Wijnaldum (plaats)

Wijnaldum

Plaats in Nederland
Zicht op Wijnaldum
Situering
Provincie	Friesland Friesland
Gemeente	Harlingen Harlingen
Coördinaten	53° 12′ NB, 5° 28′ OL
Algemeen
Oppervlakte	5,78[1] km²
- land	5,7[1] km²
- water	0,08[1] km²
Inwoners (2023-01-01)	485[1] (84 inw./km²)
Woning­voorraad	220 woningen[1]
Overig
Postcode	8857
Netnummer	0517
Woonplaats­code	2893
Belangrijke verkeersaders
Detailkaart
Locatie in de gemeente Harlingen
Foto's
Andreaskerk
Portaal    Nederland Friesland

Wijnaldum (Fries: Winaam) is een dorp in de Nederlandse gemeente Harlingen in het noordwesten van de provincie Friesland. Het is gelegen ten zuidwesten van Sexbierum en ten noordoosten van Midlum en Harlingen, niet ver van de Waddenzee. In 2023 telde het dorp 485 inwoners. Door het dorpsgebied loopt de N393 en ten zuiden van het dorp loopt de A31.

Binnen het dorpsgebied ligt de buurtschap Voorrijp en een klein deel van de buurtschap Roptazijl. In 2016 duidde de Nieuwe encyclopedie van Fryslân ook de buurtschappen Lutkeburen en Hornestreek, die laatste is een streek bestaande uit verschillende voormalige buurtschappen en de eerste vormde de zuidelijke deel van Wijnaldum, de bewoning aan de Alde Leane. Aan de Winamerdyk ligt er het buurtje van huizen binnen de kom van Wijnaldum en het gebied aan de Waddenzee wordt ook wel Haule genoemd, met de meeste bewoning aan de Haulewei van de Hornestreek.

Het dorp is ontstaan als een terpdorp op een kwelderrug aan het einde van de Riedslenk, die later voor een deel onderdeel van de Sexbierumervaart werd. De oudste vermelding dateert van de 13e eeuw, toen het als Wynaldum werd vermeld. In 1357 werd het vermeld als Wynaldum, in 1399 als Wynaldem, in 1400 als Wynalden, in 1579 als Winaem en in 1718 als Wynaam.

De plaatsnaam verwijst naar de woonplaats: "heem/um", dat was van, of opgericht door Winald. Het dorp groeide langzaam in de 19e en 20e eeuw. Daarmee werd het groter dan het eigenlijk terpdorp.

Tot de gemeentelijke herindeling op 1 januari 1984 behoorde Wijnaldum tot de per die datum opgeheven gemeente Barradeel.

De vondst, in 1953, van de fibula van Wijnaldum (een mantelspeld) op de Terp Tjitsma, een van de terpen van Wijnaldum in de buurtschap Voorrijp, was het begin van een archeologisch onderzoek, waaruit bleek dat Wijnaldum en Voorrijp al in de 7e eeuw belangrijke vestigingen waren. In een archeologisch steunpunt in de oude consistorie is die geschiedenis in beeld gebracht.

Verder archeologisch onderzoek toonde aan dat er in Wijnaldum in die tijd een hoofdgebouw stond met ateliers van ambachtslieden: goud- en zilversmeden, bronsgieters, glas- en barnsteenbewerkers, wevers, een wapensmid etc. Tevens werd er onder meer een dirham (Arabische zilveren munt) aangetroffen die verwerkt was in een ander sieraad dat er werd gevonden. Mogelijk is die laatste via handel door Vikingen daar terechtgekomen.

De Andreaskerk is een gebouw van de hervormde kerk. De oude stompe toren stortte in de nacht van 24 op 25 juni 1684 door ouderdom in.^[bron?] De preekstoel uit 1729 is opvallend wegens het sierlijke houtsnijwerk. Tegen de noordkant van de kerk zijn nog de overblijfselen zichtbaar.

Het dorp heeft een dorpshuis en samen met het dorp Ried de koorvereniging Sjonggroep Waadwyn, deze ontstond door de fusie van de twee zangkoren uit de beide dorpen. Verder verschijnt vier keer per jaar dorpskrant It Fuottenein (Het voeteneind).

• 
  Beeld van Anske de Boer
• 
  Winamer Kat door André van der Linden
• 
  Uitkijktoren bij het Dorpsbos

• Lijst van rijksmonumenten in Wijnaldum

• Officiële website

Zie de categorie Wijnaldum van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.