Dick Verkijk

Dick Verkijk
Algemene informatie
Geboren	4 juli 1929
Geboorte­plaats	Den Haag
Land	Nederland
Beroep	journalist
Werk
Uitgeverij	Aspekt, Soesterberg
Dbnl-profiel
Portaal    Media

Dick Verkijk (Den Haag, 4 juli 1929) is een Nederlands journalist en auteur.

Verkijk geldt als een eigenzinnig journalist, die zich heeft onderscheiden met publicaties over de dictaturen in het Oostblok. Aantijgingen dat hij daarbij de grens met politiek activisme heeft overschreden heeft hij steeds weersproken.

Verkijks weerstand en verzet tegen autocratische regimes ontstond al op 15-jarige leeftijd, toen de Duitse bezetter als represaille wegens een verzetsactie in Haarlem 1300 mannen oppakte en te werk stelde in Duitsland. Daarbij ontzegden de Duitsers zijn zieke en te oude vader genade. Hoewel zijn vader na een maand "Arbeitsunfähig" terugkeerde, bleek hij als gevolg van zijn ontberingen lichamelijk en geestelijk zwaar getraumatiseerd.

De jonge Verkijk bleef samen met zijn vriend Dik van den Haak het illegale blaadje De Oprechte Haarlemmer schrijven, uitgeven en verspreiden.^[1].

In 1965 had Verkijk voor de VARA-actualiteitenrubriek Achter het Nieuws een documentaire gemaakt over de ondergang van het Nederlandse koopvaardijschip Van Imhoff in 1942, die door toedoen van VARA's televisiecommissaris J.W. Rengelink echter niet werd uitgezonden.^[2] Een tweede documentaire van Verkijk hierover werd door VARA-voorzitter Jaap Burger persoonlijk verboden. Deze blokkades maakten deel uit van een omvangrijke doofpotaffaire. In 2017 besloot BNNVARA alsnog Verkijks beeldmateriaal uit te zenden, verwerkt in een drieluik waarin de journalist zelf ook aan het woord komt.

Ook een reportage van Verkijk over nazi-tendenzen in de toenmalige DDR werd door de VARA niet uitgezonden, maar vervolgens op het scherm gebracht door de VPRO.

In 1974 schreef hij het boek Radio Hilversum, 1940-1945: De omroep in de oorlog, dat nog steeds geldt als het standaardwerk over de weinig dappere rol van de meeste Nederlandse omroepen in de Tweede Wereldoorlog.^[3][4]

Hij was als journalist aanwezig in Tsjecho-Slowakije tijdens de Praagse Lente in 1968. In 1970 werd hij korte tijd in hechtenis genomen in Ruzyně en vervolgens uitgezet op beschuldiging van spionage.^[5]

Vanaf 1984 woonde Verkijk in Joegoslavië; hij deed later verslag van de daar in 1990 uitgebroken burgeroorlog voor de NOS-radio en -televisie.

Op 9 november 1989 was Verkijk bij de roemruchte persconferentie in Oost-Berlijn, waarbij de secretaris van het centraal comité van de SED, Günter Schabowski, ten onrechte verklaarde dat de regels voor het reizen naar de Bondsrepubliek en West-Berlijn per direct versoepeld zouden worden.^[6]

Zijn journalistieke memoires publiceerde hij in Van pantservuist tot pantservest: Zestig jaar (on)journalistieke ervaringen (1997). In 1998 schreef hij samen met Oost-Europadeskundige Martin van den Heuvel Schuld en boete, Bijdrage van twee anti's aan het communismedebat. Ook mengde hij zich in de discussie over "goed en fout in de Tweede Wereldoorlog". In "Die slappe Nederlanders, of viel het toch wel mee in 1940-1945?" (2001) stelt hij dat de meerderheid van de Nederlanders zich in de oorlog naar vermogen anti-Duits heeft gedragen.

In januari 2006 bracht Verkijk het boek Harry Mulisch 'Fel Anti-Nazi' vanaf wanneer? uit. Hij beweerde hierin dat schrijver Harry Mulisch in 1941 lid was geweest van de Nationale Jeugdstorm, een afgeleide van de Hitlerjugend, op grond van twee getuigenverklaringen en een tip van oud-Jeugdstormers. Mulisch ontkende de beschuldiging met onder meer de woorden: "Als het waar was, had ik er wel een prachtige roman over geschreven".

• "Bertje was zo'n lief jongetje". De tragische ondergang van de familie Sanders. Soesterberg, Aspekt, 2007 (2e druk: 2015). ISBN 978-90-5911-570-5
• Harry Mulisch 'fel anti-nazi' vanaf wanneer? Soesterberg, Aspekt, 2006. ISBN 90-5911-263-6
• De Sinterklaasrazzia van 1944. Soesterberg, Aspekt, 2004. ISBN 90-5911-279-2
• Die slappe Nederlanders, of viel het toch wel mee in 1940-1945? Soesterberg, Aspekt, 2001. ISBN 90-5911-030-7
• Schuld en boete. Bijdrage van twee anti's aan het communismedebat, samen met Martin van den Heuvel. Nieuwegein, Aspekt, 1998. ISBN 90-75323-44-1
• Van pantservuist tot pantservest. Zestig jaar (on)journalistieke ervaringen. Nieuwegein, Aspekt, 1997. ISBN 90-75323-20-4
  (Tsjechische vertaling: 2002, ISBN 80-7239112-7)
• Praag. (Stedenwijzer) (als vertaler). Haarlem, Gottmer, 1986. [4e druk 1992: ISBN 90-257-1926-0]
• Radio Hilversum, 1940-1945. De omroep in de oorlog. Amsterdam, De Arbeiderspers, 1974. ISBN 90-295-5140-2
• Operatie Barbarossa. De Duitse inval in Rusland - 1941 (Bewerking naar de televisie-documentaire). Amsterdam, Moussault, 1966. Geen ISBN

• Uitgebreid profiel op Beeld en Geluid Wiki
• Philippe Remarque, 'Dan word ik echt kwaad'. Dick Verkijk over zestig jaar strijdbare journalistiek, website van de Volkskrant, 7 november 1997