Brandkraan

Een brandkraan (ook wel hydrant genoemd) is een aftappunt bedoeld voor de brandweer. Voordat de eigen watervoorraad op is, kan men op een brandkraan aansluiten (afleggen in brandweertermen). Een of meerdere brandslangen worden op een brandkraan aangesloten en voeden de tankautospuit of (via een ander soort pomp) een hoogwerker.

Bij een ondergrondse brandkraan wordt eerst een opzetstuk op de brandkraan aangesloten. Dat gebeurt door middel van een wartel die in een bajonetsluiting gedraaid wordt en zichzelf vast trekt. Een ondergrondse brandkraan is afgewerkt met een straatpot volgens NEN 2159, met het opschrift 'BRANDKRAAN'.^[1]

Bij een bovengrondse brandkraan is in feite het opzetstuk onderdeel van de constructie. Op het opzetstuk of de bovengrondse brandkraan kunnen meestal twee brandslangen met een storzkoppeling worden aangesloten. In de industrie gebruikt men ook vaak een brandkraan met een speciaal bochtstuk, een "elbow" (lett. 'elleboog') voor het aansluiten van een waterkanon. Bij een opzetstuk zijn de uitgangen bijna altijd voorzien van individuele afsluiters, bij ondergrondse kranen is in veel gevallen de hoofdafsluiter de enige afsluiter.

Bij beide varianten kan de watervoorziening met een sleutel geopend worden, de hoofdafsluiter is ondergronds geplaatst om bevriezing te voorkomen. Doorgaans is de brandkraan voorzien van een terugslagventiel om te voorkomen dat (verontreinigd) water terug in het drinkwaternet kan stromen. Bij een ondergrondse brandkraan wordt de aansluiting op de bajonetkoppeling afgesloten met een slibdekseltje om vervuiling te voorkomen. Bij het plaatsen van het opzetstuk is het van belang dat de koppeling goed vast gedraaid wordt, door de werking van de koppeling is het mogelijk dat het opzetstuk meters hoog gelanceerd wordt indien de koppeling niet goed vastgedraaid is.

In Nederland bevinden veel brandkranen zich ondergronds. Dit wordt gedaan om bevriezing of aantasting te voorkomen of om geen obstakel in de openbare ruimte te vormen. Om deze snel te kunnen vinden onder bijvoorbeeld een laag zand of sneeuw, hangen aan muren en lantaarnpalen bordjes die de afstand in meters aangeven ten opzichte van de dichtstbijzijnde brandkraan. De rode bordjes (soms met redundante aanduiding B of BK) verwijzen naar brandkranen; de blauwe bordjes (met aanduiding A, AS of DL) naar afsluiters van de waterleiding. Deze locatiebordjes heten formeel aanwijsplaten en dienen te voldoen aan bepaalde eisen die zijn vastgelegd in NEN 1184.^[2]

Op de bordjes staat een uniek identificatienummer, de nominale diameter van de leiding en de locatie van de kraan ten opzichte van het bordje. De locatie van de kraan wordt aangegeven door de positie (in meters) ten opzichte van de T op het bordje. Het getal aan de voet van de T betekent x,x meter loodrecht gemeten vanuit het bordje. Het getal links of rechts van de T duidt de afstand links of rechts van het bordje aan.

Met name in de grootscheepse industrie wordt de Engelse term hydrant gebruikt. Nadat veel Amerikaanse bedrijven zich in de jaren zestig-zeventig in de haven van Rotterdam hadden gevestigd, wilde men ook dat de brandbeveiliging op het Amerikaanse niveau zou zijn. Dat niveau was op dat moment toonaangevend.

Veel Amerikaanse bedrijven wilden alleen hydranten van Amerikaanse makelij gebruiken. Vanaf dat moment was de term hydrant ook in Nederland een veel voorkomende term. Merken die in Europa veel verkocht worden zijn Kolk B.V., AVK, American Darling, Knowsley, Kennedy, Mueller en Waterous hydranten.

De brandkraan is bij het grote publiek vooral bekend uit (vaak Amerikaanse) films, waarin tijdens achtervolgingen vaak een hydrant omver gereden wordt en een waterfontein ontstaat.

• NIFV – Brandkranen

Zie de categorie Fire hydrants van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.