Merkeldag

Merkeldag, ook lotdag, is de aanduiding voor een dag die in het volksgeloof bijzonder belangrijk is voor het lot van de mens of het weer.[1] Het weer op een merkeldag is in dat geval bepalend voor de rest van de periode. Bij merkeldagen horen dan ook een of meer weerspreuken. Deze vermelden veelal ook de heilige die volgens de heiligenkalender van de Katholieke Kerk zijn of haar naamdag heeft op de betreffende dag.

Enkele merkeldagen zijn:

Datum Merkeldag Spreuk (zie betreffende lemma voor meer spreuken)
20 januari Sint-Sebastiaan Vriezen op Sint-Sebastiaan, is op Lichtmis gedaan.
2 februari Heilige maagd Maria Na lichtmis valt de sneeuw op hete steen.
14 februari Sint-Valentijn Is de aarde met Sint-Valentijn in het wit gehuld, dan zijn de weiden en akkers met vreugde vervuld.
17 maart Sint-Geertruide Met Sint-Geertruid komt de warmte de grond uit.
20 juli Sint-Margriet Regent het op Sint-Margriet, dan krijgen we zes weken een natten tied.[2]
1 november Allerheiligen Allerheiligen is een waterken of een winterken.
2 november Allerzielen Allerzielen zonder vuur, spaart geen brandhout uit de schuur.
11 november Sint-Maarten Nevels in Sint-Maartensnacht, maken de winter kort en zacht.
25 november Sint-Catharina Vriest het op Sint-Katrien, dan vriest het nog zes weken nadien.
30 november Sint-Andries Als Sint-Andries onder sneeuw moet bukken, zal het volgend jaar geen koren lukken.[3]
  1. www.pidor.nl/merkeldag.htm. Gearchiveerd op 19 september 2024.
  2. Nijkamp J., Rook R., Slijper H. en Zweers K. (1976). De 12 Maanden van het jaar. Utrecht/Antwerpen: Het Spectrum.
  3. Website over volksweerkunde van D. Jansma.