Ѵ (parowóz) – Wikipedia, wolna encyklopedia
Producent | Kołomna, Briańsk |
---|---|
Lata budowy | |
Układ osi | D (D h2) |
Wymiary | |
Masa służbowa | 64,4 t[1] |
Długość | 10 133 mm (bez daszku budki)[1] |
Wysokość | 4960 mm[1] |
Rozstaw osi skrajnych | 3890 mm[1] |
Średnica kół napędnych | 1220 - 1240 mm[1] |
Napęd | |
Trakcja | parowa |
Ciśnienie w kotle | 12 - 13 at |
Powierzchnia ogrzewalna kotła | 163,4 - 177,4 m² |
Powierzchnia przegrzewacza | 40,3 - 47,4 m² |
Powierzchnia rusztu | 3,03 m² |
Średnica cylindra | 575 mm[1] |
Skok tłoka | 650 mm[1] |
Parametry eksploatacyjne | |
Prędkość konstrukcyjna | 50 km/h |
Iżyca (ros. Ѵ) – oznaczenie serii rosyjskich parowozów towarowych, o układzie osi D, na parę przegrzaną.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Parowóz serii Ѵ powstał w odpowiedzi na zapotrzebowanie silnego parowozu towarowego ze strony prywatnej Kolei Moskiewsko-Kazańskiej, z powodu rosnących przewozów towarowych na trasie Moskwa - Riazań w połowie I dekady XX wieku. Dotychczas używane parowozy serii AN (późn. CzN) o układzie osi D nie były już wystarczające, a budowane dla kolei państwowych parowozy Szcz oceniono jako nieekonomiczne[1]. Zdecydowano poprzestać na czterech osiach wiązanych (układ osi D), uznając, że umiarkowana prędkość ruchu towarowego na kolei nie wymaga dodawania osi tocznych, a zwiększenie nacisku na oś do 16,1 ton umożliwi skonstruowanie parowozu o odpowiednio dużej sile pociągowej i wydajnym kotle. Projekt wstępny parowozu sporządził naczelnik służby ruchu Kolei Moskiewsko-Kazańskiej inż. Je. Noltejn. Zaprojektowany parowóz rozwijał moc o ok. 50% większą od standardowych rosyjskich parowozów towarowych serii OW o takim samym układzie osi[1].
Projekt techniczny sporządziły Zakłady Kołomieńskie w Kołomnie, które następnie zbudowały w latach 1908-1909 20 parowozów, oznaczonych jako fabryczny typ 107. Na kolei zostały one oznaczone numerami АП501 do АП520. Po wprowadzeniu jednolitego systemu oznaczeń lokomotyw rosyjskich w 1912 roku, zmieniono oznaczenie serii na Ѵ (Iżyca), z zachowaniem ich numerów[1].
W 1914 roku Zakłady Kołomieńskie zbudowały dla Kolei Moskiewsko-Kazańskiej 16 parowozów drugiej, ulepszonej serii, oznaczonych jako typ 144 (nry Ѵ521 - Ѵ536), a kolejne 20 parowozów drugiej serii zbudowały Zakłady Briańskie w latach 1917-1918 (Ѵ537 - Ѵ556). Zwiększono w nich nieco powierzchnię ogrzewalną kotła i powierzchnię przegrzewacza oraz podniesiono ciśnienie pary z 12 do 13 atmosfer[1].
Pokrewną konstrukcyjnie, lecz silniejszą serią parowozów była seria CzWPS Zakładów Sormowskich z 1914 roku. Z uwagi na podobieństwo, w 1923 roku 25 lokomotyw tej serii przemianowano na serię ѴS (ros. Ѵс, "s" od producenta), z numerami 557-581[1].
Użycie
[edytuj | edytuj kod]Parowozy serii Ѵ nie uzyskały większej popularności, wobec pojawienia się mocniejszych maszyn serii E o pięciu osiach wiązanych i zakupione zostały tylko dla Kolei Moskiewsko-Kazańskiej[1]. Używane były na linii Moskwa-Riazań do 1930 roku, po czym zostały przeniesione na linie drugorzędne i do celów manewrowych. W szczególności, do lat 50. jeździły na odcinku Czerusty - Kriwandino - Radowicy dawnej kolei kazańskiej. Na początku 1940 roku w Rosji wciąż jeździło 81 parowozów serii Ѵ i ѴS, z tego 48 na linii Leninowskiej, 13 na Penzeńskiej i 20 na Kazańskiej[1]. Większość lokomotyw została wycofana w latach 1950-1957[1].
Opis
[edytuj | edytuj kod]Parowóz towarowy o układzie osi D, z dwucylindrowym silnikiem bliźniaczym, na parę przegrzaną (układ D h2). Przegrzewacz był systemu Schmidta. Kocioł umieszczony był dość wysoko - oś na wysokości 2860 mm. Kocioł pierwszej serii miał 147 płomieniówek (średnicy 46/51 mm), 21 płomienic (125/133 mm), powierzchnię ogrzewalną 163,4 m² i powierzchnię przegrzewacza 40,3 m², drugiej serii: 168 płomieniówek, 24 płomienice, powierzchnię ogrzewalną 177,4 m² i powierzchnię przegrzewacza 47,4 m²[1].
Ostoja wewnętrzna, blachownicowa, z blach grubości 33 mm. Silnikowa była trzecia oś wiązana. W celu zmniejszenia wężykowania i galopowania parowozu, zastosowano wodzidło Noltejna, usztywniające połączenie parowozu z tendrem. Parowozy wyposażone w były w inżektory Friedmana, szybkościomierze Haushaltera i hamulce systemu New York (1 seria) lub Westinghouse (2 seria)[1].
Parowozy pierwszej serii miały trzyosiowe tendry o pojemności 16 m³ wody i 7 ton węgla, drugiej serii - większe, czteroosiowe, dwóch typów (Zakładów Kołomieńskich i Briańskich)[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- (ros.) W.A. Rakow, Łokomotiwy otieczestwiennych żeleznych dorog 1845-1955, Moskwa 1995, ISBN 5-277-00821-7