N-term

De N-term of normeringsterm is een variabele die in Nederland gebruikt wordt bij het berekenen van het cijfer bij centrale eindexamens in het voortgezet onderwijs. De commissie die zich bezighoudt met de centrale examens, die tegenwoordig College voor Toetsen en Examens (CvTE) heet,^[1] ontwikkelde in 1998 een methode voor de normering waarin deze N-term van belang is. Deze methode kan voor alle vakken gebruikt worden.

De N-term komt voor in de zogenaamde hoofdrelatie voor de berekening van het cijfer uit het aantal score-punten:

${\displaystyle C=9\cdot {\frac {S}{L}}+N}$

met

C het cijfer voor het centraal examen

S de (zuivere) score

L de lengte van de scoreschaal, zoals vastgelegd in het correctievoorschrift: de maximaal te behalen score

N de normeringsterm. Deze ligt tussen de waarden 0,0 en 2,0 en wordt vastgesteld door het CvTE-bestuur in een normeringsbeslissing: (N ∈ {0,0; 0,1; ...1,9; 2,0}). Dat wil zeggen dat N de waarden van alle tienden tussen 0 en 2 kan aannemen. In principe is het maximum 2,0.^[2]

Het College van Toetsen en Examens legt ieder jaar opnieuw weer de normering vast. Dit wordt mede gedaan door docenten die de scores van de eerste vijf leerlingen op basis van alfabetische volgorde in de applicatie Wolf zetten.

In zeldzame gevallen komt zelfs weleens een n-term van meer dan 2 voor, zo was er bijvoorbeeld een n-term van 2,4 voor het pilotexamen wiskunde B, vwo in 2016, en voor scheikunde, vwo in 2022.

De commissie die zich bezighoudt met de centrale examens heeft de uitgangspunten voor de omzetting in 2011 ge(her)formuleerd:^[3]

1. Elk gescoord punt draagt altijd bij tot een hoger examencijfer (afronding daargelaten);
2. Een score van 0% correspondeert altijd met examencijfer 1,0;
3. Een score van 100% correspondeert altijd met examencijfer 10,0;
4. Over een zo breed mogelijk centraal interval van de scoreschaal is er (afronding daargelaten) sprake van een evenredige stijging van score- en cijferpunten die onafhankelijk is van de normering.

Als aanvulling op hoofdrelatie zijn vier zogenaamde grensrelaties geformuleerd die alleen in werking treden als de normeringsterm (N) anders is dan 1. Bij een normeringsterm groter dan 1 geldt het laagste cijfer uit de hoofdrelatie en grensrelaties 1 en 4. Bij een normeringsterm kleiner dan 1 geldt het hoogste cijfer uit de hoofdrelatie en grensrelaties 2 en 3. Deze formules zijn zodoende overeenkomstig de geldende praktijk.

1. ${\displaystyle C=1+S\cdot {\frac {9}{L}}\cdot 2}$
2. ${\displaystyle C=1+S\cdot {\frac {9}{L}}\cdot 0{,}5}$
3. ${\displaystyle C=10-(L-S)\cdot {\frac {9}{L}}\cdot 2}$
4. ${\displaystyle C=10-(L-S)\cdot {\frac {9}{L}}\cdot 0{,}5}$

Een examen dat makkelijk blijkt te zijn, krijgt in de normering een lage N-term (kleiner dan 1,0), bijvoorbeeld 0,5 of minimaal 0,0. Als een examen als moeilijk wordt beoordeeld, dan stelt het CvTE een hoge N-term (groter dan 1,0) vast, tot 'in principe' maximaal 2,0. Een enkele keer zijn N-termen boven de 2,0 toegepast.
De N-term wordt berekend door alle cijfers die behaald zijn bij het desbetreffende examen te delen door het aantal leerlingen dat heeft deel genomen aan het examen. Als dit cijfer lager is dan verwacht dan wordt de N-term omhoog aangepast. Het tegenovergestelde geldt als het cijfer hoger is dan verwacht. Bij het tweede tijdvak geldt in het algemeen minimaal dezelfde N-term als bij het eerste tijdvak, maar dat is niet altijd zo.

De N-termen van alle examens na 2000 zijn ook te bekijken.^[4]

Een kruisje geeft aan dat een examen een "aangewezen vak" was, daar zijn geen N-termen van beschikbaar. Aangewezen vakken zijn vakken waarvan het examen op een centrale locatie door het College voor Toetsen en Examens wordt afgenomen.^[5] Een streepje geeft aan dat een examen niet afgenomen werd. Tijdvakken met enkel aangewezen vakken worden niet getoond.