Bifurcatie (geografie)

Een bifurcatie is de splitsing van een rivier in twee takken die elk deel uitmaken van verschillende stroomgebieden. Bijzonder bij een bifurcatie is dat de stroomrichting kan wisselen, afhankelijk van het actuele waterpeil in elk van de beide verbonden rivieren. Dit is het geval bij de Casiquiare.

Bifurcaties zijn zeldzaam. Andere vormen van afsplitsing niet, er worden verschillende typen onderscheiden. De rivier die van de hoofdstroom aftakt, is een aftakking. Een rivier die zich vlak voor de monding splitst, zoals in een rivierdelta, is een rivierarm. Een aftakking die stroomafwaarts weer samenvloeit met de hoofdstroom, is een nevenstroom. Een vlechtende rivier is een rivier met splitsende en weer fuserende takken binnen één bedding. Een stroomonthoofding verlegt zijn afwatering door erosie of tektonische activiteit geheel van het ene naar een ander stroomgebied.

Voorbeelden van rivieren met een bifurcatie:

• De Casiquiare in Zuid-Amerika. Zij takt van de Orinoco af en stroomt via de Rio Negro naar de Amazone. Dit is de grootste bifurcatie ter wereld.
• De IJssel als aftakking van de Rijn^[1].
• De Hase in Duitsland. Deze rivier splitst zich bij Gesmold ten oosten van Osnabrück in Hase en Else. De Else stroomt vervolgens naar Melle en komt daarna in de Wezer uit. De Hase daarentegen stroomt via Osnabrück richting het noorden om dan bij Meppen de Eems te bereiken. Het is onduidelijk of de bifurcatie van de Hase ooit is aangelegd of dat het een natuurlijk fenomeen betreft.
• De splitsing tussen de Wajambo en Arawara in Suriname.
• De splitsing tussen de Wanekreek en de Coermotibo in Suriname. De Wanekreek mondt uit in de Marowijne, de Coermotibo in de Cottica.
• Parting of the Waters in de Verenigde Staten: een zeldzaam voorbeeld van een continentale bifurcatie
• Slims in Alaska, een voormalige (tijdelijke) bifurcatie door het smelten van een gletsjer

Een voorbeeld van een kunstmatige bifurcatie is de Nerodimka in Kosovo. De kunstmatige afleiding leidt water af naar de Nerodimka en de Middellandse Zee, waar dit normaal enkel naar de Zwarte Zee stroomt via de Sitnica.

Zie de categorie River bifurcations van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.