Ouderkerk aan de Amstel

Ouderkerk aan de Amstel

Plaats in Nederland
Situering
Provincie	Noord-Holland Noord-Holland
Gemeente	Ouder-Amstel en Amstelveen
Coördinaten	52° 18′ NB, 4° 55′ OL
Algemeen
Oppervlakte	18,96[1] km²
- land	17,4[1] km²
- water	1,57[1] km²
Inwoners (2023-01-01)	8.895[1] (469 inw./km²)
Woning­voorraad	3.723 woningen[1]
Overig
Postcode	1191 (Ouderkerk a/d Amstel) / 1184 (Amstelveen)
Netnummer	020
Woonplaats (BAG)	Ouderkerk aan de Amstel, Amstelveen
Woonplaats­code	2129
Detailkaart
Ligging Ouderkerk in Ouder-Amstel
Foto's
Kerkbrug over de Bullewijk
Portaal    Nederland

Niet te verwarren met Ouderkerk aan den IJssel

Ouderkerk aan de Amstel, meestal kortweg Ouderkerk genoemd, is een dorp in de Nederlandse provincie Noord-Holland en ligt aan de Amstel. Het ligt niet ver van Amsterdam, maar bestaat langer dan deze stad. De Amstel stroomt van de kant van Nes aan de Amstel door Ouderkerk, en verder door naar Amsterdam. Het riviertje de Bullewijk mondt in Ouderkerk uit in de Amstel.

Het land langs de Amstel werd vanaf ongeveer 1100 ontgonnen. Bij de instelling van het kerkelijk rechtsgebied van Amestelle (Ame = water, Stelle = verhoogde, veilige plek) had de bisschop van Utrecht een functionaris nodig om namens hem de rechtsmacht uit te oefenen en de verplichte heffingen te innen in het nieuwe dekenaat. De kerkvorst besteedde deze taken waarschijnlijk uit aan een van zijn dienstmannen uit het oude land Werinon. De eerste bekende ambtenaar in Amestelle of Amstelland was Wolfgerus, die in 1105 optrad als 'Wolfgerus scultetus (schout) de Amestelle' (1075-1131), dienstman van Burchard, bisschop van Utrecht. Uit die tijd dateert de oudste nederzetting aan de samenvloeiing van de Amstel en de Bullewijk, ter hoogte van het huidige Ouderkerk.

De leden van de familie Van Amstel waren in de 12e en 13e eeuw vazallen van de bisschop van Utrecht en later van de graven van Holland. Ze zijn verschillende keren in opstand gekomen tegen hun leenheren, maar dat liep niet goed af. De Portugees-Joodse begraafplaats Beth Haim is waarschijnlijk de plek waar het kasteel van de familie heeft gestaan en van waaruit het Amstelland is ontgonnen en later ook Amsterdam is ontstaan.^[2]

De naam Ouderkerk aan de Amstel dateert uit het einde van de 13e eeuw, nadat in 1278 Nieuwer-Amstel (Amstelveen) een eigen kerk had gekregen. Tot aan de 14e eeuw was Ouderkerk het bestuurscentrum van Amstelland.^[3]

Het oude gedeelte van Ouderkerk ligt aan de rechteroever van de Amstel. Dat deel van het dorp is een oude kern met een rijk cultuurgoed, met een 18e-eeuwse hervormde kerk, tegenwoordig Amstelkerk geheten, en een 19e-eeuwse neogotische katholieke kerk, de Urbanuskerk, naar ontwerp van Pierre Cuypers. In het oude gedeelte van Ouderkerk staat het gemeentehuis van Ouder-Amstel en er zijn er restaurants en winkels te vinden. Het nieuwe gedeelte bestaat uit een woonwijk en een haventje. Het Jan Coevertveer verbindt de Ouder-Amstelse en Amstelveense zijde van het dorp in het zomerhalfjaar op zon- en feestdagen. Tot 1937 lag op de plek van het veer de Lange Brug, die daarna verplaatst is naar het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem.

Een deel van Ouderkerk aan de Amstel is een beschermd dorpsgezicht. Er zijn in het dorp verscheidene rijksmonumenten, waaronder de beide genoemde kerken, de molen De Zwaan, de joodse begraafplaats en de Kerkbrug.

Ouderkerk ligt ten zuiden van Amsterdam, ten oosten van Amstelveen, ten westen van Amsterdam-Zuidoost en Duivendrecht en iets ten noorden van de grens met de provincie Utrecht. Het is verdeeld over twee gemeenten, de dorpskern ligt in de gemeente Ouder-Amstel, de overkant is deel van Amstelveen (Buurt over Ouderkerk). Er zijn 269 bedrijven gevestigd, waarvan 60 boerenbedrijven.

Bij de invoering van het huidige postcodesysteem in 1978, heeft alleen de gemeente Ouder-Amstel een eigen postcode (1191) en postale plaatsnaam aangevraagd voor haar deel van Ouderkerk aan de Amstel. Amstelveen heeft dat voor zijn deel niet gedaan, waardoor dat deel voor de postadressen 'in' Amstelveen ligt. Consequentie daarvan is o.a. dat Ouderkerk aan de Amstel in statistieken vaak kleiner lijkt dan het in werkelijkheid is (omdat statistieken vaak op de postcodes worden gebaseerd). De delen in beide genoemde gemeenten hebben wel beide een eigen bebouwde kom, met dienovereenkomstige blauwe plaatsnaamborden (komborden). Onder het dorp Ouderkerk aan de Amstel valt ook de buurtschap Waver.

Ouderkerk ligt in een open gebied. Ten zuiden van Ouderkerk bevindt zich de polder de Rondehoep. Het rondje over de polderdijk via de Waver is populair bij fietsers en wandelaars. Andere recreatiemogelijkheden zijn roeien op de Botshol en watervertier op de Ouderkerkerplas, die in de jaren 60 is ontstaan na zandafgravingen die zijn gedaan voor de aanleg van de A9.

Aan de Wethouder Koolhaasweg bevindt zich sinds 10 mei 1968 het gemeentelijk openlucht zwembad het "Amstelbad". In 1991 werd het bad door de gemeente wegens bezuinigingsredenen gesloten maar in 1992 heropend en sindsdien geëxploiteerd door vrijwilligers.^[4]

Ten noorden van Ouderkerk bevindt zich langs de Ouderkerkerdijk de poldermolen De Zwaan.

De enige vorm van openbaar vervoer van Ouderkerk naar de omringende plaatsen zijn bussen. Men kan reizen met de bussen van Connexxion, waaronder twee snelbussen die onder de R-net formule rijden.

• Willem Jan Danielszoon Ruys (1809-1889), reder, cargadoor en assuradeur
• Andreas Rinkel (1889-1979), oudkatholieke aartsbisschop van Utrecht
• Paul Bodoni (1954), striptekenaar
• Axel Koenders (1959), triatleet
• Julius Jaspers (1962), kok en kookboekenschrijver
• Roderick Veelo (1964), journalist en radio- en televisiepresentator
• Jens Mouris (1980), wielrenner
• Robert Ris (1988), schaker
• Floris van der Linden (1996), voetballer
• Britt van der Baan (2001), handbalster

• Lijst van rijksmonumenten in Ouderkerk aan de Amstel
• Lijst van gemeentelijke monumenten in Ouderkerk aan de Amstel

• Enkele aspecten van Ouder-Amstel

• 
  Kaart eind 17e eeuw, detail, in Algemeen Rijksarchief 's-Gravenhage
• Bioscoopjournaal uit 1923. Zesduizend jonge postduiven worden losgelaten aan de kade in Ouderkerk aan de Amstel.
• 
  Nederlands Hervormde Kerk: Zicht op Ingangspartij met deuromlijsting.
• 
  Sint-Urbanuskerk
• 
  Toren van de vroegere Gereformeerde Kerk
• 
  Jan Coevertveer over de Amstel
• 
  Molen De Zwaan
• 
  Gezicht vanaf de Amstelbrug
• 
  De Ronde Hoep

Zie de categorie Ouderkerk aan de Amstel van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.