Tofik Dibi

Tofik Dibi
Algemeen
Volledige naam	Tovek (Tofik) Dibi
Geboren	19 november 1980
Partij	GroenLinks
Religie	Islam
Functies
2006-2012	Tweede Kamerlid
Portaal    Politiek

Tovek (Tofik) Dibi (Vlissingen, 19 november 1980) is een Nederlands-Marokkaans oud-politicus. Namens GroenLinks was hij van 30 november 2006 tot en met 20 september 2012 lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Sinds oktober 2018 is hij bestuursadviseur van het Amsterdamse stadsdeel Nieuw-West.^[1][2]

Dibi is de derde van vijf zoons, van wie er één zeer jong overleed. Dibi's ouders scheidden toen hij zeven was. Dibi woonde daarna bij zijn vader. Toen deze drie jaar later overleed, ging Dibi bij zijn moeder in Amsterdam wonen, in Slotervaart. Dibi bezocht een katholieke basisschool en daarna het gymnasium aan het Hervormd Lyceum West.^[3] Hij studeerde Media en Cultuur (richting Film) aan de Universiteit van Amsterdam, maar maakte die studie niet af. Een van zijn broers is voetballer Jamal Dibi.

Voor Dibi Tweede Kamerlid werd, was hij actief in zijn eigen buurt Bos en Lommer en bij de bewonersorganisatie "Thuis in Eigen Toekomst". Al voor zijn Kamerlidmaatschap was hij bestuurslid in de (van oorsprong marxistisch georiënteerde^[4]) "Turkse Arbeidersvereniging in Nederland" (HTIB), hetgeen hij nu nog steeds is. Tevens was hij een van de initiatiefnemers van de demonstratie "Stop Bush", van het Landelijk Actiecomité "Genoeg is Genoeg" en van "Allemaal Anders Allemaal Gelijk".^[5]

In september 2006 kwam Dibi als 25-jarige kandidaat op de zevende plaats van de lijst van GroenLinks voor de Tweede Kamerverkiezingen. Toen hij zich opgaf als kandidaat-Kamerlid deed hij dat "meer een beetje voor de grap",^[6] maar de kandidatencommissie zag tot Dibi's eigen verbazing een politiek talent in hem. Lijsttrekker Femke Halsema is in eerste instantie terughoudend, mede vanwege een tweetal schandalen met GroenLinks-parlementariërs van allochtone afkomst in de jaren daarvoor (Sam Pormes en Tara Singh Varma) en vraagt de AIVD om onderzoek te doen naar Dibi's antecedenten. Daaruit kwam niets verontrustend naar voren.^[7]

Dibi zei zich vanuit zijn achtergrond met name te richten op het vergroten van de kansen van jongeren in grote steden. Zo bracht hij het discriminerende deurbeleid van uitgaansgelegenheden onder de aandacht samen met Editie NL.^[8] Dibi hield zijn maidenspeech op 23 januari 2007 bij de begroting voor het ministerie van Justitie 2007.

Op 13 januari 2008 werd Dibi aangehouden door de politie, omdat hij in een betoging met Internationale Socialisten (IS) tegen Geert Wilders posters verspreidde met daarop de foto van Geert Wilders en de tekst: "Extremist - brengt u en de samenleving ernstige schade toe". Dibi sloot zich bij de activisten aan om te protesteren tegen eerdere aanhoudingen. Hij stelde het onacceptabel te vinden dat "de politie onwelgevallige geluiden op deze manier belemmert". Wilders reageerde op zijn arrestatie dat de politie Dibi nooit had mogen oppakken en onmiddellijk had moeten vrijlaten.

Naar eigen zeggen had Dibi van deze demonstratie vernomen door op "bepaalde termen" te googelen. Dibi heeft meermaals gesproken op het door de IS georganiseerde Marxisme Festival,^[9] hij heeft interviews gegeven aan het blad van de IS^[10] en deelgenomen aan demonstraties van de IS.^[11]

In december 2008 werd Dibi door de parlementaire pers verkozen als "politiek talent van het jaar".^[12]

Dibi was in de periode 2006-2010 woordvoerder onderwijs, jeugd en gezin, landbouw en integratie. Hij zat ook in de parlementaire onderzoekscommissie voor het onderwijs.^[13] Van 2010 tot 2012 was hij woordvoerder veiligheid, jeugd & gezin en integratie.^[14]

In april 2009 raakte Dibi in conflict met de Amsterdamse stadsdeelvoorzitter Ahmed Marcouch over het uitzetten van twee Marokkaanse criminelen zonder geldige verblijfsvergunning.^[15] Dibi was tegen die uitzetting en verklaarde dat Marcouch zich maar aan moest melden bij Geert Wilders.

Volledig artikel: GroenLinks-lijsttrekkersreferendum 2012

In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 12 september 2012 ontstond het gerucht dat Dibi zich kandidaat zou stellen als lijsttrekker voor GroenLinks.^[16] Hiermee zou hij de concurrentie aangaan met partijleider Jolande Sap. Kandidaten voor het lijsttrekkerschap konden zich tot 6 mei melden, maar publieke bekendmaking van de kandidaturen zou pas gebeuren op 31 mei, nadat de potentiële kandidaten bij de Kandidatencommissie een sollicitatie hebben doorlopen.^[17] Later oordeelde het partijbestuur echter dat deze zwijgplicht voor de kandidaten tot 'rare situaties' leidt, waarop deze op 10 mei werd geschrapt.^{[dode link][18]} Op 13 mei bevestigde Dibi zijn kandidatuur.^[19]

Binnen de partij, onder meer door Sap,^[20] werd Dibi geadviseerd om af te zien van zijn kandidatuur. Op weg naar een uitzending van het NTR-programma De Halve Maan, waarin Dibi over zijn kandidatuur zou praten, werd Dibi door het partijbestuur gebeld met de melding dat hij diende af te zien van de uitzending en zich moest melden op het partijkantoor in Utrecht.^[21] Het leek even dat Dibi zich van het partijbestuur niet kandidaat mocht stellen, maar, volgens het partijbestuur op aandringen van de volledige Tweede Kamerfractie, werd het hem toch toegestaan.^[22] Wel bleek dat de kandidatencommissie Dibi ongeschikt achtte, met name vanwege een gebrek aan aantoonbare leidinggevende kwaliteiten.^[23] Partijvoorzitter Heleen Weening concludeerde hieruit: "De leden hebben een keuze tussen een ongeschikt verklaarde kandidaat en een geschikte kandidaat".^[24] Dibi liet weten dat hij eerder al werd tegengewerkt in zijn pogingen zijn kandidatuur rond te krijgen.^[22] Een geschillencommissie van GroenLinks oordeelde nadat Dibi in bezwaar en beroep was gegaan, dat de gang van zaken alle betrokken partijen – Dibi, het partijbestuur en de kandidatencommissie – onnodig heeft beschadigd. Bovendien oordeelde de geschillencommissie dat het negatieve oordeel van de kandidatencommissie over Dibi op "een zeer smalle basis" gebaseerd is.^[25][26]

Vaak geciteerd werd een uitspraak van Dibi aan het begin van een lijsttrekkerschapsdebat op 21 mei 2012: "Iedereen kan zeggen wat hij wil, maar het beeld dat we een partij zijn van allochtonenknuffelaars is sinds vorige week van de baan", wat hij met een glimlach uitsprak.^[27]

Op 6 juni 2012 werd de uitslag van het referendum bekendgemaakt: Sap werd met 84% van de stemmen gekozen, Dibi kreeg 12% van de uitgebrachte stemmen. Op eigen verzoek stond hij vervolgens op de tiende plaats op de kandidatenlijst voor de Tweede Kamerverkiezingen 2012. De partij behaalde vier zetels, Dibi werd niet herkozen. Om op basis van het aantal voorkeurstemmen gekozen te worden, had hij minimaal 15.708 stemmen moeten krijgen, het werden er 5.400.^[28] Overigens bracht Dibi een voorkeurstem uit op lijsttrekker Sap, wat hij bewees door er een foto van te maken. Op 20 september 2012 vertrok hij formeel uit de Tweede Kamer.

Dibi gaf in oktober 2015 aan dat hij zich uit ijdelheid kandidaat had gesteld en dat hij door de vele media-aandacht voor zijn persoon het zicht op de werkelijkheid was kwijtgeraakt.^[29]

Na zijn vertrek uit de Tweede Kamer ging Dibi weer studeren. Hij volgde een studie Media en Cultuur aan de Universiteit van Amsterdam en een opleiding tot leraar maatschappijleer.^[30] Met beide studies stopte hij in 2014. Er was kritiek op het feit dat Dibi lange tijd gebruik maakte van de wachtgeldregeling voor voormalige Kamerleden. Ondernemer Erik de Vlieger bood Dibi (en Kathleen Ferrier) een baan aan, maar deze ging daar niet op in. Loyalis, de uitvoerder van de wachtgeldregeling voor Kamerleden, liet vervolgens uitzoeken of het GroenLinks-lid nog wel recht had op wachtgeld.^[31] Zelf zei Dibi erover: "Dat wachtgeld is een diepe, diepe frustratie voor mij geweest, omdat ik niet in staat was een baan te vinden, en nog steeds niet. Na de dertigste brief denk je: heeft het nog zin? Dat het niet lukt, komt deels door hoe ik de politiek heb verlaten, en deels doordat ik als student de politiek in ging".^[30]

Dibi werkt sinds 2018 als bestuursadviseur bij het Amsterdamse stadsdeel Nieuw-West.^[2] In deze functie is hij meermaals in opspraak geraakt vanwege zijn uitlatingen op sociale media. Zo riep hij op de herdenking van de februaristaking aan te grijpen om te demonstreren vóór het Palestijns verzet. Het leidde tot vragen in de media en de gemeenteraad of zijn gedrag past bij zijn functie.^[32] Na nieuwe vragen in de gemeenteraad, meldde wethouder Van Buren (personeelszaken) dat er gesprekken met Dibi worden gevoerd over zijn uitingen. Dit keer ging het over nepstickers die (mede) van zijn hand kwamen. Op de stickers, in huisstijl van VVD, BBB en CDA, worden die partijen bekritiseerd op hun standspunt in de Gaza-oorlog.^[33]

Dibi maakte zijn homoseksuele geaardheid op 23 oktober 2015 publiek in een interview met dagblad de Volkskrant.^[34] Dezelfde dag kwam zijn autobiografisch boek Djinn uit, waarin hij dieper inging op zijn achtergrond, zijn politieke carrière en zijn verborgen gehouden homoseksualiteit. Begin november kwam Djinn binnen op 26 in De Bestseller 60. Eerder had hij in Marokko medicijnen ingenomen die hem van zijn homoseksuele gevoelens moesten verlossen, maar ze bleken niet te werken. Als een van de voorvechters van multicultureel Nederland was hij van mening dat hij niet homoseksueel mocht zijn, omdat hij bang was dat degenen met een buitenlandse achtergrond hem dan niet meer zouden aanhoren. Vragen over zijn seksuele gerichtheid had hij daarom tijdens zijn Tweede Kamerlidmaatschap nooit willen beantwoorden.^[29] Het boek was in 2021 naar het Engels vertaald.^[35]

In 2020 kwam een roman met de titel Het monster van Woke Ness uit. 'Wokeness' betekent 'je bewust zijn van ongelijk', aldus Dibi in Vrij Nederland.^[1]

• Tofik Dibi: Djinn. Amsterdam, Uitgeverij Prometheus, 2015. ISBN 9789044630442. Vertaald naar het Engels door Nicolaas P. Barr. Albany, NY: SUNY Press, 2021. ISBN 9781438481302
• Tofik Dibi: Het monster van Woke Ness. Amsterdam, Uitgeverij Prometheus, 2020, ISBN 978-9044637502

Zie de categorie Tofik Dibi van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.