Henegouwen

Zie Henegouwen (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Henegouwen.
Henegouwen
Hainaut
Provincie van België Vlag van België
Locatie van de provincie Hegengouwen
Geografie
Gewest Vlag Wallonië Wallonië
Hoofdstad Vlag Bergen Bergen
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere
3.812,83 km² (2022)
79,5%
8,56%
11,94%
Coördinaten 50°30'NB, 3°55'OL
Bevolking (Bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkingsdichtheid
1.360.074 (01/01/2024)
48,79%
51,21%
356,71 inw./km²
Leeftijdsopbouw
– 0-17 jaar
– 18-64 jaar
– 65 jaar en ouder
(01/01/2024)
20,22%
59,98%
19,8%
Buitenlanders 12,58% (01/01/2024)
Politiek
Gouverneur Tommy Leclercq
Coalitie PS
MR
Economie
Gemiddeld inkomen 17.713 euro/inw. (2021)
Werkloosheidsgraad 14,93% (jan. 2019)
Overige informatie
NIS-code 50000
ISO 3166 BE-WHT
Website www.hainaut.be
Portaal  Portaalicoon   België
Luchtzicht op de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal te Doornik
Sint-Christoffelkerk van Charleroi
Het Belfort van Bergen
De Gilles op het carnaval te Binche
De Grote Markt te Chimay
Zicht op de Samber en de oude stad van Lobbes

Henegouwen (Frans: Hainaut, Picardisch: Hénau, Waals: Hinnot, West-Vlaams: Enegouwn, Duits: Hennegau) is een provincie in het zuidwesten van België, met als hoofdstad Bergen. De oppervlakte is 3786 km² en de provincie telt 1.360.074 inwoners (1 januari 2024). De provincie behoort tot Wallonië, is Franstalig, maar telt vier gemeenten (Komen-Waasten, Moeskroen, Vloesberg en Edingen) waar bij het vastleggen van de taalgrens in 1963 taalfaciliteiten toegekend werden aan de Nederlandstaligen. Ook wordt in het westen van de provincie Picardisch gesproken en in het oosten Waals.

Zie Geschiedenis van Henegouwen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Het grootste deel van het huidige Henegouwen ligt op het grondgebied van het vroegere graafschap Henegouwen. Zowat de helft van het historische graafschap werd geannexeerd door de Franse koning Lodewijk XIV en ging samen met het geannexeerde deel van het graafschap Vlaanderen de zelfstandige Franse provincie Flandre vormen. Deze provincie werd bij de Franse Revolutie het Noorderdepartement.

Bij de Franse annexatie in 1795 werd het deel van Henegouwen dat bij de Oostenrijkse Nederlanden gebleven was, opgenomen in het departement Jemmape, later Jemappes. Dit Franse departement werd in 1815 de Nederlandse en in 1830 de Belgische provincie Henegouwen. Het (Nederlandstalige) gebied rond Halle, dat deel was van het graafschap Henegouwen en van het departement Jemappes, werd overgeheveld naar de nieuwe provincie 'Brabant'.

De provinciegrenzen werden voor het laatst aangepast bij het vastleggen van de taalgrens in 1963. Twaalf toenmalige en in meerderheid Franstalige gemeenten werden toen volledig overgeheveld van West-Vlaanderen en Oost-Vlaanderen, daarnaast werden nog enkele kleinere gehuchten om dezelfde reden deel van de provincie. Henegouwen stond zelf drie toenmalige gemeenten en enkele gehuchten af aan Oost-Vlaanderen en Brabant. Door de overheveling van Komen werd een exclave gecreëerd tussen Frankrijk en West-Vlaanderen.

Een deel van Henegouwen ligt op het Henegouws Plateau. Het laagste deel van de provincie wordt gevormd door de depressie Henekom.

Administratieve indeling

[bewerken | brontekst bewerken]
Administratieve arrondissementen
[bewerken | brontekst bewerken]

De provincie Henegouwen heeft zeven administratieve arrondissementen:

Bevolking per arrondissement
[bewerken | brontekst bewerken]
Arrondissement Inwoners (1/1/2024) Opp. km² Inw./km²
Aat 130.448 671,82 194,2
Bergen 260.855 588,44 443,3
Charleroi 399.742 475,93 839,92
Doornik-Moeskroen 225.839 714,53 316,1
La Louvière 142.019 219,45 647,2
Thuin 92.684 785,04 118,1
Zinnik 108.487 357,61 303,4
Provincie Henegouwen 1.360.074 3.812,83 356,7
Gerechtelijke arrondissementen
[bewerken | brontekst bewerken]

De provincie Henegouwen heeft één gerechtelijke arrondissement:

Met ingang vanaf 1 april 2014 valt de provinciegrens van Henegouwen samen met de grens van het nieuwe gerechtelijk arrondissement Henegouwen. De drie voormalige gerechtelijke arrondissementen van Henegouwen (Bergen, Charleroi en Doornik) zullen blijven verder bestaan in de vorm van gerechtelijke arrondissementsafdelingen.

Gemeenten met een stadstitel hebben "(stad)" achter de naam

1. Aiseau-Presles
2. Anderlues
3. Antoing (stad)
4. Aat - Ath (stad)
5. Beaumont (stad)
6. Belœil
7. Bernissart
8. Binche (stad)
9. Boussu
10. 's-Gravenbrakel - Braine-le-Comte (stad)
11. Brugelette
12. Brunehaut
13. Celles
14. Chapelle-lez-Herlaimont
15. Charleroi (stad)
16. Châtelet (stad)
17. Chièvres (stad)
18. Chimay (stad)
19. Colfontaine
20. Komen-Waasten - Comines-Warneton (stad)
21. Courcelles
22. Dour
23. Écaussinnes
24. Elzele - Ellezelles
25. Edingen - Enghien (stad)
26. Erquelinnes
27. Estaimpuis
28. Estinnes
29. Farciennes
30. Fleurus (stad)
31. Vloesberg - Flobecq
32. Fontaine-l'Évêque (stad)
33. Frameries
34. Frasnes-lez-Anvaing
35. Froidchapelle

36. Gerpinnes
37. Ham-sur-Heure-Nalinnes
38. Hensies
39. Honnelles
40. Jurbeke - Jurbise
41. La Louvière (stad)
42. Le Rœulx (stad)
43. Lens
44. Les Bons Villers
45. Lessen - Lessines (stad)
46. Leuze-en-Hainaut (stad)
47. Lobbes
48. Manage
49. Merbes-le-Château
50. Momignies
51. Bergen - Mons (stad)
52. Mont-de-l'Enclus
53. Montigny-le-Tilleul
54. Morlanwelz
55. Moeskroen - Mouscron (stad)
56. Pecq
57. Péruwelz (stad)
58. Pont-à-Celles
59. Quaregnon
60. Quévy
61. Quiévrain
62. Rumes
63. Saint-Ghislain (stad)
64. Seneffe
65. Opzullik - Silly
66. Sivry-Rance
67. Zinnik - Soignies (stad)
68. Thuin (stad)
69. Doornik - Tournai (stad)

Het stadhuis van Aat

Aangrenzende provincies

[bewerken | brontekst bewerken]
   Aangrenzende provincies   
 West-Vlaanderen       Oost-Vlaanderen       Vlaams-Brabant, Waals-Brabant 
           
    Namen 
           
 Hauts de France (FR)               Grand Est (FR) 

Evolutie van het inwonertal

[bewerken | brontekst bewerken]

Inwoneraantal x 1000

  • Bron:NIS - Opm:1806 t/m 1980=volkstellingen; vanaf 1990=inwoneraantal op 1 januari
Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari - 1992 tot heden
Jaar Aantal[1] Index (1992=100)
1992 1.283.252 100,0
1993 1.285.934 100,2
1994 1.286.518 100,3
1995 1.286.649 100,3
1996 1.284.681 100,1
1997 1.284.347 100,1
1998 1.282.783 100,0
1999 1.280.427 99,8
2000 1.279.467 99,7
2001 1.279.823 99,7
2002 1.281.042 99,8
2003 1.281.706 99,9
2004 1.283.200 100,0
2005 1.286.275 100,2
2006 1.290.079 100,5
2007 1.294.844 100,9
2008 1.300.165 101,3
2009 1.304.436 101,7
2010 1.309.880 102,1
2011 1.317.284 102,7
2012 1.323.196 103,1
2013 1.328.760 103,5
2014 1.332.042 103,8
2015 1.335.360 194,1
2016 1.337.157 104,2
2017 1.339.562 104,4
2018 1.341.645 104,6
2019 1.344.241 104,8
2020 1.346.840 105,0
2021 1.345.947 104,9
2022 1.351.127 105,3
2023 1.356.895 105,7
2024 1.360.074 106,0

Henegouwen was bij de onafhankelijkheid van België in 1830 naar bevolking de tweede grootste provincie van het land (na Oost-Vlaanderen). Door de sterke economische ontwikkeling in de 19e eeuw (vooral mijnbouw, maar ook staal, glas en chemie) nam de bevolking erg snel toe, zodat Henegouwen vanaf 1860 tot 1930 naar bevolking de grootste provincie van het land was. Vanaf 1930 was er nog nauwelijks groei (de toename van de bevolking tussen 1961 en 1970 was voornamelijk het gevolg van de overheveling van de gemeenten Komen en Moeskroen van West-Vlaanderen naar Henegouwen bij het vastleggen van de taalgrens in 1963), waardoor Henegouwen nu nog slechts de derde grootste provincie is (na Antwerpen en Oost-Vlaanderen). Opvallend is dat de forse groei in de 19e eeuw vrijwel geheel voor rekening viel van een beperkt aantal gemeenten op de west-oost lopende industrie-as van de Borinage tot Charleroi, terwijl in het rurale westelijke en zuidelijke deel van de provincie een aantal gemeenten anno 2016 minder inwoners hadden dan in 1846. Op kortere termijn (periode 1970-2016) deed zich het omgekeerde fenomeen voor; de oude industriegemeenten verloren inwoners (o.a. Charleroi -15%) en er was een bovengemiddelde groei in de meer landelijke gemeenten. De provincie kende van 1946 tot 1956 een grote inwijking van voornamelijk Italiaanse arbeidsmigranten waardoor er in steden als Charleroi en La Louvière tot een kwart van de bevolking Italiaanse wortels heeft. De Vlaamse emigratie naar Wallonië, medebepalend voor de bevolkingsgroei voor Wereldoorlog II was dan al gestopt.

Provincie Henegouwen: Bevolkingsgroei periode 1846-2016 per gemeente (1846=index 100) Provincie Henegouwen: Bevolkingsgroei periode 1970-2016 per gemeente (1970=index 100)

Bevolkingsdichtheid

[bewerken | brontekst bewerken]

Provincie Henegouwen: Bevolkingsdichtheid per gemeente - 2015

De bevolkingsdichtheid In Henegouwen ligt met 353 inw./km² net iets lager dan het cijfer voor België (369 inw./km²) maar beduidend hoger dan het gemiddelde voor Wallonië (214 inw./km²) waar enkel de provincie Waals-Brabant, en dit slechts sinds 2012, iets hoger scoort (364 inw./km²). Opvallend zijn de verschillen tussen de zeer hoge bevolkingsdichtheid in de relatief smalle strook lopend van de Borinage bij de Franse grens tot net voorbij Charleroi (deel van de Waalse industrie-as) en de lage tot zeer lage dichtheid in de zogenaamde Botte du Hainaut in het zuiden en het Pays des Collines in het noordwesten.

Leeftijdsopbouw

[bewerken | brontekst bewerken]
Bevolkingspiramide

De officiële taal is het Frans. De provincie ligt ten zuiden van de taalgrens en er zijn faciliteiten voor Nederlandstaligen in de faciliteitengemeenten Komen-Waasten, Moeskroen, Vloesberg en Edingen.

Zie Lijst van gouverneurs van Henegouwen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Nr. Gouverneur Ambtstermijn Partij
1 Ambroise de Puydt 1830 1834 Onbekend
2 Jean-Baptiste Thorn
(1783-1841)
1834 1841 Liberalen
3 Charles Liedts
(1802-1878)
1841 1845 Liberalen
4 Edouard Mercier
(1799-1870)
1845 1847 Liberalen
5 Augustin Dumon-Dumortier
(1791-1852)
1847 1848 Liberale Partij
6 Adolphe de Vrière
(1806-1885)
1848 1849 Liberale Partij
7 Louis Troye
(1804-1875)
1849 1870 Liberale Partij
8 Joseph de Riquet de Caraman Chimay
(1836-1892)
1870 1878 Katholieke Partij
9 Auguste Wanderpepen
(1814-1879)
1878 1878 Liberale Partij
10 Oswald de Kerchove de Denterghem
(1844-1906)
1878 1884 Liberale Partij
11 Auguste Vergote
(1818-1906)
1884 1885 Liberale Partij
12 Joseph d'Ursel
(1848-1903)
1885 1889 Katholieke Partij
13 Charles d'Ursel
(1848-1903)
1889 1893 Katholieke Partij
14 Raoul du Sart de Bouland 1893 1908 Onbekend
15 Maurice Damoiseaux 1908 1937 Katholiek
16 Henri Van Mol 1937 1940 Socialist
* Antoine Leroy 1940 1944 REX
17 Émile Cornez
(1900-1967)
1944 1967 Socialist
18 Emilien Vaes 1967 1978 PLP
19 Michel Tromont
(1937-2018)
1983 2004 PRL
20 Claude Durieux
(1945)
2004 2012 PS
[2] Guy Bracaval 2013 2013 Onbekend
21 Tommy Leclercq
(1970)
2013 heden PS

Provincieraad en deputatie

[bewerken | brontekst bewerken]

Legislatuur 2018-2024

[bewerken | brontekst bewerken]
Zetelverdeling provincieraad 2018-2024
4
30
6
16
30 16 
De 56 zetels zijn als volgt verdeeld:

De provincieraad bestaat sinds 2013 uit 56 leden. Vóór de verkiezingen van 2012 bestond de provincieraad uit 84 leden.

De deputatie bestaat uit 4 leden, gevormd door een coalitie bestaande uit PS en MR.

Naam Partij Functie en bevoegdheden
Tommy Leclercq PS Gouverneur
Serge Hustache PS Gedeputeerde
Externe betrekkingen, Protocol, Supracommunaliteit, Electorale zaken, Secularisme, Secundair onderwijs en sociale promotie, Financiën en begroting en Gebouwen
Fabienne Capot PS Gedeputeerde
Cultuur, Toerisme en Secundair onderwijs en sociale promotie
Pascal Lafosse PS Gedeputeerde
Onderwijs en Opleiding
Eric Massin PS Gedeputeerde
Onderwijs, Sociale Actie en Sport
Fabienne Devilers MR Gedeputeerde
Territoriale ontwikkeling, Gezondheid en Sociaal

Verkiezingsresultaten

[bewerken | brontekst bewerken]
Zie Kieskring Henegouwen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Zie de categorie Henegouwen van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.