Koewacht

Koewacht
Plaats in Nederland Vlag van Nederland
Koewacht (Zeeland)
Koewacht
Situering
Provincie Vlag Zeeland Zeeland
Gemeente Vlag Terneuzen Terneuzen
Coördinaten 51° 14′ NB, 3° 58′ OL
Algemeen
Oppervlakte 19,04[1] km²
- land 18,85[1] km²
- water 0,2[1] km²
Inwoners
(2023-01-01)
2.565[1]
(135 inw./km²)
Woning­voorraad 1.210 woningen[1]
Overig
Woonplaats­code 1131
Detailkaart
Kaart van Koewacht
Koewacht in de gemeente Terneuzen
Portaal  Portaalicoon   Nederland
Koewacht
Plaats in België Vlag van België
Koewacht (België)
Koewacht
Situering
Gewest Vlag Vlaanderen Vlaanderen
Provincie Vlag Oost-Vlaanderen Oost-Vlaanderen
Arrondissement Gent en Sint-Niklaas
Gemeente Vlag Moerbeke Moerbeke en Vlag Stekene Stekene
Coördinaten 51° 13′ NB, 3° 59′ OL
Detailkaart
Koewacht (Oost-Vlaanderen)
Koewacht
Locatie in Oost-Vlaanderen
Portaal  Portaalicoon   België
Gemeente Koewacht (NL) in 1866

Koewacht is een gedeeld grensdorp dat verspreid is over twee landen en drie gemeentes. Het grootste stuk maakt deel uit van de gemeente Terneuzen, in de Nederlandse provincie Zeeland (regio Zeeuws-Vlaanderen). Het overige gedeelte is verdeeld over de Belgische gemeenten Moerbeke en Stekene. Het dorp heeft 2.565 inwoners (2023, Nederlands deel), de naam van het dorp verwijst naar het ‘koeien wachten’. De ligging op de grens geeft een heel eigen karakter aan het dorp.

Van oudsher is Koewacht katholiek. In beide delen van het dorp staan kerken. Tot de Eerste Wereldoorlog werd er door de inwoners van het Nederlandse deel van het dorp gekerkt in het Belgische deel, waar zich de Sint-Philippus en Jacobuskerk bevindt. Toen de grens door de Duitse bezetter werd afgesloten ontstond de behoefte aan een eigen kerk. Pas in 1921-1922 werd deze gebouwd. Deze, eveneens Sint-Philippus en Jacobuskerk genaamde, kerk is een neogotisch ontwerp van architect Wolter te Riele.

De geografische ligging over de landsgrens heeft te maken met het ontstaan van Koewacht tijdens de Tachtigjarige Oorlog. In 1586 behoorde het Belgisch gedeelte aan de katholieke Spanjaarden. Vanuit Axel werden regelmatig strooptochten georganiseerd tegen het Spaans gebied. Om de grens te beschermen werd een reeks forten gemaakt: de Linie van Communicatie tussen Hulst en Sas van Gent. Van sommige forten vindt men enkel sporen in het landschap terug, maar het Fort Masereels groeide uiteindelijk uit tot een woonkern die nu Koewacht genoemd wordt. Het fort werd overwegend bewoond door Franse huursoldaten wat de Franse woorden in het lokale dialect verklaart. Op de plaats van het vroegere fort staat nu de (Belgische) Sint-Philippus en Jacobuskerk. Het oudste gedeelte (de toren) dateert uit de achttiende eeuw. Voordat de huidige stenen kerk werd gebouwd stond er een houten kerk, waar niets van overgebleven is. Die locatie voor het fort is niet toevallig gekozen. In de zestiende eeuw was de hele omgeving erg vochtig en het fort ligt op het hoogste gedeelte en bleef daardoor droog. Het bewaakte de toegang tot de Moerbekepolder en de Riedepolder.

Als gevolg van de Belgische afscheiding van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden in 1830 werd het dorp gesplitst in een Belgisch en Nederlands gedeelte.

Koewacht is bekend om zijn vlascultuur; er is ook een vlasmuseum waarin de bewerking van vlas centraal staat. Ten noorden van Koewacht staat luchtwachttoren 3T1 - Koewacht uit 1952 van het Korps Luchtwachtdienst.

Natuur en landschap

[bewerken | brontekst bewerken]

Koewacht ligt op de grens van het zeekleipoldergebied en het zandiger Waasland op een hoogte van ongeveer 1,5 meter. De Belgisch-Nederlandse grens wordt gedeeltelijk gevormd door het Pereboomsgat, een kreek. Andere kreken zijn de Boschkreek ten oosten van Koewacht, en het Groote Gat ten noorden van dit dorp.

De polders in het Nederlandse deel zijn bosrijk, hier vindt men ook het voormalig Fort Moerspui. Het Belgische deel heeft uitgestrekte bossen, met name ten zuidwesten en ten noorden van deze plaats.

Een belangrijke bron van inkomsten was de vlasteelt en -verwerking. Naast de particuliere Vlasfabriek Bruggeman-Janssens, Vlasfabriek de Waele en anderen bestond ook de coöperatieve Vlasroterij Sint Andries welke de grootste warmwaterroterij van de Benelux bezat. Sint-Andries bezat drie zwingelturbines terwijl de andere twee er ook beiden één hadden.

Nabijgelegen kernen

[bewerken | brontekst bewerken]

Zuiddorpe, Kruisstraat, Stekene, Klein-Sinaai, Heikant

[bewerken | brontekst bewerken]
Zie de categorie Koewacht van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.