DKW

DKW is een historisch Duits auto-, motor- en bromfietsmerk.

DKW: J.S. Rasmussen, later Auto Union AG, Zschopau, Sachsen, Auto Union AG, Ingolstadt/Donau en Düsseldorf en Zweirad-Union AG, Nürnberg.

In 1916 startte de Deen Jørgen Skafte Rasmussen (1878-1964) in Duitsland een fabriek voor stoommachines. Een van zijn projecten was het bouwen van een door stoom aangedreven auto, de Dampf-Kraft-Wagen. Toen dat project mislukte, nam hij de door Hugo Ruppe ontwikkelde tweetaktmotor, Des Knaben Wunsch in productie. Toen hij deze motor in een iets aangepaste vorm in een motorfiets bouwde, was Das Kleine Wunder geboren.

In 1932 fuseerde DKW met Audi, Horch en Wanderer tot Auto Union. De merken bleven overigens bestaan. Bovendien kocht DKW in dat jaar de licentierechten van een uitvinding van Dr. Adolf Schnürle: de omkeerspoeling. Dit hield in dat het verse benzine/lucht-mengsel rechtstreeks uit de overstroompoorten omhoogging en daardoor de uitlaatgassen verdreef. Dit was belangrijk omdat men hierdoor kon afstappen van het gebruik van kamzuigers.

DKW was kort voor de Tweede Wereldoorlog de populairste kleine auto in Nederland. Het merk stond in de ranglijst op de derde plaats na Ford en Chevrolet. Ze werden vanaf 1932 door Hart Nibbrig & Greeve in Den Haag geïmporteerd.^[1]

Vanaf 1928 tot 1966 bouwde DKW auto's met tweetaktmotoren en pionierde men in auto's met voorwielaandrijving. Meestal met twee cilinders maar in 1939 werd een prototype gebouwd met drie cilinders. Pas na de oorlog werd dit prototype in productie genomen als DKW F89 in West-Duitsland en als IFA F9 in Oost-Duitsland.

Na de oorlog lag Zschopau, waar de DKW-fabriek stond, in de Sovjet-bezettingszone in Duitsland. Ingenieurs van DKW weken uit naar het westen en wilden meteen in West-Duitsland weer auto’s bouwen. Dat gaf in de eerste jaren na 1945 nogal wat moeilijkheden en er waren plannen om dan bij de Nederlandse importeur DKW’s te gaan bouwen. Dit zou in de vestiging van Hart Nibbrig & Greeve in Sassenheim gebeuren. Uiteindelijk is men toch in West-Duitsland gestart met de DKW Schnellaster in Neurenberg en later in Ingolstadt met de personenauto’s. Wel werden van 1957 tot 1961 DKW’s in Sassenheim geassembleerd. Daarna was het assembleren van auto’s uit een ander EEG-land in Nederland niet meer interessant.^[1]

Auto Union kwam in 1957 in handen van Daimler-Benz. De laatste DKW was de F102 die in 1963 in productie werd genomen als opvolger van de intussen ouderwets ogende Auto Union 1000. De F102 verkocht matig, hoofdzakelijk vanwege de tweetaktmotor die aan het einde van zijn ontwikkeling stond. Daimler-Benz besloot het merk DKW in 1964 aan Volkswagen AG te verkopen. De F102 werd daarop voorzien van een viertaktmotor en opnieuw gelanceerd als de Audi F103. Dit betekende het einde van DKW als merknaam voor auto's en de wedergeboorte van de merknaam Audi. Volkswagen zette de productie van DKW-auto's in 1966 stop. Alleen de Munga werd nog tot 1968 doorgebouwd wegens lopende legerorders.

Toen de assemblage van DKW’s in Sassenheim stopte, werd het importeurschap voor Nederland vanuit Den Haag naar Sassenheim overgebracht. Na de metamorfose van DKW naar Audi bleef Hart Nibbrig & Greeve importeur en kreeg er later ook NSU bij na de fusie tussen dat merk en Audi. In de jaren zeventig raakte Hart Nibbrig & Greeve het importeurschap kwijt aan Pon. Daarvoor in de plaats verwierf men het importeurschap van Mitsubishi Motors.^[1]

In 1918 trad tweetaktspecialist Hugo Ruppe bij Rasmussen in dienst. Zijn eerste (18 cc) motortjes werden in rollend kinderspeelgoed gebouwd en de naam werd Des Knaben Wunsch.

In 1921 werden de eerste echte motorfietsen gebouwd, in 1922 de 142 cc Lomos- en 122 cc Golem-scooters en in 1928 was DKW de grootste motorfietsenfabriek ter wereld met een jaarproductie van meer dan 100.000 exemplaren, uitsluitend met tweetaktmotoren.

In de jaren twintig was DKW zeer succesvol met motorfietsen en was men ook in de motorsport dominant aanwezig. De blauwdrukken van het model RT 125 moesten echter na de oorlog worden afgestaan aan het Amerikaanse Harley-Davidson en het Britse BSA. Die brachten respectievelijk de Hummer en de Bantam uit, gebaseerd op de plannen voor de DKW RT 125.

Na de Tweede Wereldoorlog lag Zschopau in Oost-Duitsland en werd de naam DKW daar (na een rechtszaak) vervangen door IFA en vanaf 1956 MZ). In 1949 werd in het West-Duitse Ingolstadt Auto Union opnieuw opgericht en werden ook weer DKW-auto’s en -motorfietsen gebouwd.

In 1957 kwam DKW samen met Victoria en Express in de Zweirad Union. In 1966 werd de Zweirad Union AG door Fichtel & Sachs overgenomen, evenals Hercules Fahrrad GmbH & Co in Neurenberg. Hoewel het gebruik van de merknaam DKW in 1970 eindigde, werden ook na deze tijd sommige Hercules-modellen in Engeland als DKW verkocht. Zie ook Freital en Eichler.

In 1927 en 1928 gebruikte DKW deze naam, toen eigenaar Rasmussen een proces verloor van DeKaWe (Deutsche Kabel Werke) over het gebruik van de naam. Toen DeKaWe geïnteresseerd raakte in de levering van banden aan DKW kwam er een schikking, waardoor DKW haar naam kon behouden. Intussen werden in Groot-Brittannië DKW-motorfietsen als DGW verkocht.

DKW's werden o.a. in Nederland geassembleerd bij importeur Hart Nibbrig & Greeve uit Sassenheim in een voormalige asfaltfabriek. Twee transportauto's van de firma haalden de zogenaamde Semi Knocked Down (SKD)-kits uit Düsseldorf naar Sassenheim. In de periode tussen 1956 en 1961 zijn 13.500 stuks gemaakt maar in het laatste jaar verplaatste Daimler-Benz de fabricage naar Ingolstadt, wat te ver weg bleek om lonend te zijn.

Ook in Ierland werden de DKW's geassembleerd; hier uit Complete Knocked Down (CKD)-kits. Al in 1952 werd begonnen met de assemblage in Santry, waar deze bleef totdat Volkswagen DKW overnam.

Daarnaast werden in Brazilië tussen 1958 en 1967 DKW's geassembleerd door Vemag. In Joegoslavië bouwde IMV tussen 1955 en 1967 DKW-modellen in licentie, en ontwikkelde daarnaast een eigen bestelwagen met DKW-techniek.

Het is moeilijk het exacte bouwjaar van DKW-motorfietsen uit het begin van de jaren dertig vast te stellen. Vaak worden frames uit het bouwjaar 1929 gebruikt. Waarschijnlijk is de beurskrach van 1929 hier debet aan; de frames waren al geproduceerd, maar door de Grote Depressie konden ze niet meer verkocht worden.

In Nederland werd DKW wel gekscherend of liefkozend Duitse Kinder Wagen genoemd.

Andere spot- en bijnamen voor het merk zijn:

• Spoetnik voor de DKW 115 bromfiets uit 1960
• Zingende zaag voor de DKW 350 cc racemotor uit de jaren vijftig (men was toen niet gewend aan tweetaktmotoren op de wegracecircuits).
• Billenwarmer voor de DKW hulpmotor uit 1919 (de motor was op de bagagedrager gemonteerd)
• Blutblase in Duitsland voor de DKW Luxus 300, naar de knalrode tank
• DKW (algemeen):Dat Kreng Weigert, Das Krankenhaus Wartet,
• Derevo - klei - voda is de spotnaam die DKW's in Sovjet-Unie kregen, waar ze na de Tweede Wereldoorlog tamelijk vaak voorkomend waren (de meeste kwamen als trofee naar Rusland terecht). Derevo-klei-voda betekent hout - lijm - water in het Russisch.

Auto's uit de periode 1931–1942:

• 
  DKW F1
• 
  DKW F5 Roadster (1938)
• 
  DKW F7
• 
  DKW F8-700
• 
  DKW
• 
  DKW

Auto's uit de periode 1950–1968:

• 
  DKW Schnellaster
• 
  DKW F89 (Meisterklasse)
• 
  DKW Munga
• 
  DKW F93 (3=6)
• 
  DKW Monza
• 
  DKW Junior
• 
  DKW F102

DKW motorfietsen:

• 
  DKW (1939)
• 
  DKW (1940)
• 
  DKW RT 125 W (1950)
• 
  DKW RT 200 (1952)
• 
  DKW RT 200H (1954)
• 
  DKW RT 175/1 (1955)
• 
  DKW Hummel
• 
  Express T. Sport (DKW-Motor)
• 
  DKW Motorroller „Hobby“ van 1954

• DKW en MZ historie (Duits)
• DKW Club Nederland
• DKW Monza (Duits+English)

Zie de categorie DKW van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.