Aristobulus II

Aristobulus II
koning uit de familie van de Hasmoneeën
Aristobulus II zoals voorgesteld op een houtsnede in het Promptuarii Iconum Insigniorum
67 - 63 v.Chr.
Voorganger	Salome Alexandra
Opvolger	Hyrkanus II
Lijst van hogepriesters van Israël

Aristobulus II († Rome, 49 v.Chr.) was de oudste zoon van Alexander Janneüs en Salome Alexandra. Hij maakte van 67 v.Chr. tot 63 v.Chr. aanspraak op de Joodse Hasmonese troon en was daarbij in burgeroorlog verwikkeld met zijn broer Hyrcanus II.

Toen Salome Alexandra in 76 v.Chr. koningin werd, ontving Hyrcanus II het ambt van hogepriester. Aristobulus accepteerde deze situatie, vermoedelijk uit respect voor zijn moeder. Wel sloot hij zich aan bij de Sadduceeën, terwijl zijn moeder en broer juist de Farizeeën steunden. Ook wist zich bij een groot deel van de Joodse bevolking populair te maken.

Toen Salome Alexandra echter op sterven lag (67 v.Chr.) riep hij een leger bijeen en pleegde hij een staatsgreep. Aanvankelijk leek Hyrcanus zich bij de situatie neer te leggen, maar de Idumeese gouverneur Antipater bracht hem op andere gedachten en ook de Nabateese koning Aretas III steunde Hyrcanus. In 65 v.Chr. sloegen zij het beleg om Jeruzalem. Dankzij ingrijpen van de Romeinse gouverneur van Syria Marcus Aemilius Scaurus bleef Aristobulus echter aan de macht en moest Hyrcanus het beleg opgeven (64 v.Chr.).

Aristobulus was er echter niet zeker van dat de Romeinen hem ook in de toekomst zouden blijven steunen. Toen in 64 v.Chr. de Romeinse generaal Pompeius zelf naar Syrië kwam en verschillende partijen die een rol speelden in het conflict bij hem in de gunst probeerden te komen, wachtte Aristobulus de loop der gebeurtenissen niet af. Hij verzamelde een leger om Pompeius aan te vallen. Marcus Antonius wist echter met een groot leger zijn troepen in meerdere veldslagen te verslaan en zijn vestingsteden te vernietigen. Hij en zijn zoon werden uiteindelijk gevangengenomen, maar Aristobulus slaagde erin om te ontsnappen en verschuilde zich in het fort Alexandrium. Pompeius viel hem met zijn leger aan en wist hem opnieuw te verslaan en gevangen te nemen. In de hoop te redden wat er nog te redden viel, bood Aristobulus hem de zeggenschap over de Hasmonese staat aan. De inwoners van Jeruzalem waren het daar echter niet mee eens en sloten de poorten toen Pompeius de stad naderde. De woedende Pompeius nam Aristobulus gevangen. Aristobulus' aanhangers in Jeruzalem vatten het plan op hem uit handen van Pompeius te bevrijden, maar Hyrcanus' aanhangers - die de stad wilden sparen - waren hen voor en openden de stadspoorten voor Pompeius, die Judea toevoegde aan het Romeinse Rijk (63 v.Chr.).

Pompeius stelde Hyrcanus aan als hogepriester. Aristobulus' aanhangers werden gedood en Aristobulus zelf werd samen met zijn twee dochters als krijgsgevangene naar Rome gestuurd, waar hij in gevangenschap verbleef.

In 56 v.Chr., een jaar nadat zijn zoon Alexander in Judea een staatsgreep wilde plegen, die op een jammerlijke mislukking uitliep, wist Aristobulus te ontsnappen uit Rome. Hij keerde terug naar Judea en probeerde daar opnieuw de troon voor zich op te eisen en de Hasmonese staat in ere te herstellen. In de strijd die daarop uitbrak, raakte hij echter ernstig gewond. Hij werd gevangengenomen en opnieuw naar Rome gestuurd, samen met zijn zoon Antigonus die hem gesteund had.

In 49 v.Chr. liet Gaius Julius Caesar Aristobulus en Antigonus vrij en stelde hem twee legioenen ter beschikking om daarmee op te trekken naar Jeruzalem. Het was Caesars bedoeling zo de positie van Pompeius te verzwakken. Deze opzet werd echter verijdeld door Scipio Metellus, de schoonvader van Pompeius, die Aristobulus vergiftigde nog voordat hij Rome verlaten kon.