French
DeutschŻaglica – Wikipedia, wolna encyklopedia
| Istiophorus platypterus[1] | |||||
| (Shaw, 1792) | |||||
 | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek | żaglica | ||||
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||||
 | |||||
Żaglica[3], żaglica pacyficzna[4] (Istiophorus platypterus) – gatunek morskiej ryby okoniokształtnej z rodziny żaglicowatych (Istiophoridae), ceniony obiekt połowów sportowych i komercyjnych.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Część systematyków uważa atlantycką populację tej ryby za odrębny gatunek Istiophorus albicans[5][6]. Brak jednak dowodów genetycznych w regionie kontrolnym mtDNA, które by wykazywały, że atlantycki Istiophorus albicans i indopacyficzny I. platypterus są odrębnymi gatunkami[2]. Pomimo tego, że od dawna większość[7][8][9][10][11] autorów była za uznaniem jednego, kosmopolitycznego gatunku, w wielu publikacjach wymieniane były i są obydwa.
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Gatunek kosmopolityczny szeroko rozprzestrzeniony i pospolity[2] we wszystkich tropikalnych i umiarkowanych ciepłych wodach oceanicznych świata, a również w Morzu Śródziemnym i Czerwonym – jeśli przyjąć, że jest to jeden gatunek[12]. Bardzo rzadko spotykany jest w kanale La Manche[11]. Żyje w wodach pelagialnych, zwykle nadszelfowych, najczęściej na głębokości do 40 m[2]. Odbywa długie wędrówki w głąb oceanów[8], ale częściej jest spotykana w pobliżu wybrzeży lądu i wysp niż na pełnym morzu[2][10].
Cechy morfologiczne
[edytuj | edytuj kod]
Budowa ciała typowa dla żaglicowatych. Grzbiet niebieskawoszary, boki i brzuch srebrzystobiałe. W poprzek ciała przebiegają regularne pasy złożone z ciemnych plamek. Łuski duże, wyraźnie wydłużone. Płetwa grzbietowa – duża, długa i bardzo wysoka, znacznie przerastająca wysokość tułowia[7][10] – ma niebieskie ubarwienie z czarnymi cętkami. Swoim kształtem przypomina duży żagiel, stąd zwyczajowa nazwa gatunku. Płetwa ta może być składana przez rybę do tyłu w podłużne zagłębienie. W czasie walki jest sztywno ustawiana, czasami wystawiana ponad powierzchnię wody[9].
Promienie płetw brzusznych są bardzo długie, sięgające niemal otworu odbytowego[7][13].
Opis płetw: D1 XLI–XLIV, D2 6–7, A1 IX–XIV, A2 7–8[8]. Liczba kręgów, jak u wszystkich żaglicowatych, wynosi 24.
Przeciętna długość ciała wynosi 100–150 cm, maksymalna 348 cm[13]. Waży zwykle od 10 do 40 kg[8]. Maksymalna odnotowana masa ciała to 100,2 kg[13].
Biologia i ekologia
[edytuj | edytuj kod]Jest uznawana za najszybciej pływającą rybę świata[14] – osiąga prędkość 100–130 km/h. Składa wówczas płetwę grzbietową w szczelinie na grzbiecie, a płetwę odbytową i brzuszne wzdłuż ciała[8]. W czasie nagłych zwrotów rozpościera „żagiel”, by zapobiec poślizgowi[10].
Żaglice żyją w małych grupach złożonych z 3–30 osobników lub w parach, ale często są spotykane w luźnych zgrupowaniach rozprzestrzenionych na większym obszarze[2].
Żywią się rybami, skorupiakami i głowonogami. Długim i cienkim rostrum ogłuszają i zabijają swoje ofiary. Tarło odbywają zwykle latem w otwartych wodach oceanu[8].
Znaczenie dla człowieka
[edytuj | edytuj kod]Żaglica jest cenionym obiektem połowów sportowych. Złowiona na wędkę walczy bardzo długo, często wyskakując wysoko ponad powierzchnię wody, aby uwolnić się od haka[9][10]. Od połowy XX wieku jest też poławiana komercyjnie. Wykorzystywane jest mięso świeże, wędzone i mrożone. Używane do sashimi i sushi lub spożywane po upieczeniu[13].
(na podstawie danych FAO)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Istiophorus platypterus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f Istiophorus platypterus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.
- ↑ FishBase.org. fishbase.sinica.edu.tw. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-26)]. za: Edward Jackowski. Nazewnictwo ryb [nazwy naukowe, polskie i angielskie]. „Magazyn Przemysłu Rybnego”. 6, 2001. ISSN 1428-362X. (pol.).
- ↑ Istiophorus albicans. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 29 grudnia 2012]
- ↑ FishBase i Nelson [za:] Nakamura, 1990
- ↑ a b c Joseph S. Nelson: Fishes of the World. John Wiley & Sons, 2006. ISBN 0-471-25031-7.
- ↑ a b c d e f Stanisław Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982, s. 500–501. ISBN 83-215-2103-7.
- ↑ a b c Ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976, seria: Mały słownik zoologiczny.
- ↑ a b c d e Włodzimierz Załachowski: Ryby. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997. ISBN 83-01-12286-2.
- ↑ a b Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby morskie. Leksykon przyrodniczy. Przekład i adaptacja: Henryk Garbarczyk i Eligiusz Nowakowski. Warszawa: Świat Książki, 1996. ISBN 83-7129-306-2.
- ↑ Ron Fricke, William Neil Eschmeyer, Richard van der Laan (red.), SEARCH, [w:] Eschmeyer’s Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 6 grudnia 2012 [dostęp 2012-12-29] (ang.).
- ↑ a b c d Istiophorus platypterus. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 29 grudnia 2012]
- ↑ Ryby : encyklopedia zwierząt. Henryk Garbarczyk, Małgorzata Garbarczyk i Leszek Myszkowski (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN : Dorota Szatańska, 2007. ISBN 978-83-01-15140-9.