SD-Oberabschnitte

De SD-Oberabschnitte (Nederlands: SD-Hoofddistricten) waren de hoofddistricten van de Sicherheitsdienst der SS, die tussen 1932 tot 1945 ingevoerd werden. Het hoofdkwartier van een Oberabschnitt werd door de onder zich gesteld SD-eenheden als Oberabschnitt genoemd.

Eind 1932 kreeg de Sicherheitsdienst haar eerste regionale structuur. De regionale indeling werd gemaakt in vijf SD-groepen. Deze waren Nord, West, Süd, Süd-Ost en Ost en, waren de voorlopers van de latere SD-Oberabschnitte. Tussen 1934 en 1939 waren er elf SD-Oberabschnitte (afkorting: SD-Oa):

  • SD-Oberabschnitt Donau
  • SD-Oberabschnitt Fulda-Werra
  • SD-Oberabschnitt Mitte
  • SD-Oberabschnitt Nord
  • SD-Oberabschnitt Nord-Ost
  • SD-Oberabschnitt Nord-West
  • SD-Oberabschnitt Ost
  • SD-Oberabschnitt Rhein
  • SD-Oberabschnitt Süd
  • SD-Oberabschnitt Süd-Ost
  • SD-Oberabschnitt Süd-West
  • SD-Oberabschnitt West

Aan elke SD-Oberabschnitt waren drie[1] tot vijf[2] Abschnitten (districten) ondergeschikt gesteld, die waren genummerd met Romeinse cijfers[3].

Op 23 september 1939 werden de SD-Oberabschnitten hernoemd in SD-Leitabschnitten. De SD-Unterabschnitten werd tegelijk hernoemd in SD-Abschnitten, na voorbeeld van de SS-Abschnitt.[4]

Het SD-Oberabschnitt in overzicht

[bewerken | brontekst bewerken]

De SD-Oberabschnitt Donau (vrije vertaling: SD-Hoofddistrict Donau) werd opgericht 1938 onder de naam SD-Oberabschnitt Österreich, en kort daarna omgedoopt tot Donau. Het was gestationeerd aan de Theresianumgasse 16/18 in Wenen. Op 23 september 1939 werd de SD-Oberabschnitt Donau hernoemd in de SD-Leitabschnitt Wien.

De commandanten waren:

SD-Leitabschnitt Wien

De SD-Leitabschnitt Wien was gestationeerd aan de Gesellenhausstraße 5 in Linz.[9]

De SD-Oberabschnitt Fulda-Werra (vrije vertaling: SD-Hoofddistrict Fulda-Werra) werd opgericht 1939. Het was gestationeerd in Kassel. Op 23 september 1939 werd de hernoemd in de SD-Leitabschnitte Fulda-Werra[11].

De commandanten waren:

SD-Leitabschnitte Fulda-Werra

De SD-Oberabschnitt Mitte (vrije vertaling: SD-Hoofddistrict Centraal) was gestationeerd aan de Oststraße 65 in Chemnitz. 1936 werd de SD-Oberabschnitt Mitte hernoemd in de SD-Leitabschnitt Elbe en verplaatst naar Leipzig aan de Karl-Heine-Straße 12. 1939 werd de SD-Oberabschnitt Elbe hernoemd in de SD-Leitabschnitt Dresden.

SD-Oberabschnitt Mitte/Elbe

SD-Leitabschnitt Dresden

De SD-Leitabschnitt Dresden was gestationeerd aan de Gerhart-Hauptmann-Straße 1[9][16] in Dresden.

De SD-Oberabschnitt Nord (vrije vertaling: SD-Hoofddistrict Noord) was gestationeerd aan de Falkenwalderstraße 179 in Stettin. Op 23 september 1939 werd de SD-Oberabschnitt Donau hernoemd in de SD-Leitabschnitt Stettin.

De commandanten waren:

SD-Leitabschnitt Stettin

De SD-Leitabschnitt Stettin was gestationeerd aan de Schloßstraße 6 in Neustettin.[9]

De SD-Oberabschnitt Nord-Ost (vrije vertaling: SD-Hoofddistrict Noordoost) was gestationeerd aan de Herzog-Albrecht-Allee 16 in Koningsbergen. Op 23 september 1939 werd de SD-Oberabschnitt Nord-Ost hernoemd in de SD-Leitabschnitt Königsberg.

De commandanten waren:

SD-Leitabschnitt Königsberg

De SD-Leitabschnitt Königsberg was gestationeerd aan de Luisenallee 61 in Koningsbergen.[9]

De SD-Oberabschnitt Nord-West (vrije vertaling: SD-Hoofddistrict Noordwest) was gestationeerd aan de Kaiserallee 8 in Hannover. Op 23 september 1939 werd de SD-Oberabschnitt Nord-West hernoemd in De SD-Leitabschnitt Hamburg.

De commandanten waren:

SD-Leitabschnitt Hamburg

De SD-Leitabschnitt Hamburg was gestationeerd aan de Kaiser-Wilhelm-Straße 46[29] in Hamburg.[9]

De SD-Oberabschnitt Ost (vrije vertaling: SD-Hoofddistrict Oost) was gestationeerd aan de Eichenallee 16/18 in Berlin-Westend en later aan de Jagowstraße 16–18 in het Grunewald. Andere bekende medewerkers van de Oberabschnitt waren Werner Göttsch, Alfred Naujocks en Richard Pruchtnow. Op 23 september 1939 werd de SD-Oberabschnitt Ost hernoemd in de SD-Leitabschnitt Berlin.

In 1933/1934 werd in de SD-Oberabschnitt Ost de specifieke informatie verzameld, die tijdens de machtsstrijd tussen Heinrich Himmler en Reinhard Heydrich evenals Hermann Göring en Rudolf Diels voor de controle over de Geheime Staatspolizei, en de val van Diels als leider van de Geheimen Staatspolizei in Berlijn veroorzaakte.

De commandanten waren:

SD-Leitabschnitt Berlin

De SD-Leitabschnitt Berlin was gestationeerd aan de Kaiser-Wilhelm-Straße 22.[9]

De SD-Oberabschnitt Rhein (vrije vertaling: SD-Hoofddistrict Rijn) was gestationeerd aan de Niedenau 68 in Frankfurt am Main.[9]

De commandanten waren:

De SD-Oberabschnitt Südost was gestationeerd aan de Friedrich-Hebbelstraße 1/38 in Breslau. Op 23 september 1939 werd de SD-Oberabschnitt Süd-Ost hernoemd in de SD-Leitabschnitt Breslau.

De commandanten waren:

SD-Leitabschnitt Breslau

De SD-Oberabschnitt Breslau was gestationeerd aan de Friedrich-Hebbel-Straße 1-3 in Breslau.[9]

In oktober 1944 opgeheven, en overgedragen aan de KdS Breslau[4]

De SD-Oberabschnitt Süd (vrije vertaling: SD-Hoofddistrict Zuid) was gestationeerd aan de Leopoldstraße 10 in München. Op 23 september 1939 werd de SD-Oberabschnitt Süd hernoemd in de SD-Leitabschnitt München.

De commandanten waren:

SD-Leitabschnitt München

De SD-Leitabschnitt München was gestationeerd aan de Franz-Josef-Straße 38 in München.[9]

De SD-Oberabschnitt Südwest (vrije vertaling: SD-Hoofddistrict Zuidwest) was gevestigd aan de Kernerstraße 52 in Stuttgart-Ost. De volgde SD-Abschnitte Karlsruhe, Neustadt a.W. en Stuttgart waren aan de SD-Oberabschnitt Südwest ondergeschikt gesteld. Het hoofdkantoor van de Abschnitt Stuttgart, die tot het einde mei 1936 de aanduiding "SD-Abschnitt X Württemberg" had, en daarna "SD-Unterabschnitt Württemberg-Hohenzollern", en zins 26 september 1939 "SD-Leitabschnitt Stuttgart" aangeduid werd, was voorlopig aan de Kanzleistraße 36, en dan aan de Schellingstraße 19 en zins november 1939 Reinsburgstraße 32/34 het huis van de Inspekteur der Sicherheitspolizei und des SD. De SD-Abschnitt of de Leitabschnitt Stuttgart bestond uit 5 plaatselijk kantoren, namelijk Heilbronn, Reutlingen, Stuttgart, Tübingen, Ulm. Een onbekend aantal vestigingen behoorde tot de SD-Abschnitt in Stuttgart. Op 23 september 1939 werd de SD-Oberabschnitt Südwest hernoemd in de SD-Leitabschnitt Stuttgart.

De commandanten waren:

SD-Leitabschnitt Stuttgart

De SD-Leitabschnitt Stuttgart was gestationeerd aan de Jahnstraße 18 in Karlsruhe.[9]

De SD-Oberabschnitt West (vrije vertaling: SD-Hoofddistrict West) was gestationeerd aan de Goltsteinstraße 3 in Düsseldorf. Op 23 september 1939 werd de SD-Oberabschnitt Süd hernoemd in de SD-Leitabschnitt Düsseldorf.

De commandanten waren:

SD-Leitabschnitt Düsseldorf

De SD-Leitabschnitt Düsseldorf was gestationeerd aan de Graf-Recke-Straße 55-57 in Düsseldorf.[9]


SD-Leitabschnitt Frankfurt/M.

In 1942 werd het SD-Leitabschnitt Frankfurt/M. afgeschaald naar de SD-Abschnitt Frankfurt/M..[8]

SD-Leitabschnitt Danzig

De SD-Leitabschnitt Danzig was gestationeerd aan de Adolf-Hitler-Straße 640 in Zoppot.[9]

SD-Leitabschnitt Kattowitz

De SD-Leitabschnitt Kattowitz was gestationeerd aan de Höferstrasse 67.[61][9]

SD-Leitabschnitt Posen

De SD-Leitabschnitt Posen was gestationeerd aan de Kaserring 15 in Posen.[9]

SD-Leitabschnitt Prag

De SD-Leitabschnitt Prag was gestationeerd aan de Sachsenweg 44 in Praag.[9]

  • SS-Obersturmbannführer Böhme[4]

SD-Leitabschnitt Braunschweig

De SD-Leitabschnitt Braunschweig was gestationeerd aan de Wilhelmstraße 21 in Braunschweig.[9]

  • SS-Standartenführer/SS-Oberführer Anton Dunckern (1 september 1939[63] - maart 1941)[4]
  • SS-Sturmbannführer Gritschke

SD-Leitabschnitt Salzburg

  • mit der Wahrnehmung der Geschäfte beauftragt (m.d.W.d.G.b.) - vrije vertaling: met de waarneming van de functie belast
  • (de) Shlomo, Aronson. Heydrich und die Anfänge des SD, 1966.
  • (de) Schreiber, Carsten. Elite im Verborgenen. Ideologie und regionale Herrschaftspraxis des SD in Sachsen, 2008.