Łysostopek bursztynowy – Wikipedia, wolna encyklopedia

Łysostopek bursztynowy
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

Omphalotaceae

Rodzaj

łysostopek

Gatunek

łysostopek bursztynowy

Nazwa systematyczna
Gymnopus ocior (Pers.) Antonín & Noordel.
Mycotaxon 63: 365 (1997)

Łysostopek bursztynowy (Gymnopus ocior (Pers.) Antonín & Noordel.) – gatunek grzybów należący do rodziny Omphalotaceae[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Gymnopus, Omphalotaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1828 r. Christiaan Hendrik Persoon nadając mu nazwę Agaricus ocior. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 1997 r. Vladimir Antonín i Machiel Evert Noordeloos[1].

Ma 20 synonimów. Niektóre z nich[2]:

  • Collybia aquosa var. ocior (Pers.) Krieglst. 2000
  • Collybia dryophila var. extuberans (Fr.) P. Roux 2008
  • Collybia dryophila var. funicularis (Fr.) P. Karst. 1879
  • Collybia dryophila var. xanthopus (Fr.) Bon 1998
  • Collybia funicularis (Fr.) Métrod 1952
  • Collybia ocior (Pers.) Vilgalys & O.K. Mill. 1987
  • Rhodocollybia extuberans (Fr.) Lennox 1979

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. Stanisław Chełchowski w 1898 r. opisywał ten gatunek pod nazwą pieniążek bursztynowy lub bedłka bursztynowa[3].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kapelusz

Szerokość 1,5–5 cm, początkowo wypukły, później płasko wypukły z pofalowanym brzegiem, czasem z zagłębionym środkiem. Powierzchnia ciemnoczerwono-brązowa, brzeg zazwyczaj jaśniejszy. Jest higrofaniczny; podczas wysychania jaśnieje, a jego brzeg staje się nieznacznie prążkowany[4].

Blaszki

Średnio gęste, dochodzące do trzonu, początkowo białe, z wiekiem stają się kremowe lub żółtawe[4].

Trzon

Wysokość 2–7 cm, grubość 2–6 mm, cylindryczny z lekko bulwiastą podstawą. Powierzchnia o barwie od ochrowej do czerwonobrązowej, al znacznie jaśniejsza od kapelusza. Podstawa z gęstą grzybnią. Brak pierścienia[4].

Miąższ

Cienki, białawy[4].

Wysyp zarodników

Biały. Zarodniki elipsoidalne, szkliste, 4,5–6 × 2,5–4 μm[4].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Łysostopek bursztynowy w Europie jest szeroko rozprzestrzeniony. Jego stanowiska podano także w Ameryce Północnej, Azji, Australii, Nowej Zelandii i nawet na północnych wybrzeżach Antarktydy[5]. W. Wojewoda w zestawieniu wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski w 2003 r. przytacza liczne stanowiska i proponuje umieszczenie go na liście gatunków rzadkich o nieokreślonym zagrożeniu[3]. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków rzadkich i wartych objęcia ochroną[6]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający, którego przezycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[7].

Grzyb saprotroficzny. Występuje w lasach liściastych, iglastych i mieszanych, zaroślach. Rośnie w trawie na ziemi i starych pniakach[3]. Inne gatunki łysostopków zwykle rosną w gęstych kępach, tak, że ich kapelusze wskutek stłoczenia często ulegają deformacji, łysostopek bursztynowy natomiast tworzy owocniki pojedynczo lub w niewielkich i rzadkich kępkach[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-09-03].
  2. Species Fungorum [online] [dostęp 2021-09-03].
  3. a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  4. a b c d e f Gymnopus ocior (Pers.) Antonín & Noordel. – Spring Toughshank [online] [dostęp 2021-09-03].
  5. Gymnopus ocior (Pers.) Antonín & Noordel. Mapa zasięgu [online] [dostęp 2021-09-03].
  6. Aktualne stanowiska łysostopka bursztynowego w Polsce [online] [dostęp 2021-09-03].
  7. Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.