Meerssen (gemeente)

Meerssen
Meersje

Gemeente in Nederland
(Details) (Details)
Situering
Provincie	Limburg Limburg
COROP-gebied	Zuid-Limburg
Coördinaten	50°53'10"NB, 5°45'7"OL
Algemeen
Oppervlakte	27,70 km²
- land	26,96 km²
- water	0,74 km²
Inwoners (1 januari 2024)	18.568? (689 inw./km²)
Bestuurs­centrum	Meerssen
Belangrijke verkeersaders
Politiek
Burgemeester (lijst)	M.A.H. Clermonts-Aretz (VVD)
Economie
Gemiddeld inkomen (2019)	€ 29.500 per inwoner
Gem. WOZ-waarde (2019)	€ 250.000
WW-uitkeringen (2014)	38 per 1000 inw.
Overig
Postcode(s)	6230-6231, 6235, 6237, 6240-6241, 6243
Netnummer(s)	043
CBS-code	0938
CBS-wijkindeling	zie wijken en buurten
Amsterdamse code	10494
Website	www.meerssen.nl
Bevolkingspiramide (2023)
Portaal    Nederland

Meerssen (uitspraak^ⓘ) is een gemeente in het zuiden van Limburg (Nederland). Zij is in haar huidige samenstelling ontstaan bij de herindeling op 1 januari 1982. Toen werd de voormalige gemeente van die naam samengevoegd met de tot dan toe zelfstandige gemeenten Bunde, Geulle en Ulestraten.

De hoofdplaats is sindsdien de gelijknamige plaats Meerssen (hoewel het dorp Bunde marginaal meer inwoners heeft). De gemeente heeft een oppervlakte van 27,47 km² en telt 18.568 inwoners (1 januari 2024, bron: CBS).

Meerssen ligt aan de monding van het Geuldal in het Maasdal en mondt het beekje de Geul bij Voulwammes uit in de Maas. In het noordoosten van de gemeente liggen enkele dorpjes en buurtschappen op het zuidwestelijke gedeelte van het Centraal Plateau, waarbij het Watervalderbeekdal met de Watervalderbeek en de Vliekerwaterlossing insnijdt op dit plateau. In het zuidoosten ligt de noordwestelijke uitloper van het Plateau van Margraten deels in de gemeente.

Op de oostelijke hellingen van het Maasdal ligt het Bunderbos met haar vele bronnetjes. Op de noordelijke hellingen van het Geuldal liggen het Kalverbosch en het Vliekerbos, terwijl op de zuidelijke helling van het Geuldal het bosgebied De Dellen ligt. Aansluitend op De Dellen ligt het natuurgebied Meerssenerbroek.

Zie Wijken en buurten in Meerssen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Het Centraal Bureau voor de Statistiek hanteert voor de gemeente Meerssen een indeling in 3 wijken en 14 buurten:

• Wijk 00 Meerssen (CBS-wijkcode:093800), onderverdeeld in 5 buurten: Meerssen, Rothem, Weert, Raar en 'verspreide huizen'. Aantal inwoners in 2012: 7.625.
• Wijk 01 Ulestraten (CBS-wijkcode:093801), onderverdeeld in 2 buurten: Ulestraten en 'verspreide huizen'. Aantal inwoners in 2012: 2.815.
• Wijk 02 Bunde - Geulle (CBS-wijkcode:093802), onderverdeeld in 7 buurten: Bunde, Kasen, Geulle, Hussenberg met Snijdersberg, Hulsen-Oostbroek, Moorveld en Brommelen-Westbroek. Aantal inwoners in 2012: 8.985.

De hoogste bevolkingsdichtheid heeft de buurt Rothem (2.420 inwoners per km²), gevolgd door Meerssen (1.806 inw./km²) en Bunde (1600 inw./km²). De laagste bevolkingsdichtheid hebben de buurtschappen met verspreide huizen ten zuiden van Meerssen en rondom Ulestraten (resp. 31 en 57 inw./km²) en de buurtschap Raar (59 inw./km²).^[1]

Aantal inwoners per woonkern (dorp of gehucht) op 1 januari 2023, die met een sterretje op 1 januari 2012:^[2][1]

Naast deze officiële kernen bevinden zich in de gemeente de volgende buurtschappen (geen afzonderlijke wijken of buurten):

Aangrenzende gemeenten
Maasmechelen (B)		Stein Stein		Beek Beek
Lanaken (B)				Beekdaelen Beekdaelen
Maastricht Maastricht				Valkenburg aan de Geul Valkenburg aan de Geul

Meerssen heeft één maal een rol van betekenis gespeeld in de Europese geschiedenis en wel in 870, toen volgens het Verdrag van Meerssen het middelste deel van het in drie stukken uiteengevallen Karolingische Rijk werd verdeeld tussen het Oost-Frankische Rijk en het West-Frankische Rijk.

De gemeente Meerssen kwam tot stand kort na de inlijving van het gebied bij de Eerste Franse Republiek door het Verdrag van Den Haag (1795). Het grondgebied van de gemeente (commune) bestond onder andere uit de voormalige bezittingen van de Proosdij van Meerssen en delen van het destijds eveneens opgeheven Land van Valkenburg. Een van de bekendste burgemeesters uit de begintijd was de advocaat en politicus Charles Clément Roemers (1748-1838), die tevens de proosdij bewoonde.^[5]

Door de herindeling van 1 januari 1920 raakte de gemeente Meerssen een deel van haar grondgebied kwijt aan Maastricht. Daartoe behoorden onder andere het station Maastricht (eigenlijk al in 1907 geannexeerd bij een grenscorrectie), de Mosa-fabrieken, de Sphinx-tegelfabriek, een deel van het Zinkwit-terrein, het dorp Limmel en een aantal landgoederen. Naar verluidt was een deel van de katholieken in de Maastrichtse gemeenteraad in 1920 tegen de annexatie van Limmel, omdat de bewoners van dat dorp een socialist in de Meerssense gemeenteraad hadden gekozen.^[6] In 1951 en 1970 volgden er opnieuw grenscorrecties, waarbij de gebieden Beatrixhaven en Meerssenhoven werden overgeheveld naar Maastricht.^[7]

Bij de herindeling van 1 januari 1982 bereikte de gemeente Meerssen door de annexatie van Bunde, Geulle en Ulestraten haar huidige omvang. Zoals in de meeste Zuid-Limburgse gemeenten, neemt de bevolking van Meerssen sinds de jaren 1990 gestaag af: tussen 1995 en 2020 verloor de gemeente 1870 inwoners, jaarlijks gemiddeld 75 inwoners.^[8]

Sinds 2020 is het voortbestaan van de gemeente Meerssen onzeker. Door een structureel begrotingstekort is de gemeente sinds 2018 op zoek naar een partnergemeente om de ambtelijke organisatie bij onder te brengen, om op die manier kosten te besparen. Nadat eerder al Valkenburg aan de Geul had aangegeven hier niets voor te voelen, verwierp ook de gemeente Maastricht in september 2020 een dergelijke 'regiesamenwerking'. De door burgemeester en wethouders van Meerssen voorgestane optie om tot herindeling met de gemeente Maastricht over te gaan (waar ook de Provincie Limburg voorstander van is), is vooralsnog door de Meerssense gemeenteraad afgewezen.^[9]

De gemeente heeft verschillende kerkdorpen binnen haar grenzen. De kerken in de gemeente zijn de:

• voormalige en huidige Sint-Agneskerk te Bunde
• Sint-Martinuskerk te Geulle
• Sint-Bartholomeus, Basiliek van het H. Sacrament te Meerssen
• Leopoldskerkje te Meerssen
• Jozef Arbeiderkerk te Meerssen
• Onbevlekt Hart van Mariakerk te Moorveld
• Heilig Hart van Jezuskerk te Rothem
• Sint-Catharinakerk te Ulestraten

Daarnaast bevinden zich er diverse wegkruizen, kapelletjes, grafkapellen en Lourdesgrotten in de gemeente. Zie de lijst van weg- en veldkapellen in Meerssen en de lijst van weg- en veldkruisen in Meerssen.

Verder is er een voormalige synagoge in Meerssen en zijn er de kloosters Huize Overbunde in Bunde en Klooster Kleine Zusters van Sint Joseph in Meerssen naast de basiliek. Verder bevindt zich in Hussenberg een kapel bij Zorgcentrum Ave Maria.

Zie Lijst van burgemeesters van Meerssen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De gemeenteraad van Meerssen bestaat uit 17 zetels. Hieronder staat de samenstelling van de gemeenteraad sinds 1998:

Meerssen is een van de oprichters van de Douzelage, een stedenband, waarin in beginsel ieder land uit de Europese Unie met één stad vertegenwoordigd is. De naam Douzelage is een combinatie van het Franse woord "douze" voor twaalf en "jumelage" en staat voor de twaalf oorspronkelijke lidstaten van de Europese Unie in 1991, toen deze associatie werd opgericht in Granville (Frankrijk). Alhoewel het aantal lidstaten in de Europese Unie is toegenomen, is de naam ongewijzigd gebleven. Het doel van de Douzelage is het promoten en verstevigen van de Europese gedachte en het aangaan van educatieve, economische, toeristische, sportieve en culturele banden tussen de steden onderling. In Meerssen is een lokaal Douzelagecomité opgericht. In januari 1992 werd dit comité omgedoopt in de Vereniging ' Meerssen in Europa.'^[10] Er zijn nu 24 steden aangesloten bij de Douzelage. Er wordt overlegd over de uitbreiding met nog drie steden: Agros in Cyprus, Škofja Loka in Slovenië, en Trjavna in Bulgarije). De aangesloten landen en steden zijn:

In de gemeente zijn er een aantal rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten, en oorlogsmonumenten, zie:

• Lijst van rijksmonumenten in Meerssen (gemeente)
• Lijst van gemeentelijke monumenten in Meerssen
• Lijst van oorlogsmonumenten in Meerssen

• 
  Meerssen, de basiliek van het Heilig Sacrament
• 
  Oorlogsslachtoffers 1940-1945 (Vredeskapel aan de markt)
• 
  Ulestraten, de Sint-Catharinakerk
• 
  De Kuutebieter (de nar) van Ulestraten
• 
  Geulle aan de Maas, kasteel Geulle
• 
  Geulle aan de Maas, de Sint-Martin
• 
  Bunde, Huize Overbunde
• 
  Wegkruis met crucifix in het gehucht Brommelen

Naast de streekbussen heeft de gemeente Meerssen twee treinstations: station Meerssen (aan de lijn Maastricht – Heerlen) en station Bunde (aan de lijn Maastricht – Sittard).

Zie de categorie Meerssen van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.