Traktaat van Aken

Traktaat van Aken
Verdragstype	Grensverdrag
Ondertekend	26 juni 1816 in Aken
In werking getreden	7 augustus 1816
Partijen	Nederland Koninkrijk Pruisen
Status	Geldend
Volledige tekst	Verdragenbank
Portaal    Politiek

Het Traktaat van Aken (voluit: Grenstractaat tussen het Koninkrijk der Nederlanden en het Koninkrijk Pruisen), ook wel het grenstraktaat van Aken genoemd, is een verdrag tussen Pruisen en het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, gesloten op 26 juni 1816 in Aken. Het verdrag legde de onderlinge grens van de beide landen vast vanaf het noordelijkste punt van de provincie Limburg tot het drielandenpunt met Frankrijk bij Schengen.

Na de nederlaag van Napoleon tijdens de Slag bij Waterloo in 1815, werd op het Congres van Wenen onderhandeld door de overwinnende mogendheden Pruisen, Oostenrijk, Rusland en Engeland met als doel de staatkundige herordening van Europa. Hierbij werd onder andere het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden opgericht en de linker Rijnoever aan Pruisen toegewezen, als verdediging tegen Frankrijk. Op 12 mei 1815 nam koning Willem I der Nederlanden bezit van het departement Nedermaas en het grotendeels Pruisische Overkwartier van Gelder. De oostgrens werd vastgesteld op een afstand van een kanonschot gemeten vanaf de rivier de Maas, ongeveer 2,5 kilometer.

De oostgrens van Limburg werd tijdens het congres wel in grote lijnen vastgesteld, maar moest op verschillende punten nog nader worden vastgesteld. Hieronder volgt een lijst met de bij het traktaat betrokken plaatsen en wat hier veranderde:

• Broeksittard - kwam bij de Nederlanden.
• Herkenbosch - kwam bij de Nederlanden.
• Herzogenrath - kwam bij Pruisen.
• Melick - kwam bij de Nederlanden.
• Oeffelt - kwam bij de Nederlanden.
• Siebengewald - kwam bij de Nederlanden.
• Tegelen - kwam bij de Nederlanden en kreeg grondgebied van Kaldenkerken.
• Afferden - verloor grondgebied aan Weeze.
• Arcen en Velden kreeg grondgebied van Straelen en Walbeck.
• Belfeld - verloor grondgebied en kreeg het landgoed Maalbeek van Bracht en Kaldenkerken.
• Bergen - kreeg grondgebied van Goch, Twisteden en Walbeck.
• Bocholtz - kreeg grondgebied van Aken-Richterich.
• Kerkrade - verloor grondgebied aan Herzogenrath.
• Maasniel - verloor grondgebied aan Elmpt.
• Nieuwstadt - kreeg grondgebied van Millen.
• Ottersum - kreeg grondgebied van Kessel.
• Rimburg - verloor het gehucht Scherpenseel aan Übach-Palenberg.
• Sittard - kreeg het gehucht Wintraken.
• Swalmen - verloor grondgebied aan Brüggen.
• Vaals - kreeg grondgebied van Aken-Laurensberg.
• Venlo - kreeg grondgebied van Straelen.

Verder werd Luxemburg verdeeld langs de Moezel, Sûre en de Our, kwam Eupen-Malmedy bij Pruisen en werd het condominium Neutraal Moresnet opgericht.

Hoewel het verdrag in 1816 werd gesloten, werden veel plaatsen pas in 1817 overgegeven.

Het verdrag stond centraal in het arrest Grenstractaat Aken (HR 3 maart 1919, NJ 1919, p. 371) waarin de Hoge Raad der Nederlanden oordeelde dat het grenstraktaat niet alleen Nederland bond tegenover andere staten, maar ook de staat bond tegenover een individu. Hiermee accepteerde de Hoge Raad de leer van het monisme voor de doorwerking van internationaal recht.^[1]