Wareolestes

Wareolestes Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Midden-Jura
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia Stam: Chordata Klasse: Synapsida Orde: Morganucodonta Familie: Megazostrodontidae
Geslacht
Wareolestes Freeman, 1979
Typesoort
Wareolestes rex
Portaal    Biologie

Wareolestes^[1] is een geslacht van uitgestorven Mammaliaformes uit de rotsen uit het Midden-Jura (Bathonien) van Engeland en Schotland. Het was oorspronkelijk bekend van losse tanden uit Engeland, voordat een meer complete kaak met tanden werd gevonden in de Kilmaluagformatie van Skye, Schotland.

Wareolestes rex werd benoemd door Eric Freeman, die het vernoemde naar dr. Martin Ware als erkenning voor diens belangrijke bijdrage aan het succesvolle werk van Freeman. Het tweede deel van de geslachtsnaam, lestes, komt van het Grieks voor 'rover'. De soortaanduiding rex, Latijn voor 'koning', is zowel een verwijzing naar de relatief grote omvang van deze mammaliaform uit het Mesozoïcum als een woordspeling op de naam van de paleobotanicus E.J. King.

Wareolestes rex werd voor het eerst gevonden in en benoemd naar de Forest Marbleformatie van Kirtlington, Oxfordshire, Engeland, in de Old Cement Works Quarry. Het holotype NHMUK PV M36525 is een enkele kies, oorspronkelijk beschreven als een ondermolaar, maar later werd beweerd dat het een bovenmolaar was. In de daaropvolgende jaren werden er nog slechts een paar losse tanden gevonden op dezelfde plek, de specimina NHMUK PV M46240, NHMUK PV M46248 en NHMUK PV M46775.

In 2016 werd een meer compleet van fossiel van Wareolestes gevonden op het eiland Skye in Schotland en in 2017 beschreven. Dit fossiel was een bijna volledige onderkaak, met enkele blijvende volwassen tanden en verschillende niet uitgekomen volwassen tanden die nog in de kaak zaten, zoals onthuld door microCT-scanning. Dit fossiel, specimen NMS G.2016.34.1, bevestigde ook de oorspronkelijke interpretatie van de holotypetand als een onderste eerste molaar. De kaak is twee centimeter lang.

Het Schotse fossiel van Wareolestes, een linkeronderkaak, had drie permanente volwassen kiezen en verschillende niet uitgekomen volwassen premolaren, nog in de kaak liggend onder de tandvleesrand. Dit toont aan dat Wareolestes zijn tanden verving op de moderne zoogdiermanier (diphyodontie, dus met een melkgebit en een volwassen permanent gebit), een belangrijke stap in de evolutie van echte zoogdierkenmerken. Het suggereert ook dat Wareolestes melk produceerde om zijn jongen te voeden. Dit komt omdat diphyodontie wordt geassocieerd met het vervangen van kleinere melktanden, aanwezig wanneer een dier jong is en snel groeit (en wordt gevoed met melk), met grotere volwassen tanden waarmee het volwassen voedsel kan verwerken en dus kan worden gespeend.

Het milieu waarin Wareolestes werd gevonden was brak en laguneachtig. Deze lagunes werden bevolkt door krokodillen, schildpadden en basale squamaten en salamanders.

Wareolestes is een mammaliaform, maar het was geen echt zoogdier ofwel zoogdier uit de kroongroep. Dit zou betekenen dat het, als morganucodontide, waarschijnlijk zowel het nieuwe voorliggende kaakgewricht van zoogdieren als het oude achterliggende van niet-zoogdieren behield, en ook de postdentaire botten, dus achter het dentarium van de onderkaak. Deze botten zijn bij echte zoogdieren naar de schedel verhuisd, als deel van het oor. Het behoort tot de orde Morganucodonta en de familie Megazostrodontidae. Mammaliaformen werden traditioneel onder de zoogdieren gerekend, en worden nog wel als zodanig aangeduid in populairwetenschappelijke boeken wat door de meeste moderne paleontologen niet meer als correct wordt beschouwd. Ze worden ook vaak 'stamzoogdieren' genoemd.