Edward Elgar

Edward Elgar
Volledige naam	Sir Edward William Elgar
Geboren	2 juni 1857
Overleden	23 februari 1934
Land	Verenigd Koninkrijk
Religie	Rooms-katholiek
Stijl	Klassiek
Nevenberoep	Dirigent
	(en) IMDb-profiel
	(en) Allmusic-profiel
	(en) Last.fm-profiel
	(en) Discogs-profiel;
	(en) MusicBrainz-profiel;
Portaal	Muziek

Edward William Elgar (Broadheath, 2 juni 1857 – Worcestershire, 23 februari 1934) was een Brits componist wiens werk tot de late Romantiek gerekend wordt. Hij was de grote voorman in het reveil van de Engelse toonkunst rond 1900.

Jeugd en opleiding

Elgar werd geboren in Broadheath, een dorp gelegen in de buurt van Worcester. Zijn vader was een pianostemmer en -handelaar die tevens bladmuziek verkocht en gedurende veertig jaar organist was in de katholieke kerk van Worcester. Dit religieuze, meer bepaald katholieke element zou een belangrijke invloed hebben op het oeuvre van Edward. In het gezin werd veel gemusiceerd. Elgar was praktisch autodidact. Hij ontwikkelde zich snel in het zeer muzikale gezin waarin hij viool, altviool en orgel leerde bespelen. Ook kreeg hij muziekleer en kon zich zo later ontwikkelen tot concertmeester, arrangeur en dirigent. Hij arrangeerde muziek voor verschillende ensembles en speelde zelf in verschillende bands en orkesten. Bekendheid kreeg hij dankzij enkele nu nog bekende salonstukken en de ouverture Froissart, die zijn première beleefde op het Worcester Festival van 1890. Dit werd gevolgd door een aantal koorwerken, The Black Knight uit 1893, gevolgd door The saga of King Olaf (1896) en Caractacus uit 1898. Zijn geslaagdste oratorium is The Dream of Gerontius uit 1900 op teksten van kardinaal John Henry Newman.

Bekendste werken

Zijn bekendste werken zijn waarschijnlijk de Enigma Variations (1899) en de Pomp and Circumstance Marches nrs. 1-5 op. 39 (1901-07). De eerste mars met daarin Land of Hope and Glory heeft de grootste bekendheid gekregen onder andere door de uitvoering tijdens de Last Night of the Proms, maar ook de vierde werd zeer populair.^[1] De Enigmavariaties bezitten een grote afwisseling in sfeer en subtiele portrettering. De Nimrodvariatie doet enigszins denken aan een adagio van Anton Bruckner. Elgar orkestreerde in 1922 het lied Jerusalem van Charles Hubert Parry, dat nog elk jaar tijdens de Last Night of the Proms door het publiek wordt meegezongen. Elgars eerste symfonie werd enthousiast ontvangen: in één jaar vonden meer dan honderd uitvoeringen plaats. In deze symfonie hanteerde Elgar een terugkerend thema als motto. Zijn tweede symfonie wordt door kenners beschouwd als kwalitatief gelijkwaardig aan de eerste, maar werd minder bekend. Zijn Vioolconcert schreef Elgar speciaal voor Fritz Kreisler. Na de Eerste Wereldoorlog nam Elgars productiviteit - na veertig jaar - snel af. Uit zijn laatste periode dateert zijn Celloconcert. Hij schreef ook nog een kort orkestwerk over de cairnterriër Mina en begon aan een derde symfonie, die echter onvoltooid bleef. Elgar dirigeerde een aantal plaatopnamen van zijn orkestwerken. Hij schreef ook werken voor kamerkoor en kamermuziek. Zijn a capella koorwerken en anthems zijn bekend gebleven. Ook zijn kamermuziek wordt nog gespeeld en ook zijn beide orgelsonates (met een opmerkelijk presto commodo in de eerste sonate) worden van tijd tot tijd nog uitgevoerd.

Klassiek werk en docentschap

Meer nog dan Charles Villiers Stanford en Hubert Parry bracht Elgar de Engelse klassieke muziek eind negentiende eeuw op een hoger en internationaal niveau. Ook zijn talent voor orkestratie werkte hieraan mee. Elgar was korte tijd hoogleraar in Birmingham en stond bekend om zijn kennis van en publicaties over de Engelse literatuur. Hij bezat een opmerkelijke fascinatie voor woordspelingen, puzzels, palindromen en mystificatie. Dat blijkt ook uit zijn nationalistische muziek van rond de eeuwwisseling. Zo heeft hij in de Enigma Variaties- die ontstonden aan de vooravond van de Eerste Boerenoorlog - een raadsel verwerkt. Al meer dan een eeuw lang heeft men geprobeerd erachter te komen wat de melodie is die Elgar hierin heeft verborgen. Er zijn internationaal talloze voorstellen gedaan, zoals God save the king, Auld Lang Syne, Twinkle, twinkle, little star en Pop goes the weasel.^[2] In 1976 betoogde de Nederlander Theodore van Houten dat de melodie van Rule Britannia de oplossing zou zijn.^[3] Volgens recenter, eveneens Nederlands, onderzoek verricht door Hans Westgeest,^[4] gaat het om het thema van het tweede deel van Beethovens Pathétique-sonate (zie verder het artikel Enigmavariaties).

Lijst van composities

Theaterwerken

Music for a Children's Play, 1867-1871, revisie 1879-1881, daarna gebruikt in orkestsuites The Wand of Youth
Grania and Diarmid, op. 42 (toneelmuziek), 1901
The Crown of India, op. 66 (imperial masque), 1911-1912
The Starlight Express, op. 78 (toneelmuziek), 1915

The Sanguine Fan, op. 81 (ballet), 1917
Arthur (toneelmuziek), 1923
Beau Brummel (toneelmuziek), 1928
The Spanish Lady, op.89 (opera), incompleet

Werken voor koor en orkest

Spanish Serenade, op. 23
The Black Knight, op. 25, cantate, 1889-1892
Two Partsongs, op. 26, 1903
From the Bavarian Highlands, op. 27, 1896
The Light of Life (Lux Christi), op. 29, oratorium, 1896
Scenes from the Saga of King Olaf, op. 30, cantate, 1894-1896
The Banner of St George, op. 33, ballade, 1895, revisie 1897
Te Deum, Benedictus, op. 34, 1897
Caractacus, op. 35, cantate, 1897-1898
The Dream of Gerontius, op. 38, oratorium, 1899-1900
Coronation Ode, op. 44, 1901-1902, revisie 1911

The Apostles, op. 49, oratorium, 1902-1903
The Kingdom, op. 51, oratorium, 1901-1906
The Last Judgement, oratorium, 1906-1933, gepland maar niet gerealiseerd
O Hearken Thou, off, op. 64, 1911
Great is the Lord, op. 67, anthem, 1913
The Music Makers, op. 69, ode, 1912
The shower (To miss Frances Smart, Malvern, from a poem by Henry Vaughan (1621-1659)), op. 71, no 1, 1914
Give unto the Lord, op. 74, 1914
The spirit of England, op. 80, 1915-1917
Pageant of Empire, 1924

Orkestwerken

Menuetto (Scherzo), 1878
Air de ballet, 1882
Sérénade Lyrique, 1898
The Wand of Youth, suite no. 1, op. 1a, 1907; The Wand of Youth, suite no. 2, op. 1b, 1908
Cantique, op. 3, voor klein orkest, 1912
Sevillana, op. 7, 1884
Three Characteristic Pieces, op. 10, 1899
Sursum corda, op. 11 (Elevation), 1894
Salut d'amour, op. 12, 1899
Chanson de nuit, Chanson de matin, op. 15, voor klein orkest, 1899, 1901
Froissart, ouverture, op. 19, 1890
Serenade voor strijkers, op. 20, 1892
Minuet, op. 21, 1897
Six very easy pieces, op. 22
Three Bavarian Dances, 1897
Imperial March, op. 32, 1897
Enigma Variaties, op. 36, 1898-1899
Serenade lyrique, voor klein orkest, 1899
Pomp and Circumstance Marches no. 1-5, op. 39, 1901-30
Cockaigne (In London Town), ouverture, op. 40, 1900-01
Funeral March, uit Grania and Diarmid, 1902
Dream Children, op. 43, voor klein orkest, 1902
Introduction and Allegro, op. 47, voor strijkkwartet en strijkers, 1904-1905
In the South (Alassio), op. 50, ouverture, 1903-1904, gedeelte voor klein orkest omgewerkt als In the Moonlight (Canto popolare)
Triumphal March [uit Caractacus], 1905

Symfonie no. 1, op. 55, 1907-1908
Elegy, voor strijkers, op. 58, 1909
Vioolconcert, op. 61, 1909-1910
Romance voor fagot en orkest, op. 62, 1909
Symfonie no. 2, op. 63, 1909-1911
Coronation March, op. 65, 1911
Suite, uit The Crown of India, op. 66a, 1912
Falstaff, symfonische studie, op. 68, 1913
Carissima, voor klein orkest, 1914
Sospiri, voor harp, orgel en strijkers, op. 70, 1914
Rosemary, 1915
Polonia, symfonische prelude, op. 76, 1915
Cello concerto, op. 85, 1919
Overture in D (gearrangeerd door Elgar, naar Händels Chandos Anthem no. 2)
Fantasia and Fugue in C minor (gearrangeerd door Elgar naar Bach), op. 86, 1921
Empire March, 1924
Civic Fanfare, 1927
May Song, 1928
Minuet, uit Beau Brummel, 1929
Severn Suite, op. 87a, 1932
Nursery Suite, 1931
Mina, voor klein orkest, 1933
Symfonie no. 3, op. 88, alleen schetsen, 1932-1934, uitgewerkt tot volledige partituur door Anthony Payne, 1993-1995
Pianoconcert, op. 90, incompleet, alleen schetsen, 1909-1932, uitgewerkt tot volledige partituur door R. Walker, 2004

Werken voor solostem en orkest

Sea Pictures, op. 37, voor alt en orkest, 1897-1899
There are Seven that Pull the Thread (Yeats) (uit Grania and Diarmid), voor solostem en orkest, 1902
Pleading, op. 48, 1908
Song cycle, op. 59, 1909-1910
Song cycle, op. 60, 1910

Carillon, op. 75, 1914
Suite uit The Starlight Express, voor sopraan, bas en orkest, 1916
Une voix dans le désert, op. 78, 1915
Le drapeau belge, op. 79, 1917

Overige werken

Organ Sonata, op. 28, 1895 (orch. Gordon Jacob 1947)

Externe links

www.elgar.org
Bladmuziek van Elgar op de website van het International Music Score Library Project
Edward Elgar Choral Public Domain Library (gearchiveerd)

Noten

↑ Land of Hope and Glory: het gedicht waarop dit lied is gebaseerd, Milton, is uit 1804 en gepubliceerd in 1808 van de hand van William Blake. Perry zette het op muziek en Elgar orkestreerde het. Zie voor de bron: Jeruzalem, de biografie (2011) van Simon Sebag Montefiore, noot op pagina 384. ISBN 978 90 468 0780 4
↑ Zie Rushton (1999), p. 64-78 en de Appendix p. 89-93.
↑ Van Houten (1976)
↑ Een artikel met daarin een beknopte samenvatting van Westgeests Pathétique-theorie vindt men op <https://www.hanswestgeest.nl/nl_elgarsenigma.html>. Zie ook de website All art is quite useless <https://rond1900.nl/?p=12857>. Gearchiveerd op 15 maart 2022.

Bronnen

Van Houten, Theodore (1976). "'You of all people'- Elgar's Enigma", Music Review, xxxvii, May, pp. 131–142.
Rushton, Julian (1999). Elgar: Enigma variations. Cambridge: CUP.
Westgeest, Hans (2007) Elgars Enigma-variaties. Het raadsel opgelost. Leidschendam-Voorburg: Corbulo Press. ISBN 978-90-79291-02-1 (hardcover), ISBN 978-90-79291-04-5 (paperback).
Van Houten, Theodore (2008). The Enigma I will not explain - Rocket Science of Practical Joke?, Mens & Melodie, 2008 #4.

Zie de categorie Edward Elgar van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] Land of Hope and Glory: het gedicht waarop dit lied is gebaseerd, Milton, is uit 1804 en gepubliceerd in 1808 van de hand van William Blake. Perry zette het op muziek en Elgar orkestreerde het. Zie voor de bron: Jeruzalem, de biografie (2011) van Simon Sebag Montefiore, noot op pagina 384. ISBN 978 90 468 0780 4

[2] Zie Rushton (1999), p. 64-78 en de Appendix p. 89-93.

[3] Van Houten (1976)

[4] Een artikel met daarin een beknopte samenvatting van Westgeests Pathétique-theorie vindt men op <https://www.hanswestgeest.nl/nl_elgarsenigma.html>. Zie ook de website All art is quite useless <https://rond1900.nl/?p=12857>. Gearchiveerd op 15 maart 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]