Boorspons

Cliona celata
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Porifera (Sponzen) Klasse: Demospongiae (Gewone sponzen) Onderklasse: Heteroscleromorpha Orde: Clionaida Familie: Clionaidae Geslacht: Cliona
Soort
Cliona celata Grant, 1826
Synoniemen
Lijst Halichondria hystrix Johnston, 1842 Cliona alderi Hancock, 1849 Cliona angulata Hancock, 1849 Cliona gorgonioides Hancock, 1849 Cliona hystrix (Johnston, 1842) Cliona typica (Nardo, 1833) Cliona clio (Nardo, 1839) Cliona coccinea (Nardo, 1839) Cliona pasithea (Nardo, 1839) Pione typica (Nardo, 1833) Cliona griffithsii (Bowerbank, 1866) Cliona tenebrosus (Bowerbank, 1882) Cliona terebrans (Duvernoy, 1840) Cliona globulifera Hancock, 1867 Hymeniacidon tenebrosus Bowerbank, 1882 Rhaphyrus griffithsii Bowerbank, 1866 Spongia terebrans Duvernoy, 1840 Spongia sulphurea Desor, 1851 Spongia peziza Bosc, 1802 Vioa pasithea Nardo, 1839 Vioa clio Nardo, 1839 Vioa coccinea Nardo, 1839 Vioa dujardini Nardo, 1844 Vioa typica Nardo, 1833 Cliona celata var. linearis Sollas, 1878 Vioa celata (Grant, 1826) Raphyrus griffithsii Bowerbank, 1866 Halichondria celata (Grant, 1826) Hymeniacidon celata (Grant, 1826) Hymeniacidon celatus (Grant, 1826) Suberites griffithsii (Bowerbank, 1866) Cliona sulphurea (Desor, 1851)
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Cliona celata op Wikispecies
(en) World Register of Marine Species
Portaal    Biologie

De boorspons (Cliona celata) is een in zee levende sponssoort uit de familie Clionidae behorende tot de Demospongiae.

DNA-onderzoek heeft uitgewezen dat bij Cliona celata mogelijk sprake is van een complex van 'sibling species'.

De spons heeft een borende levenswijze en kan daarbij enkele centimeters diep het substraat binnen dringen. De gaten zelf hebben een ronde doorsnede en kunnen een diameter hebben van enkele (vaak ongeveer 5) millimeters. De boorgaten kunnen elkaar raken waardoor een soort galerij ontstaat waarin slechts enkele geperforeerde wanden van het oorspronkelijke substraat overblijven. Het hele stelsel van onderling verbonden ruimtes wordt door het sponslichaam gevuld. Het grootste deel van de spons bevindt zich binnenin deze ruimte, slechts een klein deel is aan het oppervlak zichtbaar. Dit zichtbare deel heeft een honingraatstructuur met zeefvormige in- en uitstroomopeningen en is goudgeel, maar heel soms oranje.

Deze boorspons wordt aangetroffen vanaf de lagere getijdenzone tot een waterdiepte van meer dan 100 m. De soort wordt zelden uit dieper water gemeld maar 200 meter komt voor. De soort leeft in helder zeewater en verdraagt geen bodems met een hoog slibgehalte. Vanwege de borende leefwijze heeft de spons een hard substraat nodig wat kan bestaan uit zachte kalksteen en verlaten schelpen van weekdieren, koraal wordt ook gemeld. Waterverontreiniging en veel slib in suspensie worden niet verdragen. Er bestaat een betrekkelijke tolerantie ten opzichte van het zoutgehalte, echter waarden lager dan 10 à 15‰ (totaal zoutgehalte) worden niet overleefd en waarden bij 20-25‰ lijken optimaal.

De boorspons is 'overblijvend', dat wil zeggen leeft tijdens alle seizoenen en maakt niet elk jaar tijdens bijvoorbeeld het winterseizoen een ruststadium aan. De groeisnelheid is temperatuursafhankelijk: bij hogere temperatuur treedt snellere groei op. Individuen kunnen vrij groot worden. Maximale individuele grootten zijn opgegeven van 100 cm doorsnede en 50 cm hoog (dik). Individuen die dicht bij elkaar leven en tegen elkaar aan groeien, kunnen 'fuseren' tot één individu.

De spons komt wereldwijd voor.

De boorspons leeft in Nederland in de Oosterschelde maar ook in de Waddenzee en Noordzee.

Boorgaten van boorspons-soorten zijn in het Noordzeegebied bekend uit kalkstenen en schelpen uit het Kwartair en het Plioceen. Hoewel vaak wordt aangenomen dat het om Cliona celata gaat, is dat niet met zekerheid bekend. Boorgaten worden het meest gevonden in schelpen van oestersoorten. Dat heeft te maken met de schelpdikte en waarschijnlijk ook met overeenkomende ecologische eisen.

• 
  Cliona celata, boorgaten
  in Ostrea edulis uit het Eemien
  (Ondergrond Amsterdam)
• 
  Cliona celata, boorgaten
  in Nassarius reticulatus uit het Eemien
  (Ondergrond Amsterdam)

• (en) Taxonomicon
• (en) Cliona celata