Kaapkolonie

Kaapkolonie Cape Colony
Nederlandse Kaapkolonie 1652-1795 Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (Eerste) Engelse Kaapkolonie 1795-1803 Koninkrijk Groot-Brittannië Bataafse Kaapkolonie 1803-1806 Bataafs Gemenebest (Tweede) Engelse Kaapkolonie 1806-1910 Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Ierland
1652 – 1910  →
Kaart
1809
Algemene gegevens
Hoofdstad	Kaapstad
Oppervlakte	145.000 km² (in 1795) 569,020 km² (in 1910)
Bevolking	1.500 (in 1650) 18.000 (in 1800) 2.564.965 (in 1910)
Talen	Nederlands, Engels, andere inlandse talen
Religie(s)	Nederlandse Hervormde Kerk, Anglicanisme
Munteenheid	Guldens (tot 1806) Ponden (vanaf 1806)

Europese geschiedenis in Zuid-Afrika Van VOC Tussenstation (1652) tot en met de Republiek Zuid-Afrika (heden)

..Naar chronologie Kaapkolonie (1652-1902) Nederlandse Kaapkolonie (1652) (Eerste) Engelse Kaapkolonie (1795) Bataafse Kaapkolonie (1803) (Tweede) Engelse Kaapkolonie (1806) Nederlandse republieken (1795-1902) Oranje Vrijstaat (1854) Zuid-Afrikaansche Republiek (1857) en veertien andere Brits Zuid-Afrika (1806-1910) Britse Kaapkolonie (1806) Natal (1845) Transvaalkolonie (1877) Oranjerivierkolonie (1902) Brits Dominion (1910-1931) Unie van Zuid-Afrika (1910) incl. Zuidwest-Afrika (1915) Onafhankelijkheid (1931-heden) Unie van Zuid-Afrika (tot 1961) Republiek van Zuid-Afrika (1961) incl. Zuidwest-Afrika (tot 1990)

..Naar militair treffen Coalitieoorlogen (1792-1815) Brieven van Kew (1795) Slag om Muizenberg (1795) Capitulatie in de Saldanhabaai (1796) Vrede van Amiens (1802) Slag bij Blaauwberg (1806) Verdrag van Londen (1814) Slag bij Italeni (1838) Slag bij Bloedrivier (1838) Slag bij Boomplaats (1848) Transvaalse Burgeroorlog (1861-1864) Zoeloe-oorlog (1879) Slag bij Rorke's Drift (1879) Slag bij Isandlwana (1879) Eerste Boerenoorlog (1880-1881) Slag bij Bronkhorstspruit (1880) Slag bij Laingsnek (1881) Slag bij Ingogo (1881) Slag bij Majuba (1881) Conventie van Pretoria (1881) Tweede Boerenoorlog (1899-1902) Buitenlanders aan Afrikanerzijde Nederlandse hulp Monumenten in Nederland Vlaamse hulp Slag bij Kraaipan (1899) Slag om Talana Hill Slag bij Elandslaagte Slag bij Ladysmith Slag bij Belmont Slag bij de Twee Rivieren Britse Zwarte Week Slag om Stormberg Slag bij Magersfontein Slag bij Colenso Slag bij Spionkop (1900) Slag bij Vaal Kranz Beleg van Kimberley Ontzet van Kimberley Slag bij Paardeberg Bloedige Zondag Slag om de Tugela Hoogtes Slag bij Popular Grove Slag bij Korn Spruit Beleg van Mafeking Ontzet van Mafeking Slag om Donkerhoek Slag bij Bergendal Slag bij Doornkraal Slag bij Leliefontein Slag bij Nooitgedacht Slag bij Groenkloof (1901) Slag bij Modderfontein Slag bij Scheeper's Nek Slag bij Bakenlaagte Slag bij Tweefontein Slag bij Tweebosch (1902) Slag bij Rooiwal Verdrag van Vereeniging (1902)

..Naar onderwerp Afrikaans en Nederlands Erkenning van Nederlands in Zuid-Afrika Nederlands in Zuid-Afrika Nederlands taalgebied Verwantschap tussen Afrikaans en Nederlands Afrikaners Nederlanders Anglo-Afrikanen Apartheid (1948-1991) Erfaanvallen en -moorden (plaasmoorde) Grote Trek (1830-1850) Trekboeren Voortrekkers Voortrekkermonument Nederlandsch-Zuid-Afrikaansche Spoorwegmaatschappij Uniegebouw Uniewording (1910) Vereenigde Oostindische Compagnie Volkstaat Orania en Kleinfontein Zuid-Afrikaans-Engels

Portaal   Zuid-Afrika Portaal   Geschiedenis

De Kaapkolonie was een Nederlandse en later Britse kolonie rond Kaapstad in het huidige Zuid-Afrika. Deze kolonie had eigenlijk alleen een verversingsstation moeten worden van de VOC, om de reis naar India te vergemakkelijken. Door de vele scheepvaart en emigratie van Nederlanders (vooral Zeeuwen en Hollanders), en later ook Fransen, Duitsers en Engelsen groeide de plek in de loop van de 17e eeuw uit tot een ware kolonie.

Zie Nederlandse Kaapkolonie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Op 6 april 1652 stichtte Jan van Riebeeck in opdracht van de VOC een verversingsstation bij Kaap de Goede Hoop. Schepen van de VOC op weg naar Nederlands-Indië konden hier tonnen met vers water, vlees, wijn, geneeskrachtige kruiden, groente en fruit inslaan. De schepen bleven vaak twee of drie weken liggen. Hierdoor kreeg Kaapstad de bijnaam De Herberg van Twee Oceanen.

Na de bouw van Kasteel de Goede Hoop groeide het versterkte station snel uit tot een Nederlandse kolonie, ondanks het verbod van de VOC om gebieden te koloniseren. In Kaapstad en omgeving herinneren veel gebouwen en plaatsnamen nog aan die tijd. Eerst vestigden de kolonisten zich vooral rond het fort - aan de kust - en Stellenbosch, in het binnenland. Later werd ook buiten deze steden op grote schaal gekoloniseerd. In de Kaapkolonie woonden, in tegenstelling tot andere Nederlandse koloniën, vooral boeren.

Met de oorspronkelijke bewoners (de Khoikhoi en de San) werd eerst handel gedreven, maar deze kwamen in verzet toen zij erachter kwamen dat deze vreemdelingen zich permanent wilden vestigen en het gebied wilden overheersen. Daardoor werden ze verdreven uit de gekoloniseerde gebieden. Er werd erg op hen neergekeken omdat ze bijna naakt liepen. Ze kregen bijnamen zoals: Strandlopers, Hottentotten en Bosjesmannen (zoals zij zichzelf noemen). Hierdoor dunden deze stammen erg uit in aantal, ook door Europese ziekten waar ze niet tegen bestand waren. Sommigen traden in dienst van hun nieuwe overheersers.

Omdat deze inheemsen niet zo gewillig waren, werden er al vrij snel na de stichting slaven ingevoerd uit West-Afrika en Maleisië. Deze slaven hadden in vergelijking met de slaven in Amerika en de rest van Afrika een dragelijk leven, al werden ze niet in de watten gelegd.

Zie Engelse Kaapkolonie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Na de Slag om Muizenberg in 1795 namen de Britten zonder al te veel moeite de macht over van de Nederlanders in de Kaapkolonie. Een Nederlandse poging in 1796 om de Kaapkolonie te heroveren eindigde met de capitulatie van het Nederlands eskader.

• George Macartney (1797 - 1798)
• Francis Dundas (1798 - 1799)
• Sir George Yonge (1799 - 1801)
• Francis Dundas (1801 - 1803)

Zie Bataafse Kaapkolonie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Bij de Vrede van Amiens in 1802 kreeg de Bataafse Republiek de Kaapkolonie terug, maar de vrede was van korte duur en na de Slag bij Blaauwberg in 1806 viel de Kaap definitief in Britse handen.

• Jacob Abraham Uitenhage de Mist (1803 - 1804)
• Jan Willem Janssens (1804 - 1807)

Zie Engelse Kaapkolonie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

• David Baird (1807 - 1808)
• Henry George Grey (1808)
• Du Pré Alexander, 2nd Earl of Caledon (1808 - 1811)
• Henry George Grey (1811)
• Sir John Francis Cradock (1811 - 1814)
• Robert Meade (1813 - 1814)
• Charles Somerset (1814 - 1826)
• Sir Rufane Shaw Donkin (1820 - 1821)
• Richard Bourke (waarnemend) (1826 - 1828)
• Sir Galbraith Lowry Cole (1828 - 1833)
• Thomas Francis Wade (1833 - 1834)
• Benjamin D'Urban (1834 - 1838)
• Sir George Thomas Napier (1838 - 1844)
• Sir Peregrine Maitland (1844 - 1847)
• Sir Henry Pottinger (1847)
• Sir Harry Smith (1847 - 1852)
• George Cathcart (1852 - 1854)
• Charles Henry Darling (1854)
• Sir George Grey (1854 - 1861)
• Robert Henry Wynyard (1859 - 1860)
• Robert Henry Wynyard (1861 - 1862)
• Sir Philip Edmond Wodehouse (1862 - 1870)
• Charles Craufurd Hay (1870)
• Sir Henry Barkly (1870 - 1877)
• Henry Bartle Frere (1877 - 1880)
• Henry Hugh Clifford (1880)
• Sir George Cumine Strahan (1880 - 1881)
• Hercules Robinson (1881 - 1889)
• Sir Leicester Smyth (1881)
• Sir Leicester Smyth (1883 - 1884)
• Sir Henry D'Oyley Torrens (1886)
• Henry Augustus Smyth (1889)
• Henry Brougham Loch (1889 – 1895)
• Sir William Gordon Cameron (1891 - 1892)
• Sir William Gordon Cameron (1894)
• Hercules Robinson (2nd time) (1895 - 1897)
• Sir William Howley Goodenough (1897)
• Alfred Milner (1897 - 1901)
• Sir William Francis Butler (1898 - 1899)
• Walter Hely-Hutchinson (1901 - 1910)
• Sir Henry Jenner Scobell (1909)

De Britten hadden echter weinig respect voor de Afrikaander gebruiken en cultuur, en hielden de Afrikaners of Boeren (zoals de voormalige kolonisten zich vooral noemden) stevig onder de duim. Hierdoor trokken veel Boeren rond 1840 naar het binnenland (De Grote Trek). Hier stichtten zij vele, grote en kleine onafhankelijke republieken. Dit leidde aan het eind van de 19e en het begin van de 20e eeuw tot twee grote oorlogen tussen de Boeren en de Britten, de Boerenoorlogen.

Zie Unie van Zuid-Afrika en Republiek van Zuid-Afrika voor de hoofdartikelen over dit onderwerp.

Vanaf 1910 maakt het gebied deel uit van de Unie van Zuid-Afrika (deel van het Britse rijk) en vanaf 1961 van de Republiek Zuid-Afrika, in deze tijd werd het gebied de Kaapprovincie genoemd. In 1994, na het einde van de apartheid, werd het gebied gesplitst in de provincies West-Kaap, Oost-Kaap, Noord-Kaap en (een gedeelte van) de Noordwestelijke Provincie.