Appalachiosaurus

Appalachiosaurus Status: Uitgestorven, als fossiel bekend
Appalachiosaurus montgomeriensis
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Chordata (Chordadieren) Klasse: Reptilia (Reptielen) Superorde: Dinosauria (Dinosauriërs) Orde: Saurischia Onderorde: Theropoda Superfamilie: Tyrannosauroidea
Geslacht
Appalachiosaurus Carr et al., 2005
Typesoort
Appalachiosaurus montgomeriensis
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Portaal    Biologie Herpetologie

Appalachiosaurus is een geslacht van vleesetende theropode dinosauriërs uit de groep van de Tyrannosauroidea dat 78 miljoen jaar geleden, tijdens het late Krijt, leefde in het gebied van de huidige staat Alabama.

In 1982 werd tijdens het uitgraven van een talud voor een weg in Montgomery County een dinosauriërskelet gevonden. De ontdekking werd eerst geëvalueerd door medewerkers van de Auburn University waarna een team van het Red Mountain Museum vanaf september 1984 en gedurende de volgende twee veldseizoenen de vindplaats met een oppervlakte van 20,4 m², de Turnipseed Dinosaur Site, uitgroef. In 1989 werd het skelet door James Lamb, een medewerker van het museum, geïdentificeerd als een exemplaar van Albertosaurus, een theropode waarvan veel completere specimina bekend waren. Mede hierdoor trok de vondst weinig aandacht; alleen een middenvoetsbeen werd een keer betrokken in een vergelijking met gelijksoortige elementen. Pas eind jaren negentig drong het besef door dat het een unieke en belangrijke ontdekking van een nog onbekende soort betrof.

De typesoort Appalachiosaurus montgomeriensis is in maart 2005 beschreven en benoemd door Thomas Carr, Thomas Williamson en David Schwimmer. De geslachtsnaam is een verwijzing naar de Appalachen en de soortaanduiding verwijst naar de hoofdstad van Alabama, Montgomery.

Het fossiel, holotype RMM 6670, werd gevonden in de Demopolis Chalk Formation, een zeeafzetting die dateert uit het Campanien en ongeveer achtenzeventig miljoen jaar oud is. Het bestaat uit een fragmentarisch skelet met schedel. Bewaard zijn gebleven: een bovenkaaksbeen, de neusbeenderen, een traanbeen, een stuk jukbeen, een gedeelte van het verhemelte, tien losse tanden, een (halve) onderkaak, zeven staartwervels, de schacht van een schaambeen, een zitbeen, het grootste deel van beide achterpoten waaronder voetelementen. Het exemplaar was nog niet volgroeid. Het specimen maakt sinds 1987 deel uit van de collectie van het Red Mountain Museum maar die is tegenwoordig ondergebracht in het McWane Science Center dat ook een skeletmodel tentoonstelt; dit is echter bijzonder onnauwkeurig daar het helemaal op het stramien van Albertosaurus opgebouwd is en dus meer die soort uitbeeldt dan de werkelijke Appalachiosaurus die er op veel punten van afwijkt. Het fossiel vertegenwoordigt, met uitzondering van vogelskeletten, de meest complete vondst van een uitgestorven theropode in het oosten van Noord-Amerika.

Appalachiosaurus is een middelgrote tweevoetige roofsauriër. Het holotype heeft een geschatte lengte van zo'n zeven meter en een gewicht van zeshonderd kilogram. De vrij elegante bouw van dit exemplaar en de langgerekte schedel wijzen er echter op dat het nog lang niet de volwassen grootte bereikt had die op negen meter lengte of meer zal hebben gelegen.

De beschrijvers wisten enkele onderscheidende kenmerken vast te stellen. In het verhemelte heeft het ectopterygoïde een breed uitsteeksel richting jukbeen. De achterrand van de pneumatische opening van het verhemeltebeen bevindt zich voor de achterrand van de opening tussen het pterygoïde en het ploegschaarbeen. Het verhemeltebeen heeft een relatief ver naar voren geplaatst raakvlak met het traanbeen. De gewrichtsvlakken van de teenkootjes worden bovenop overhangen door een uitstekende beenrand.

Appalachiosaurus toont ook enkele basale kenmerken, geërfd van zijn voorouders, zoals het ontbreken van een puntig hoorntje op het traanbeen en een lage achterste tak van het bovenkaaksbeen. De neusbeenderen hebben zes bulten op de lengterichels.

Appalachiosaurus behoorde volgens een eerste analyse door Thomas Holtz uit 2004 meer bepaald tot de Albertosaurinae, maar was volgens de beschrijvers meer basaal geplaatst, buiten de Tyrannosauridae, en dus basaal binnen de Tyrannosauroidea. Dit is door latere studies bevestigd. Sommige analyses hadden een speciale verwantschap met Dryptosaurus als uitkomst maar verder onderzoek wees een hogere positie uit waarbij Appalchiosaurus toch vrij nauw aan de tyrannosauriden verwant bleek, zoals getoond in dit kladogram: