Hixkaryana

Hixkaryana Hixkaryána
Gesproken in	Brazilië, Amazonas
Vitaliteit	bedreigd
Sprekers	500–600
Taalfamilie	Caribische talen
Taalcodes
ISO 639-2	-
ISO 639-3	hix
Portaal    Taal

Het Hixkaryana is een Caribische taal die wordt gesproken door een paar honderd Indianen aan de Nhamundá, een zijrivier van de Amazone in Brazilië. Opmerkelijk aan deze taal is dat het een van de zeer weinige natuurlijke talen is met de OVS-volgorde als standaardwoordvolgorde, zoals ontdekt door Derbyshire. De taal is wellicht ook als eerste hierom beschreven.

Het Hixkaryana kent de volgende medeklinkers als fonemen:

• /ɽˡ/^? is een retroflexe tap met een laterale luchtstroom.
• De volgende orthografie wordt gebruikt: /ʧ ɟ/^? = <tx dy>; /ɸ ʃ/^? = <f x>; /ɲ/^? = <ny>; /ɽˡ/^? = <ry>; /j/^? = <y>.

De volgende klinkers worden gebruikt: /e/^?, /ɯ/^?, /u/^?, /ɔ/^?, en /æ/^?, geschreven als <e>, <ɨ>, <u>, <o> en <a>.

Aan de werkwoordsvorm worden prefixen met de functie van persoonlijk voornaamwoord toegevoegd met de hiërarchie 2e > 1e > 3e. Als het object van een transitief werkwoord belangrijker is dan het onderwerp wordt het O-prefix gebruikt, anders het A-prefix:

Bij intransitieve werkwoorden werkt het grotendeels hetzelfde. Het aspect getal wordt weergegeven door middel van porte-manteaumorfemen.

Meestal blijkt uit de voorvoegsels duidelijk wat het onderwerp van de zin is en wat het object, tenzij zowel het onderwerp als het object in de 3e persoon staan. De OVS-volgorde is dan cruciaal, zoals blijkt uit de zin toto yonoye kamara, die "de jaguar at de man op" betekent en niet: "de man at de jaguar op":

Maar indirect objecten komen pas na het onderwerp:

Daarnaast geldt in beknopte bijzinnen de SOV-volgorde.^[1]

• Woordvolgorde