شکنجه سفید - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

شکنجهٔ سفید (به انگلیسی: White torture)، نوعی شکنجهٔ روان‌شناختی مبتنی بر «محرومیت حسی» و «ایزوله کردن» شخص است. شکنجهٔ سفید سبب تخریب «هویت شخصیِ» شکنجه شونده و کاهش زیادی در «محصولات فکریِ»^[۱] او می‌شود.^[۲][۳]

در ایران منظور از شکنجهٔ سفید بیشتر شکنجه‌ای است که شاید از لحاظ جسمی، آسیبی به جسم متهم وارد نشود؛ یعنی طوری شکنجه‌اش نکنند که بدنش مجروح شود؛ اما روان متهم در سلول‌های انفرادی^[۴] تحت تأثیر و تحت فشار قرار می‌گیرد. در این نوع شکنجه، بازجو به شخص اطلاعات غلط می‌دهد؛ مثلاً از وضعیت جسمیِ بدِ خانواده‌اش می‌گوید و اینکه مادرش سکته کرده، پدرش سرطان گرفته، به بیمارستان رفته‌اند یا بازداشت شده‌اند. یا اینکه دوستان متهم بازداشت شده‌اند، یا علیه متهم اعترافاتی گرفته شده، که کذب محض است.

مکان نگهداری متهم در این نوع شکنجه، سلول انفرادی است که زندانی در آن قرار می‌گیرد، برای چندین ماه دور از خانواده، بدون دسترسی به وکیل، تلفن، روزنامه، کتاب یا دیگر زندانیان، در آن سلول انفرادیِ کوچک، تحت فشار و بازجویی قرار می‌گیرد.^[۲]

تمام این مسائل، یک شکنجهٔ روانی اِعمال می‌کند که در ایران به آن «شکنجهٔ نرم» یا «شکنجهٔ سفید» گفته می‌شود.

احمد شهید، گزارشگر ویژهٔ حقوق بشر در امور ایران، در گزارش خود به سازمان ملل آورده‌است که شاهدان می‌گویند وحید اصغری، فعال حقوق بشر، در جریان بازجویی خود تحت شکنجهٔ روانی و یکی از اَشکال آن، یعنی شکنجهٔ سفید توسط نگهداری طولانی‌مدت در سلول انفرادی قرار گرفته و مورد تهدید بازجویان برای دستگیری، شکنجه و تجاوز به اعضای خانواده واقع شده‌است. وحید اصغری همچنین طبق گزارش‌ها مورد ضرب و شتم شدید برای حصول اعترافات دروغین اجباری قرار گرفته‌است.^[۵][۳][۲] بجز اینها موارد کوچک و بزرگ دیگری در ایران اتفاق می‌افتد که از چشم و گوش ناظرین حقوق بشر و رسانه‌ها دور می‌ماند. برای مثال زندانیانی همچون آرش صادقی در تهران، محسن دور اندیش در تبریز، محمد نوری زاد در مشهد، آرش شعاع‌شرق در گیلان از افراد شناخته شده‌ای هستند که در لیست شکنجه سفید شدگان ایران جا دارند. بجز این افراد، زندانیان گمنام سیاسی و مذهبی دیگر نیز این نوع شکنجه را گزارش داده‌اند. از جمله می‌توان به امین مرتاض، حسین رستگاری، محمدعلی طاهری بنیانگذار عرفان کیهانی حلقه، سعید کاس آقایی و حمزه درویش^[۶] در گیلان اشاره کرد.

نگرانی‌هایی از اِعمال شکنجهٔ سفید بر روی عبدالله اوجالان، رهبر حزب کارگران کردستان (PKK) وجود دارد. وی پس از دستگیری، در زندانی در جزیرهٔ عُمَرلی (خَلفتی) (تحت امنیت بسیار بالا) درون سلول انفرادی قرار دارد.

کتابی با این عنوان به قلم نرگس محمدی (فعال حقوق بشر) با مقدمه ای از شیرین عبادی دربارهٔ این نوع از شکنجه در ایران به چاپ رسیده‌است.^[۷] نازنین زاغری، نرگس محمدی، شکوفه یداللهی و آتنا دائمی از جمله راویان این کتاب هستند.^[۸]

گرگور اشنایدر، هنرمند آلمانی، طراحی اتاق خود را براساس این ایده انجام داده‌است.^[۹]