Stemloze alveolaire fricatief

De stemloze alveolaire fricatief is een medeklinker die in het Internationaal Fonetisch Alfabet en X-SAMPA aangeduid wordt met [s].

Een voorbeeld van een Nederlands woord waarin deze klank voorkomt, is samen.

De klank kent twee varianten: een sibilante en een niet-sibilante versie.

De sibilante versie van de stemloze alveolaire fricatief is een van de meest voorkomende medeklinkers. Als een klank fricatieven heeft, zit de [s] er vrijwel altijd tussen. Uitzondering zijn de Australische talen.

Een voorbeeld van deze klank is de s in steen.

Kenmerken zijn:

• De manier van articulatie is sibilant-fricatief, wat wil zeggen dat de klank geproduceerd wordt door lucht door een groef in de tong te blazen op het articulatiepunt, en de lucht vervolgens over de scherpe kant van de tanden te blazen waardoor turbulentie ontstaat.
• Het articulatiepunt is alveolaar, wat wil zeggen dat de klank uitgesproken wordt door de tong contact te laten maken met de bovenste tandkas of superieure alveolare rand.
• Het type articulatie is stemloos, wat wil zeggen dat de stembanden niet meetrillen bij het articuleren van de klank.
• Het is een orale medeklinker, wat wil zeggen dat de lucht door de mond naar buiten stroomt.
• Het is een centrale medeklinker, wat wil zeggen dat de lucht over het midden van de tong stroomt, in plaats van langs de zijkanten.
• Het luchtstroommechanisme is pulmonisch-egressief, wat wil zeggen dat lucht uit de longen gestuwd wordt, in plaats van uit de glottis of de mond.

De niet-sibilante versie van de stemloze alveolaire fricatief wordt meestal aangeduid met de symbolen < θ̠ >, <θ͇>, daar het IPA geen aparte symbolen kent voor de sibilante en niet-sibilante versies van alveolaren. Deze klank vrij zeldzaam.

Kenmerken zijn:

• De manier van articulatie is fricatief, wat wil zeggen dat de klank geproduceerd wordt door hinder die de luchtstroom ondervindt op de plaats van articulatie, waardoor turbulentie ontstaat.
• Het articulatiepunt is alveolaar, wat wil zeggen dat de klank uitgesproken wordt door de tong contact te laten maken met de bovenste tandkas of superieure alveolare rand.
• Het type articulatie is stemloos, wat wil zeggen dat de stembanden niet meetrillen bij het articuleren van de klank.
• Het is een orale medeklinker, wat wil zeggen dat de lucht door de mond naar buiten stroomt.
• Het is een centrale medeklinker, wat wil zeggen dat de lucht over het midden van de tong stroomt, in plaats van langs de zijkanten.
• Het luchtstroommechanisme is pulmonisch-egressief, wat wil zeggen dat lucht uit de longen gestuwd wordt, in plaats van uit de glottis of de mond.