Primera División (Peru)

Liga 1 Betsson
Primera División
Land Vlag van Peru Peru
Bond FPF
Opgericht 1912
Systeem Competitie
Aantal teams 19
Huidige kampioen Alianza Lima (2022)
Recordkampioen Universitario de Deportes (26)
Website Officiële website
Portaal  Portaalicoon   Voetbal

De Primera División Peruana (Peruviaanse Eerste Divisie) is de hoogste voetbalcompetitie in het Zuid-Amerikaanse Peru. De officiële naam is vanwege sponsorcontracten Liga 1 Betsson. De competitie, georganiseerd door de Federación Peruana de Fútbol, is opgericht in 1912 en telt 19 teams.

Geschiedenis

[bewerken | brontekst bewerken]

Begin van voetbal in Peru

[bewerken | brontekst bewerken]
Haven van Callao, bezocht door Engelse zeelieden aan het einde van de 19e eeuw.

Voetbal werd eind 19e eeuw in Peru geïntroduceerd door Engelse zeelieden tijdens hun frequente bezoeken aan de haven van Callao.[1][2] In hun vrije tijd beoefenden de matrozen voetbal en nodigden ze de "chalaco's" uit om deel te nemen.[3][4][5] Kort daarna begon de sportrivaliteit die zich ontwikkelde tussen buitenlandse bezoekers en de lokale bevolking de aandacht te trekken van Peruanen die in andere steden woonden.[6][7]

De eerste teams

[bewerken | brontekst bewerken]

De eerste clubs in Peru werden aan het begin van de 20e eeuw opgericht om de sport te kunnen blijven beoefenen. De eerste Peruaanse club was de Lima Cricket and Football Club (opgericht in 1859),[8] instelling opgericht door de Engelse kolonie en hun nakomelingen in Peru.[9] Later werden andere voetbalclubs gevormd, bestaande uit Peruanen van geboorte, waaronder de Ciclista Lima Association (opgericht in 1896),[10] dat hij, hoewel hij aanvankelijk meer op de wielersport was gericht, later voetbal in zijn activiteiten ging opnemen daarmee de oudste voetbalclub die door Peruanen is opgericht.[11][12][13]

Liga van Lima (1912-1921)

[bewerken | brontekst bewerken]

Seizoen 1912

[bewerken | brontekst bewerken]

De 1912 Peruvian Championship of Dewar Shield was de 1e editie van de Peruaanse Football League van het amateur-tijdperk. Hoewel het alleen teams uit Lima had, werd het het Peruaanse voetbalkampioenschap genoemd. De organisatie had de leiding over de Peruvian Foot Ball League, het werd gespeeld van 5 mei tot 8 september 1912 en had de deelname van acht teams.[14] De kampioen was Lima Cricket.[15]

Lima Cricket, eerste kampioen van het Peruaanse toernooi.[16]

Seizoen 1913

[bewerken | brontekst bewerken]

Wat betreft het vorige toernooi zijn er drie nieuwe teams: Atlético Grau No.1, Unión Miraflores en José Gálvez, ter vervanging van de gedegradeerde Sport Vitarte, Escuela Militar en Miraflores SC. Het werd gespeeld van 5 mei tot 8 september 1913 en bevatte de deelname van acht teams. De kampioen was Jorge Chávez.[17]

Seizoen 1914

[bewerken | brontekst bewerken]

Het werd gespeeld van 5 mei tot 8 september 1914. De kampioen was Lima Cricket die zijn tweede titel won.[18]

Seizoen 1915

[bewerken | brontekst bewerken]

Het werd gespeeld van 5 mei tot 8 september 1915 en bevatte de deelname van zeven teams. De eerste en tweede plaats in de rangschikking waren respectievelijk Sport José Gálvez en Atlético Peruano.[19]

Seizoen 1916

[bewerken | brontekst bewerken]

Het Peruaanse kampioenschap of Dewar Shield van 1916 was de 5e editie van de Peruaanse voetbalcompetitie van het amateurtijdperk. Dat jaar was er geen degradatie, meerdere Second Division-teams promoveerden zelfs. De eerste en tweede plaats in de tabel waren respectievelijk Sport José Gálvez en Jorge Chávez.[20]

Seizoen 1917

[bewerken | brontekst bewerken]

Het had de deelname van dertien teams, die het kampioenschap betwistten volgens het alles-tegen-alles-systeem. De kampioen was voor het eerst Juan Bielovucic.[21] De naam van de kampioensclub is ter ere van de Peruaanse vliegenier Juan Bielovucic Cavalié.

Laatste edities

[bewerken | brontekst bewerken]

Sport Alianza won zijn eerste bi-kampioenschap door de titels van 1918 en 1919 te winnen. Ondertussen wonnen Sport Inca en Sport Progreso respectievelijk de kampioenschappen van 1920 en 1921. De competitie werd tien seizoenen non-stop gespeeld totdat het tijdelijk werd ontbonden. De discrepanties met de organisatie zorgden ervoor dat tussen 1922 en 1925 het toernooi niet werd gespeeld.

Oprichting van de Peruaanse voetbalbond en een vernieuwd kampioenschap

[bewerken | brontekst bewerken]

Omdat de Peruaanse Liga in het begin niet erg formeel of officieel erkend was, werd in 1922 de Peruaanse voetbalbond opgericht. Sinds 1926 werden de toernooien weer gespeeld met de toevoeging van de teams uit Callao. Elf teams namen deel aan het toernooi van 1926, maar sommigen trokken zich halverwege het seizoen terug uit de competitie. De winnaar was CS Progreso, die vier overwinningen en twee gelijke spelen behaalde. In 1927 nam het aantal teams af tot acht en, net als in de vorige campagne, was het niet volledig gespeeld. Alianza Lima won zijn derde titel.[22]

Kampioensteam van Universitario de Deportes in 1929

Alianza Lima zou in 1928 opnieuw de titel winnen.[23][24] Na een tweede plaats bij het debuut in de eerste divisie, won de Universitaire Federatie in 1929 haar eerste titel.[25] De winnaar van het toernooi uit 1930 was Atlético Chalaco en werd daarmee het eerste team uit de provincie Callao dat de titel behaalde.[26] Alianza Lima won in de volgende drie seizoenen en was dicht bij een vierde titel als Universitario de Deportes ze niet kon verslaan in de beslissende wedstrijd van het kampioenschap van 1934.[27] In 1935 keerde de titel terug naar de provincie Callao, maar dit keer dankzij Sport Boys (opgericht in 1927 en deelnemer sinds 1933),[28] die de andere vier deelnemende teams versloeg. In 1936 was er geen officieel toernooi vanwege de deelname van het Peruaanse voetbalteam aan de Olympische Spelen van 1936 in Berlijn,[29][30] maar er werd een vriendschappelijk toernooi gehouden, met instemming van alle clubs, waarin Universitario de Deportes de kampioen was.[31] Het officiële kampioenschap keerde terug in 1937 en werd opnieuw gewonnen door Sport Boys.[32][33]

Deportivo Municipal, een andere club die een traditioneel team werd in het Peruaanse voetbal, won zijn eerste kampioenschap in 1938 en een tweede keer in 1940,[34][35] terwijl Universitario vier titels toevoegde en won in 1939 en 1941.[36][37][38] In 1942 won Sport Boys hun derde kampioenschap.[39][40] Het jaar daarop (1943) won Deportivo Municipal ook zijn derde landstitel en begon zich te vestigen als een van de beste teams in het Peruaanse voetbal.[41][42]

Professioneel toernooi

[bewerken | brontekst bewerken]

In 1951 werd het Peruaanse toernooi professioneel, de kampioen was Sport Boys.

Opzet

[bewerken | brontekst bewerken]

De competitie wordt gespeeld door 16 teams en is sinds 1997 onderverdeeld in een apertura (opening) en een clausura (sluiting). De apertura wordt gespeeld tussen februari en juni en de clausura van juli tot december. Na de clausura spelen de winnaars van beide competitiehelften een beslissingswedstrijd om te bepalen wie de algehele kampioen van dat jaar is. Mocht een van de twee kampioenen in de andere competitiehelft niet bij de eerste zes zijn geëindigd dan vervalt de beslissingswedstrijd en is het andere team automatisch kampioen. Zowel de winnaar van de apertura als van de clausura plaatst zich direct voor de Copa Libertadores. Daarnaast plaatst het team dat in beide competitiehelften opgeteld het meeste punten weet te halen zich voor de voorrondes van de Copa Libertadores en degraderen de twee teams met het minst aantal punten.

Teams

[bewerken | brontekst bewerken]

De teams die in 2023 uitkomen in de hoogste Peruviaanse competitie zijn:

Kampioenen

[bewerken | brontekst bewerken]
Jaar Kampioen
1912 Lima Cricket[15][43]
1913 Jorge Chavez[17]
1914 Lima Cricket[18]
1915 Sport José Galvez[19]
1916 Sport Jose Galvez[20]
1917 Sport Juan Bielovucic[21]
1918 Sport Alianza[44][45][46]
1919 Sport Alianza[47][48]
1920 Sport Inca[49]
1921 CS Progreso[50]
1922 Geen competitie
1923 Geen competitie
1924 Geen competitie
1925 Geen competitie
1926 CS Progreso[51]
1927 Alianza Lima[52][53][54]
1928 Alianza Lima[55][56][57]
1929 Federación Universitaria[58][25][59]
1930 Atlético Chalaco[60][26][61]
1931 Alianza Lima[62][63]
1932 Alianza Lima[64][65]
1933 Alianza Lima[66][67][68]
1934 Universitario de Deportes[27][69][70]
1935 Sport Boys[71][72][73]
1936 Geen competitie
1937 Sport Boys[33][32][74]
1938 Deportivo Municipal[75][76][77]
1939 Universitario de Deportes[78][38]
1940 Deportivo Municipal[35][34]
1941 Universitario de Deportes[37][36]
1942 Sport Boys[40][39]
1943 Deportivo Municipal[42][41]
1944 Mariscal Sucre[79][80]
1945 Universitario de Deportes[81][82]
1946 Universitario de Deportes[83][84]
1947 Atlético Chalaco[85][86]
1948 Alianza Lima[87][88]
1949 Universitario de Deportes[89][90]
1950 Deportivo Municipal[91][92]
1951 Sport Boys[93][94]
1952 Alianza Lima[95][96]
Seizoen Kampioen
1953 Mariscal Sucre[97][98]
1954 Alianza Lima[99][100]
1955 Alianza Lima[101][102]
1956 Sporting Cristal[103][104]
1957 Centro Iqueño[105][106]
1958 Sport Boys[107][108]
1959 Universitario de Deportes[109][110]
1960 Universitario de Deportes[111][112]
1961 Sporting Cristal[113][114]
1962 Alianza Lima[115][116]
1963 Alianza Lima[117][118]
1964 Universitario de Deportes[119][120]
1965 Alianza Lima[121][122]
1966 Universitario de Deportes[123][124]
1967 Universitario de Deportes[125][126]
1968 Sporting Cristal[127][128]
1969 Universitario de Deportes[129][130]
1970 Sporting Cristal[131][132]
1971 Universitario de Deportes[133][134]
1972 Sporting Cristal[135][136]
1973 Defensor Lima[137][138]
1974 Universitario de Deportes[139][140]
1975 Alianza Lima[141][142]
1976 Unión Huaral[143][144]
1977 Alianza Lima[145][146]
1978 Alianza Lima[147][148]
1979 Sporting Cristal[149][150]
1980 Sporting Cristal[151][152]
1981 FBC Melgar[153]
1982 Universitario de Deportes[154]
1983 Sporting Cristal[155]
1984 Sport Boys[156]
1985 Universitario de Deportes[157]
1986 San Agustín[158]
1987 Universitario de Deportes[159]
1988 Sporting Cristal[160]
1989 Unión Huaral[161]
1990 Universitario de Deportes[162]
1991 Sporting Cristal[163]
1992 Universitario de Deportes[164]
1993 Universitario de Deportes[165]
Seizoen Kampioen
1994 Sporting Cristal[166]
1995 Sporting Cristal[167]
1996 Sporting Cristal[168]
1997 Alianza Lima[169]
1998 Universitario de Deportes[170]
1999 Universitario de Deportes[171]
2000 Universitario de Deportes[172]
2001 Alianza Lima[173]
2002 Sporting Cristal[174]
2003 Alianza Lima[175]
2004 Alianza Lima[176]
2005 Sporting Cristal[177]
2006 Alianza Lima[178]
2007 U. San Martin[179]
2008 U. San Martin[180]
2009 Universitario de Deportes[181]
2010 U. San Martin[182]
2011 Juan Aurich[183]
2012 Sporting Cristal[184]
2013 Universitario de Deportes[185]
2014 Sporting Cristal[186]
2015 FBC Melgar[187]
2016 Sporting Cristal[188]
2017 Alianza Lima[189]
2018 Sporting Cristal[190]
2019 Deportivo Binacional FC[191]
2020 Sporting Cristal[192]
2021 Alianza Lima[193]
2022 Alianza Lima

Titels per club

[bewerken | brontekst bewerken]
Club Titels Vicetitels Seizoenen
Liga de Lima
(1912-1921)		 Amateurtijdperk
Lima & Callao (1926-1950)		 Proftijdperk
Lima & Callao (1951 - 1965)
Descentralizado (1966-heden)
Universitario de Deportes 26 15 1929, 1934, 1939, 1941, 1945, 1946, 1949 1959, 1960, 1964, 1966, 1967, 1969, 1971, 1974, 1982, 1985, 1987, 1990, 1992, 1993, 1998, 1999, 2000, 2009, 2013
Alianza Lima 25 21 1918, 1919 1927, 1928, 1931, 1932, 1933, 1948 1952, 1954, 1955, 1962, 1963, 1965, 1975, 1977, 1978, 1997, 2001, 2003, 2004, 2006, 2017, 2021, 2022
Sporting Cristal 20 14 1956, 1961, 1968, 1970, 1972, 1979, 1980, 1983, 1988, 1991, 1994, 1995, 1996, 2002, 2005, 2012, 2014, 2016, 2018, 2020
Sport Boys 6 9 1935, 1937, 1942 1951, 1958, 1984
Deportivo Municipal 4 8 1938, 1940, 1943, 1950
Universidad de San Martín 3 0 2007, 2008, 2010
Lima Cricket F. B. C. 2 1 1912, 1914
Sport José Gálvez (d) 2 0 1915, 1916
Sport Progreso (d) 2 1 1921 1926
Atlético Chalaco 2 4 1930, 1947
Mariscal Sucre (d) 2 2 1944 1953
Unión Huaral 2 1 1976, 1989
FBC Melgar 2 3 1981, 2015
Jorge Chávez Nr. 1 (d) 1 2 1913
Sport Juan Bielovucic (d) 1 0 1917
Sport Inca (d) 1 0 1920
Centro Iqueño 1 0 1957
Defensor Lima 1 0 1973
Deportivo San Agustín 1 0 1986
Juan Aurich 1 2 2011
(d): Verdwenen club.

Eeuwige ranglijst

[bewerken | brontekst bewerken]

Vetgedrukt de clubs die in 2022 in de hoogste klasse spelen.

Club Stad /106 Periode (1912-1921, 1926-1935, 1937-2022)
Alianza Lima Lima 104 1912-1921, 1926-1928, 1930-1935, 1937-1938, 1940-
Universitario de Deportes Lima 94 1928-1935, 1937-[194]
Sport Boys Callao 81 1933-1935, 1937-1987, 1990-2008, 2010-2012, 2018-
Deportivo Municipal Lima 72 1937-1967, 1969-2000, 2007, 2015-
Sporting Cristal Lima 67 1956-
FBC Melgar Arequipa 53 1966, 1971-
Atlético Chalaco Callao 45 1926-1931, 1937-1962, 1973-1985
Cienciano Cuzco 40 1973-1977, 1984-2015, 2020-
Juan Aurich Chiclayo 34 1967-1983, 1988, 1991, 1998-2002, 2008-2007
Ciclista Lima Lima 32 1927-1934, 1938-1940, 1947-1948, 1950-1965, 1994-1996
Mariscal Sucre Lima 31 1933-1935, 1937-1958, 1960-1961, 1963, 1966-1968[195]
Alianza Atlético Sullana 28 1988, 1990-2011, 2015-2017, 2021
León de Húanuco Huánuco 26 1972-1979, 1981-1983, 1985-1986, 1988-1989, 1991-1995, 2010-2015
Centro Iqueño Lima 26 1942-1946, 1949-1969
Sporting Tabaco Lima 25 1929-1934, 1937-1955
Unión Huaral Huaral 24 1974-1991, 1993, 1995, 2003-2006
Defensor Lima Lima 24 1961-1978, 1989-1994
Coronel Bolognesi Tacna 23 1977-1991, 2002-2009
Colegio Nacional Iquitos Iquitos 22 1973-1989, 1991-1992, 2009-2011
Carlos Mannucci Trujillo 22 1968-1972, 1974-1976, 1984-1988, 1990-1994, 2019-
Universidad Ténica de Cajamarca Cajamarca 21 1982-1988, 1990-1993, 2013-
Universidad San Martín de Porres Lima 19 2004-
Atlético Torino Talara 18 1970-1973, 1978-1981, 1983-1987, 1990-1991, 1995-1997
Deportivo Junín Huancayo 16 1974-1989[196]
Atlético Grau Piura 16 1966-1970, 1972-1975, 1986-1988, 1990-1991, 2020, 2022-[197]
Universidad César Vallejo Trujillo 15 2004-2005, 2008-2016, 2019-
Unión Minas Cerro de Pasco 15 1986-1990, 1992-2001
Alfonso Ugarte Puno 15 1974-1991
Sportivo Tarapacá Ferrocarril Callao 14 1917-1919, 1926-1935, 1937
Octavio Espinosa Ica 14 1966-1971, 1984-1991
Sport Huancayo Huancayo 14 2009-
Ayacucho FC Ayacucho 14 2009-[198]
Deportivo Sipesa Huancayo 13 1992-2004[199]
Jorge Chávez Nº 2 Callao 12 1915-1921, 1926, 1928-1929, 1948, 1950
José Gálvez FBC Chimbote 12 1971-1973, 1984-1985, 1997,, 2006, 2008-2010 2012, 2014
San Agustín Lima 12 1985-1986
Sport Progreso Lima 11 1918-1921, 1926-1930, 1932-1933
Asociación Deportiva Tarma 11 1980-1989, 1991
Sport Inca Lima 10 1912-1921
Jorge Chávez Nº 1 Lima 9 1912-1914, 1916-1921
Circolo Sportivo Italiano Lima 9 1926-1934
Unión Comercio Moyobamba 9 2011-2019
Cusco FC Cuzco 10 2012-2021[200]
Defensor Arica Lima 8 1965-1972
Academia Cantolao Callao 6 2017-
Defensor ANDA Aucayacu 6 1984-1989
Unión Buenos Aires Callao 6 1926-1931
Juventud La Joya Chancay 6 1985-1990[201]
Juventud La Palma Huacho 6 1979-1980, 1984-1987
Diablos Rojos Juliaca 6 1984-1985, 1988-1991
Sport José Gálvez Lima 6 1957-1917, 1920-1921, 1926
Atlético Peruano Lima 6 1914-1919
Association Alianza Lima 6 1918-1921, 1927-1928
Sportivo Unión Lima 6 1928-1933
Porvenir Miraflores Lima 6 1957, 1967-1971
Atlético Huracán Moquegua 6 1985-1990
Binacional Desaguadero 5 2018-
Carlos Concha Callao 5 1954, 1956, 1964-1966
KDT Nacional Callao 5 1962-1964, 1968-1969
Sport Áncash Huaraz 5 2005-2009
Sport Juan Bielovucic Lima 5 1916-1919, 1921
Alianza Chorrillos Lima 5 1917-1919, 1928-1959
Internazionale San Borja 5 1987-1991
Unión Tumán Tumán 5 1971-1975
Deportivo Cañaña Lambayeque 4 1987-1988, 1990-1991
Unión Miraflores Lima 4 1913, 1915-1917
AELU Lima 4 1988-1991
Deportivo Pucallpa Pucallpa 4 1985-1988[202]
Mina San Vicente San Ramón 4 1987-1989, 1991
Estudiantes de Medicina Ica 4 2001-2004
FBC Aurora Arequipa 3 1989-1991
Total Chalaco Arequipa 3 2007, 2009-2010[203]
Unión Callao Callao 3 1951, 1953, 1955
Deportivo Sima Callao 3 1970, 1972-1973
Comerciantes Unidos Cutervo 3 2016-2018
Hungaritos Agustinos Iquitos 3 1986-1988
Lima Cricket Lima 3 1912-1914
Sport Vitarte Lima 3 1912, 1918-1919
Unión Perú Lima 3 1917-1919
Fraternal Barranco Lima 3 1917-1919
Sport Huáscar Lima 3 1919-1921
Lawn Tennis de la Exposición Lima 3 1928, 1930-1931
Hidroaviación Lima 3 1929-1931
Mariscal Castilla Lima 3 1958-1960
Guardia Republicana Lima 3 1986, 1988, 1996
Juvenil Los Ángeles Moquegua 3 1987, 1990-1991
Libertad Trujillo 3 1988, 1990-1991
Aurich-Cañaña Chiclayo 3 1994-1996
Sport Coopsol Trujillo Trujillo 3 2000-2002[204]
Atlético Universidad Nacional Arequipa 3 2003-2005
Alianza Universidad Huánuco 4 1991, 2019-2021
FC Carlos Stein Lambayeque 2 2020, 2022-
Sáenz Peña Callao 2 1920-1921
Jorge Washington Callao 2 1926, 1928
Alianza Frigorífico Callao 2 1928, 1931[205]
Chanchamayo FC Chanchamayo 2 1984-1985[206]
Sport Pilsen Guadalupe 2 1984-1985
Sport Rosario Huaraz 2 2017-2018
Mariscal Nieto Ilo 2 1986, 1991
Club José Gálvez Lima 2 1914-1915
Association FC Lima 2 1912-1913
Atlético Grau Nº 1 Lima 2 1913-1914
Sporting Fry Lima 2 1914-1915
Sportivo Lima Lima 2 1918-1919
Alipio Ponce Mazamari 2 1988-1989
Los Espartanos Pacasmayo 2 1985-1986
Deportivo Hospital Pucallpa 2 1984, 1989
Alfonso Ugarte de Chiclín Trujillo 2 1966-1967
15 de Setiembre Trujillo 2 1988, 1990
Deportivo Yurimaguas Ventanilla 2 1991-1992[207]
Deportivo Tintaya Yauri 2 1988-1989
Deportivo Pacífico Zarumilla 2 1990-1991
La Loretana Pucallpa 2 1996-1997
Cobresol FBC Moquegua 2 2011-2012
Sportivo Huracán Arequipa 1 1973
FBC Piérola Arequipa 1 1974
Social Magdalena Ayacucho 1 1989
Alberto Secada Callao 1 1928
Telmo Carbajo Callao 1 1937, 1941-1942
Progresista Apurímac Callao 1 1938
Atlético Deportivo Olímpico Callao 1 1971
Barrio Frigorífico Callao 1 1974
Unión Huayllaspanca Huancayo 1 1991
Unión Pesquero Ilo 1 1974
Walter Ormeño Imperial 1 1974
Chacarita Versalles Iquitos 1 1989
Atlético Morba La Esperanza 1 1990-1991
Miraflores SC Lima 1 1912
Escuela Militar Lima 1 1912
Sport Tacna Nº 1 Lima 1 1916
Escuela de Artes Lima 1 1917
Unión Barranco Lima 1 1921
Pirata FC Chiclayo 1 2019
Teniente Ruiz Lima 1 1926
Deportivo Nacional Lima 1 1926
Lawn Tennis FC Lima 1 1998
Association Chorrillos Lima 1 1952
Santa Catalina Lima 1 1928
Unión Foot Ball Club Lima 1 1928
José Olaya Lima 1 1928
Unión Carbone Lima 1 1934
Sportivo Melgar Lima 1 1937
Atlético Córdova Lima 1 1939
Santiago Barranco Lima 1 1942
Unión América Lima 1 1959
Atlético Minero Matucana 1 2008
Alianza Naval Mollendo 1 1988
Atlético Belén Moyobamba 1 1989
San Martín Pucallpa 1 1989
Deportivo Bancos Pucallpa 1 1991
Unión Tarapoto Tarapoto 1 1989
Alcides Vigo Lima 1 1997
IMI Talara 1 1999
Pacíifo FC Lima 1 2013
Los Caimanes Puerto Eten 1 2014
San Simón Moquegua 1 2014
Sport Loreto Pucallpa 1 2015
Defensor La Bocana Sechura 1 2016
Deportivo Llacuabamba Parcoy 1 2020
[bewerken | brontekst bewerken]
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Primera_División_(Peru)&oldid=67429508"