sci...252.1160F. doi:10.1126/science.252.5009.1160. ISSN 0036-8075. JSTOR 2876290. S2CID 95654230.

[ref_3-5] Denisovich, L. I.; Peregudova, S. M.; Novikov, Yu. N. (2010). "Electrochemical properties of transition metal complexes with C60 and C70 fullerene ligands (review)". Russian Journal of Electrochemistry. 46 (1): 1–17. doi:10.1134/S1023193510010015.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

ن ب و شیمی آلی فلزی
مفاهیم بنیادی	نظریه میدان بلور نظریه میدان لیگاند قاعده ۱۸ الکترون d electron count polyhedral skeletal electron pair theory isolobal principle π backbonding Dewar–Chatt–Duncanson model پیوندپوشی spin states agostic interaction metal–ligand multiple bond
واکنش‌ها	اکسایش افزایشی / حذف کاهشی migratory insertion β-hydride elimination انتقال فلز carbometalation
انواع ترکیبات	واکنشگر گیلمان واکنشگر گرینیارد کمپلکس‌های سیکلوپنتادی‌انیل transition metal indenyl complexes کمپلکس‌های فولرن فلز واسطه متالوسن ترکیب ساندویچی ترکیب نیم ساندویچی transition metal carbene complexes transition metal carbyne complexes transition metal alkene complexes transition metal alkyne complexes کمپلکس‌های آلیل فلز واسطه transition metal carbides
کاربردها	کربونیلاسیون فرایند کاتیوا واکنش گرینیارد فرایند مونسانتو olefin metathesis Shell higher olefin process فرآیند زیگلر-ناتا
شاخه‌های مرتبط شیمی	شیمی آلی شیمی معدنی شیمی معدنی زیستی

ن ب و کمپلکس‌های شیمیایی
H دهنده‌ها:	H^- H₂
B دهنده‌ها:	BR₂⁻
C دهنده‌ها:	R⁻ RC(O)⁻ HC(O)⁻ CH₂＝CH-CH₂⁻ CH₂＝CH₂ RC₂R CN⁻ CO CO₂ C⁴⁺ C₆₀ و C₇₀ RNC =CR₂ ≡CR C₅H₅⁻ C₉H₇⁻
Si دهنده‌ها:	H_nSiR_4-n R₃Si^-
N دهنده‌ها:	NH₃ NO NO₂⁻ py آمینو اسید N^3- RN^2- RCN (Me₃Si)₂N⁻ N₂
P دهنده‌ها:	PR₃ PR₂⁻
O دهنده‌ها:	H₂O RO⁻ O^2- O₂ C₂O₄^2- RCO₂⁻ acac R₂CO
S دهنده‌ها:	R₂NCS₂⁻ RS⁻ R₂S R₂C₂S₂^2- SO₂
هالید دهنده‌ها:	F⁻ Cl⁻ Br⁻ I⁻