Tecumseh (Shawnee)

Mee bezig
Aan dit artikel of deze sectie wordt de komende uren of dagen nog druk gewerkt.
Klik op geschiedenis voor de laatste ontwikkelingen.

Dit artikel gaat over de indianenleider. Zie Tecumseh voor naar hem genoemde onderwerpen.

Tecumseh
Tecumtha (Tecumseh), schilderij (1915, toegeschr. Owen Staples) naar houtsnede (1868) door Benson John Lossing, Toronto Public Library
Geboren	ca. 1768 Ohio
Overleden	5 oktober 1813 Moraviantown
Rustplaats	?
Land/zijde	Shawnee Engelsen
Onderdeel	Westerse Confederatie Tecumseh's Confederatie
Dienstjaren	1783–1813
Rang	Opperbevelhebber
Amerikaans-indiaanse oorlogen	Noordwest-Indiaanse oorlog Tecumseh's oorlog Oorlog van 1812 †
Ander werk	Leider van de Shawnee (1789-1813) Hoofd Tecumseh's Confederatie (1809-1813)
Portaal    Inheemse volkeren van Amerika

Tecumseh, vaak ook Tecumtha genoemd, (Ohio, ca. 1768 – Moraviantown, nu Thamesville, 5 oktober 1813) was een bekend Shawneeleider; hij spande zich zijn hele leven in om de inheemse Amerikaanse volken in een hechte bond te verenigen die er gezamenlijk, desnoods gewapenderhand, naar moest streven hun grondgebieden te behouden.

Zelfs zijn grote tegenstander William Henry Harrison, later kortdurend president van de Verenigde Staten, zag hem als een begaafd redenaar, een zeldzaam genie, en uitte bewondering voor zijn politieke en verbale kwaliteiten.^[1] Tecumseh was een fel tegenstander van de Amerikaanse expansie naar het westen, maar verzette zich tegen het doden van vrouwen en kinderen en tegen het martelen van vijanden.

Tecumseh werd zeer waarschijnlijk geboren in de omgeving van het huidige Chillicothe (Ohio), als vijfde van acht kinderen. De Shawnees waren tijdens de Beveroorlogen door de Irokezen (Haudenosaunee) uit het gebied verdreven, zodat zijn vader Puckeshinwau en moeder Metoataaskee afkomstig waren uit het gebied van de Creek in het huidige Alabama en Georgia. Rond 1759 gingen ze in Ohio wonen, waar de Shawnees naar terug probeerden te keren. Puckeshinwau sneuvelde op 10 oktober 1774 in de Slag bij Point Pleasant.

Tecumseh was als jongen zeer geïnteresseerd in de blanken, maar kreeg al snel in de gaten dat deze 'groep' verdragen sloot met dubbele tong. Ze sloten meestal twee vredesverdragen met de inheemse volkeren; één in de lokale Indiaanse taal waarop allerlei afspraken en beloften vermeld, en een tweede in de Engelse taal. Later bleek dan vaak dat de Engelse versie een totale overgave van hun territorium inhield. Daar alleen de Engelse versie door rechters als een geldig document in een 'officiële' taal werd gezien, achtten de blanken het gerechtvaardigd zich hierna het land toe-te eigenen (het verdrag was immers door de Indianen zélf ondertekend).

In 1783 was Tecumseh, eveneens nog op jonge leeftijd, aanwezig bij een grote bijeenkomst van stammen in Lower Sandusky, waar hij van Joseph Brant de opvatting overnam dat het land van alle stammen samen was.^[2] De regering van de pas gestichte Verenigde Staten stond er echter op met de afzonderlijke stammen te onderhandelen in plaats van met alle indianen gezamenlijk. Hierdoor waren alle recent gesloten verdragen in de ogen van Tecumseh volkomen ongeldig.

Een oudere broer van Tecumseh, Cheeseekau, had vanaf 1786 de leidende rol in een groep indianen die de Amerikaanse kolonisten gewapenderhand bestreed, hij vocht onder andere in Pontiacs Oorlog (1763-1766) en sneuvelde in 1792. Hun jongere broer (en medicijnman) Lalawéthika (ca. 1775-1837), begon in 1805 naar aanleiding van een droom opeens onder de naam Tenskwatawa ("Hij die de deur opent") de opvatting te verkondigen dat de Indianen goddelijke hulp en redding zouden vinden als ze vasthielden aan eigen tradities, eerlijk waren en zich afkeerden van de Europese levensstijl, met name ook van het drinken van alcohol.^[3] Vanuit deze visie stichtte hij een religieuze beweging die veel volgers vond onder de indianen, met name ook doordat hij in 1806 een zonsverduistering wist te voorspellen.^[4] Toen Tecumseh meer op de voorgrond trad stond deze aanvankelijk bekend als "de broer van de profeet".

Naar aanleiding van de dreigende oorlog tussen Engeland en de Verenigde Staten stichtten Tecumseh en Tenskwatawa in 1808 op vijf kilometer van Tippecanoe een nieuw Shawnee-dorp met tweehonderd huizen, dat door de kolonisten "Prophetstown" werd genoemd.^[5]

In september 1809 sloot Harrison als gouverneur van het Indiana Territory met een aantal stammen het Verdrag van Fort Wayne (1809) waardoor bijna 12,000 km² land in het huidige Indiana en Illinois werden overgedragen aan de Amerikanen. In een rondreis langs vele stammen slaagde Tecumseh erin een First Nations confederatie op te richten die zich hiertegen verzette. Intussen had hij in augustus 1810 te Vincennes (Indiana) een eerste ontmoeting met Harrison (waarin hij zich heftig tegen het verdrag verzette en in feite oorlog tussen hen als vaststaand beschouwde). In juli 1811 hadden ze een tweede ontmoeting, waarbij Tecumseh echter de informatie prijsgaf dat hij zijn rondreis langs nog veel meer stammen zou voortzetten en dat hij daarna eventueel bereid zou zijn naar Washington af te reizen voor overleg met de president.

Tecumseh wist dat het verjagen van de blanken naar Europa absoluut onhaalbaar was.^[6] In de brief aan minister van Oorlog, William Eustis, waarin hij de kwaliteiten van Tecumseh noemde, uitte Harrison ook zijn grote verontrusting over diens activiteiten, schreef dat deze al vier jaar constant aan het rondtrekken was.^[7] Vooral de rondreis die hij van augustus 1811 tot januari 1812 maakte was een van de meest uitgesproken pogingen om zoveel mogelijk indianen te verenigen.^[8]

Er is veel onduidelijk over waar zijn reizen hem brachten, aangezien hij tegenover de belangrijkste bronnen hiervoor, de Amerikanen, in het algemeen wel zwijgzam was over zijn bedoelingen. Maar op 5 augustus 1811 vertrok hij met een groep van twintig indianen (van minstens drie verschillende volken) naar het zuiden, in de hoop daar anderen voor zijn zaak te winnen. Op 19 september kwamen ze aan in Tuckabatchie in de buurt van het huidige Montgomery (Alabama), waar gedurende meerdere dagen een grote vergadering van de Creeks gehouden werd over de Amerikaanse plannen om een weg door hun gebied aan te leggen. Zolang de Amerikaanse agent Benjamin Hawkins daarbij ook aanwezig was - hij stelde het aanleggen van de weg als een voldongen feit voor - bleef Tecumseh gesloten maar toen deze negen dagen later eenmaal vertrokken was sprak hij de vele aanwezigen toe. Hij waarschuwde vooral voor de landhonger van de kolonisten, zonder direct tot oorlog op te roepen.

Zoals elders waren er ook nu afgezanten en stamhoofden die hem niet geloofden en niet inzagen dat de blanken ook hún gebieden zouden willen innemen. Maar hij vond ook gehoor, vooral bij jongere krijgers; een aantal leden van de volken uit het zuiden zouden enkele maanden later met hem meevechten en zijn rondreis droeg bij aan het in 1813 uitbreken van de eerste Creek Oorlog.^[9]

Een grote rol bij zijn gedeeltelijke succes speelden twee belangrijke natuurverschijnselen die door vele indianen als een bewijs werden gezien dat Tecumseh en Tenskwatawa gevolgd moesten worden: het verschijnen van Komeet C/1811 W1 en het optreden van de aardbeving van New Madrid.^[10]

Tijdens de afwezigheid van Tecumseh in 1811 trok Harrison langs de Wabash-rivier met een leger van duizend man van Vincennes naar Prophetstown. Terwijl hij nog met Harrison onderhandelde probeerde Tenskwatawa zijn mannen van een aanval te weerhouden, maar slaagde daar niet in. Om vier uur 's ochtends op 7 november 1811 vielen honderden van hen het kamp van Harrison aan; hoewel er bij deze slag bij Tippecanoe, op de plaats van het huidige Battle Ground, aan beide kanten ongeveer evenveel slachtoffers vielen werd dit door Harrison als een grote overwinning geclaimd.

Hij trok vervolgens het verlaten Prophetstown binnen, nam alle voedselvoorraden in beslag en brandde het dorp plat. Hij had gehoopt Tecumseh hiermee een beslissende nederlaag toe te brengen, maar het gevolg was een golf van geweld door meerdere stammen tegen de kolonisten en het feit dat Tecumseh nu pas - met wat zijn laatste wervingsronde zou zijn - een eigen oorlog kon starten door, mede in naam van Tenskwatawa de profeet, afgezanten naar vele stammen te sturen. Achthonderd krijgers verzamelden zich bij Prophetstown en bouwden niet alleen dit weer op, maar Kickapoos en Winnebagos richtten elk ook vlakbij een eigen nederzetting op. De Shawneeleider kon nu op minstens 3500 strijders rekenen.^[11]

Bij het uitbreken van de Oorlog van 1812 waren de Engelsen, die eerdere verzoeken tot samenwerking met Tecumseh van de hand hadden gewezen, nu wel bereid gebruik te maken van zijn macht en aanzien. Ze zagen hem als de meest invloedrijke indiaanse leider van dat moment. Door de oorlog stonden ook de indiaanse stamhoofden meer open voor de ideeën van Tecumseh. Toen de Amerikaanse generaal William Hull in juli 1812 Canada binnenviel en Fort Malden (ook Fort Amherstburg genoemd) bedreigde was het Tecumseh en een kleine groep Shawnees, die hem als eersten aanvielen en zijn post wisten te onderscheppen; daaruit bleek dat Hull er zeer voor beducht was dat zijn verbindingen zouden worden afgesneden. Na een kleine veldslag met de Britten en Tecumseh bij Maguaga trok Hull zich op 11 augustus terug in Fort Detroit.

Drie dagen later arriveerde generaal-majoor Isaac Brock, de Britse bevelhebber van Opper-Canada, in Fort Amherstburg. Tecumseh en hij hadden meteen veel waardering voor elkaar. Hun beider legers rukten op naar het noorden en begonnen het beleg van Fort Detroit. Tot ieders verbazing gaf Hull zich al meteen met zijn 2000 mannen op 16 augustus over: Hij was in de veronderstelling dat er duizenden indianen waren (het waren er in werkelijkheid ongeveer 530) en had een bloedbad willen voorkomen.^[12] Brock werd vanwege de inname van Detroit geridderd, maar sneuvelde nog geen twee maanden later in de slag bij Queenston Heights; Hull werd door een krijgsraad ter dood veroordeeld maar kreeg later gratie.

In de volgende maanden namen Tecumseh en zijn krijgers deel aan de vruchteloze belegeringen van achtereenvolgens Fort Wayne, Fort Harrison en tot tweemaal toe Fort Meigs. Legendarisch werd zijn verontwaardiging over het doden van Amerikaanse gevangenen, bij het eerste beleg van Fort Meigs in januari 1813;^[13] bij het tweede beleg, een half jaar later, had hij zijn grootste troepenmacht ooit (2500 mannen).^[14]

Een land verkopen?! Waarom niet de lucht verkopen, de grote zee evenals de aarde? Heeft de Grote Geest ze niet allemaal gemaakt voor het nut van zijn kinderen?

- Tecumseh tot Harrison, 1810[15]

In het najaar van 1813 viel Harrison Ontario binnen. Vooral door bevoorradingsproblemen na de slag op het Eriemeer (10 september) kon de Britse generaal-majoor Henry Procter niets anders dan zich terugtrekken (waarbij ze beschermd werden door 600 krijgers van de teleurgestelde Tecumseh, die hem verontwaardigd had verweten te vluchten zonder slag te leveren).

Procter trok in Ontario langs de Thames naar het noordoosten en twijfelde langdurig waar hij de achtervolgende Amerikanen zou opwachten, terwijl Tecumseh daar heftig op bleef aandringen. Toen hij uiteindelijk op 5 oktober een plek in de buurt van Moraviantown (nu het grondgebied van het indianenreservaat Moravian 47 in Chatham) koos waren zijn mannen ontmoedigd en hongerig.^[16]

Procter stelde zijn leger op in het open veld, de indianen ernaast in een bos. Toen Procter en de Britten bij de eerste aanval op de vlucht sloegen (634 van hen werden gedood of gevangengenomen, hun enige kanon werd veroverd voor het een schot kon lossen) bleef Tecumseh over met nog 500 krijgers tegenover 3000 Amerikanen.^[17] De slag bij de Thames duurde nog geen half uur; het staat niet helemaal vast hoe en door wie Tecumseh gedood werd, maar zijn lichaam werd door meerdere getuigen (waaronder gevangengenomen Britse officieren) naderhand op het slagveld geïdentificeerd, al was het inmiddels gescalpeerd en verminkt. Men kon nooit achterhalen wat er vervolgens met het lichaam gebeurd is.

Procter kwam wegens de aan de Thames en in de hele veldtocht geleden verliezen onder hevige kritiek te staan en hoopte deze te weerleggen door op eigen verzoek voor een krijgsraad te komen. Deze vond dat hij in gebreke was gebleven en ontnam hem zijn rang en soldij; dit werd later omgezet in een openlijke berisping maar zijn militaire carrière was hierdoor voorbij.^[18] Zijn medestanders wezen echter beschuldigend naar de volgens hen slechte oorlogsmaatregelen die ten opzichte van dit gebied door gouverneur-generaal George Prevost genomen waren.

Alhoewel tot 8 januari 1815 nog de Slag bij New Orleans plaatsvond was de oorlog op 24 december 1814 op papier al beëindigd door de Vrede van Gent; in de tekst daarvan werd opgeroepen om de indianen hun territoria van 1811 terug te geven (ook Brock had er bij zijn superieuren op aangedrongen dergelijke wensen in te willigen)^[19], maar dit bleek een dode letter.

Hoewel het niet helemaal vaststaat dat Tecumseh gedood werd door toenmalig kolonel Richard Mentor Johnson gebruikten diens aanhangers dit wel als belangrijkste slogan ("Rumpsey Dumpsey, Rumpsey Dumpsey, Colonel Johnson killed Tecumseh") toen hij in 1836 voor het vicepresidentschap running mate was van Martin Van Buren (en ze deze verkiezingen wonnen). Dat Amerika's grootste indiaanse vijand door Johnson zou zijn gedood leidde uiteraard destijds tot een hevige polemiek in de pers, met verklaringen van meer en minder betrouwbare getuigen; maar zijn versie bleef wel als meest waarschijnlijke over.^[20]

Toen Harrison in 1840 campagne voerde in de presidentsverkiezingen, met John Tyler als running mate, werd een bekende slogan (en lied^[21]) "Tippecanoe and Tyler too", verwijzend naar hun beider successen in de oorlog van 1812 en het feit dat Harrison inmiddels "Old Tippecanoe" als bijnaam had gekregen - naar aanleiding van wat algemeen als een overwinning op Tecumseh werd gezien, terwijl deze totaal niet bij die veldslag aanwezig was en beide partijen ongeveer evenveel verliezen hadden geleden.^[22][23]

In 1931 werd door Robert Ripley in Ripley's Believe It or Not! het bijgelovig broodjeaapverhaal gelanceerd dat bekend zou worden onder de namen Vloek van Tecumseh, Vloek van Tippecanoe of Zero-vloek: Elke president die sinds 1840 verkozen werd in een jaar dat een veelvoud van twintig was zou binnen zijn ambtstermijn sterven.^[24][25] In september 1980 verscheen dit voor het eerst in de pers (door Lloyd Shearer in Parade) als ware het een gevolg van een door Tecumseh's broer Tenskwatawa uitgesproken profetische vloek over Harrison en al zijn opvolgers, als wraak voor de dood van de leider en voor de slag bij Tippecanoe.^[26]

Het patroon leek meer dan 140 jaar lang geldig, totdat de in 1980 verkozen Ronald Reagan vanaf 1989 zijn ambtstermijn meer dan veertien jaar zou overleven. Na de aanslag op hem op 30 maart 1981 (door John Hinckley jr.) was zijn vrouw Nancy gedurende zijn beide ambtstermijnen intensief gebruik gaan maken van astrologische hulp. Ook George W. Bush, gekozen in 2000, overleefde een moordaanslag.^[27]

De regel leek wel op te gaan voor:

• William Henry Harrison (verkozen 1840), op 4 april 1841 overleden aan een of meerdere infecties
• Abraham Lincoln (1860), op 14 april 1865 (in zijn tweede termijn) neergeschoten door John Wilkes Booth en de volgende dag overleden
• James A. Garfield (1880), op 19 september 1881 overleden als gevolg van twee door Charles J. Guiteau op 2 juli toegebrachte schotwonden
• William McKinley (1900), op 14 september 1901 overleden als gevolg van twee door anarchist Leon Czolgosz twaalf dagen eerder toegebrachte schotwonden
• Warren G. Harding (1920), op 2 augustus 1923 overleden, waarschijnlijk aan een longontsteking
• Franklin Delano Roosevelt (1940 verkozen voor derde termijn), op 12 april 1945 (in zijn vierde termijn) overleden aan een herseninfarct
• John F. Kennedy (1960), op 22 november 1963 overleden als gevolg van meerdere schoten door (zeer waarschijnlijk onder anderen) Lee Harvey Oswald. Na hem zijn er tot nu toe (augustus 2024) geen presidenten meer binnen hun ambtstermijn overleden.

Dit gold eerder ook al voor Thomas Jefferson (1800) en James Monroe (1820), maar beiden stierven daarna toevallig op 4 juli, Independence Day. Tenskwatawa werd in 1824 uitvoerig geïnterviewd door de etnograaf Charles Christopher Trowbridge, maar een door hem uitgesproken vloek is daarbij niet ter sprake gekomen.

Al snel na zijn dood ging Tecumseh tot de nationale helden van de Amerikanen behoren, het volk dat hij tijdens zijn leven juist zo bestreed. William Tecumseh Sherman werd in 1820 al naar hem genoemd en er zouden nog vele vernoemingen (personen, plaatsen, schepen, scholen, een bedrijf...) volgen. In 1916 noemde Viereck een in Connecticut aangetroffen insect naar hem.

Op veel plaatsen in de Verenigde Staten en Canada, die met zijn geschiedenis zijn verbonden, bevinden zich gedenktekens of wordt aandacht besteed aan zijn persoon.

In Duitsland vanaf de dertiger jaren, en vervolgens ook in Nederland en Vlaanderen, werd Tecumseh vooral bekend door de jeugdboekenserie (in Nederland zeven delen, tot acht keer herdrukt) van Fritz Steuben (Erhard Wittek), met illustraties door Tjeerd Bottema.^[28] Omdat men in Duitsland vond dat er nazistische ideeën in de boeken voorkwamen, evenals een vals voorwenden van bronnen, werden ze na 1975 in een door Nina Schindler bewerkte vorm heruitgegeven.

In 1868 maakte Benson John Lossing een portret van Tecumseh, gebaseerd op een schets van Pierre le Dru uit 1812.^[29] Lossing dacht dat Tecumseh van de Britten de rang van generaal had gekregen en beeldde hem af in Brits uniform.

• 
  Gebied van de in 1810 door Tecumseh tegen de Amerikanen verenigde First Nations stammen
• 
  Tecumseh protesteert in 1810 te Vincennes heftig tegen Harrisons weigering het Verdrag van Fort Wayne (1809) te herzien
• 
  William Hull (1753-1825), schilderij (ca. 1823) door Gilbert Stuart, National Portrait Gallery Washington
• 
  Portret van Tecumseh's zoon Paukeesaa, zoniet van Tecumseh zelf, Field Museum of Natural History, Chicago.
• 
  Gouverneur-generaal George Prevost. Schilderij door Jean-Baptiste Roy-Audy, Château Ramezay, Montréal
• 
  Het noordelijk strijdgebied in de Oorlog van 1812
• 
  Tecumseh gedood door kolonel Richard Mentor Johnson in de Slag bij de Thames (Moraviantown), 5 oktober 1813, handgekleurde lithografie (1833) door William Emmons
• 
  Tecumseh monument (schildpadvormig) op de plaats van de slag bij de Thames
• 
  The Dying Tecumseh, sculptuur van Ferdinand Pettrich; marmer, 1856. Smithsonian American Art Museum. Beschrijving: "Grand Chief van de West-Indiërs. Viel in de Slag om de Thames 1813"

• (en) Edmunds, Russell David: Tecumseh and the Quest for Indian Leadership (2nd Ed.). New York, Pearson Longman (2007) ISBN 978-0321043719
• (en) Lakomäki, Sami: Gathering Together: The Shawnee People Through Diaspora and Nationhood, 1600-1870. New Haven (Connecticut), Yale University Press (2014) ISBN 9780300180619
• (en) Sturgis, Amy H.: Tecumseh: A Biography. Greenwood Biopraphies (2008) ISBN 978-0313341779
• (en) Ruddell, Stephen, Reminiscences of Tecumseh's Youth. American Journeys Collection, Manuscript AJ-155. Wisconsin Historical Society. Geraadpleegd op 28 juli 2024 – via content.wisconsinhistory.org.
• (en) Cozzens, Peter: The Warrior and the Prophet. The Epic Story of the Brothers Who Led the Native American Resistance. Bloomsbury, Atlantic Books (2021) ISBN 9781838951498
• (en) St-Denis, Guy: An Honourable and Impartial Tribunal: The Court Martial of Major General Henry Procter, Minutes of the Proceedings (paperback). Athabasca University (2024) ISBN 9781771993197
• (en) Eckert, Allen W.: A sorrow in our heart. The life of Tecumseh. New York, Bantam (1992) ISBN 9781568520209
• (en) Ritter, Jan Marie, en Ritter, Bob: Breaking Tecumseh's curse : the real-life adventures of the U.S. Secret Service Agent who tried to change tomorrow. Owings MD, Calvert Press (2013) ISBN 9780988850200
• (en) Kinietz, William Vernon en Wheeler-Voegelin, Erminie: Shawnese Traditions: C. C. Trowbridge's Account. Ann Arbor, University of Michigan Press (1939) ISBN 9781949098556

• Geschiedenis van de Verenigde Staten (1789-1849)
• Geschiedenis van de Ojibweg
• Chief Pontiac
• Kentucky Bend

• (en) Chronology of the War of 1812 on the Detroit Frontier. Fort Malden National Historic Site of Canada: Resources. Parks Canada www.pc.gc.ca (3 augustus 2012). Geraadpleegd op 7 augustus 2024 – via archive.org.
• (en) The Dying Tecumseh, Smithsonian American Art Museum
• (en) Procter, Henry, Defence, Major General Procter, Tried at Montréal by a General Court Martial, upon Charges Affecting his Character as a Soldier, etc. etc. etc.. Lovell (1842). Geraadpleegd op 7 augustus 2024 – via archive.org.
• (en) Blakemore, Erin, How Tecumseh fought for Native Lands - and became a folk hero. National Geographic. National Geographic Society (4 november 2022). Geraadpleegd op 8 augustus 2024 – via nationalgeographic.com.

Zie de categorie Tecumseh van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.