(90377) Sedna – Wikipedia, wolna encyklopedia

(90377) Sedna
Ilustracja
Zdjęcie Sedny z Kosmicznego Teleskopu Hubble’a
Odkrywca

M. Brown,
C. Trujillo,
D. Rabinowitz[1]

Data odkrycia

14 listopada 2003[1]

Numer kolejny

90377

Oznaczenie tymczasowe

2003 VB12

Charakterystyka orbity (2023-09-13)
Przynależność
obiektu

TNO[1], obiekt odłączony lub wewnętrzna część Obłoku Oorta

Półoś wielka

541,6 ± 0,2[1] au

Mimośród

0,8590[1]

Peryhelium

76,37[1] au

Aphelium

1006,9 ± 0,3[1] au

Okres obiegu
wokół Słońca

12 606 ± 6[1] lat

Średnia prędkość

ok. 1,0 km/s

Inklinacja

11,93[1]°

Charakterystyka fizyczna
Średnica

model termofizyczny:
995 ± 80 km,
standardowy model termiczny: 1060 ± 100[2] km

Okres obrotu

ok. 10,273[1] h

Albedo

0,32 ± 0,06[2]

Jasność absolutna

ok. 1,52[1]m

Średnia temperatura powierzchni

< 33[3] K

(90377) Sedna (symbol: ⯲)[4] – duża planetoida transneptunowa, poruszająca się po bardzo wydłużonej orbicie.

Odkrycie i nazwa

[edytuj | edytuj kod]
Sedna na zdjęciach z 2003 roku (moment odkrycia 14 listopada)

Planetoida ta została odkryta 14 listopada 2003 przez Mike’a Browna, Chada Trujillo oraz Davida Rabinowitza, z California Institute of Technology, za pomocą 120-centymetrowego teleskopu Samuela Oschina, znajdującego się w Obserwatorium Palomar niedaleko San Diego. Odkrycia dokonano w ramach prowadzonego od jesieni 2001 przeglądu zewnętrznych rejonów Układu Słonecznego. Odkrycie zostało zweryfikowane przez amatorskie obserwatorium Tenagra w Arizonie[5]. Planetoida ta obserwowana była również przez Kosmiczny Teleskop Hubble’a.

Otrzymała ona najpierw oznaczenie prowizoryczne 2003 VB12.

Obiekt nazwany został imieniem Sedny, mitologicznej bogini mórz w wierzeniach Inuitów – ludów zamieszkujących rejony arktyczne, od Grenlandii po Czukotkę w Rosji[3].

Orbita

[edytuj | edytuj kod]
Rysunki przedstawiające lokalizację Sedny względem innych obiektów astronomicznych
Sedna – wizja artysty
Słońce i planety Układu Słonecznego widziane z Sedny – wizja artysty

Orbita Sedny nachylona jest do płaszczyzny ekliptyki pod kątem 11,93°. Na jeden obieg wokół Słońca potrzebuje ok. 12 600 lat. Krąży w średniej odległości ok. 542 au, po mocno wydłużonej eliptycznej orbicie o mimośrodzie około 0,86. Średnia prędkość orbitalna tej planetoidy to ok. 1,0 km/s.

W momencie odkrycia znajdowała się w odległości 90 au i tym samym okazała się najdalszym[a] obserwowanym obiektem w Układzie Słonecznym. Obecnie Sedna zbliża się do Słońca i w 2075 roku[1] osiągnie peryhelium, znajdując się wtedy w odległości 76 au od Słońca (ponad dwa razy dalej niż Pluton). Następnie przez około 6300 lat będzie się oddalać, aż osiągnie aphelium w odległości ok. 1000 au od Słońca (ok. 20 razy dalej niż Pluton).

Jest określana jako obiekt odłączony nowej klasy sednoid[6] lub nawet wchodzący w skład wewnętrznej części obłoku Oorta.

Właściwości fizyczne

[edytuj | edytuj kod]

Sedna ma średnicę szacowaną na ok. 995 km. Jej albedo wynosi ok. 0,32[6], a jasność absolutna to ok. 1,52m[1]. Sedna jest prawdopodobnie bardzo zimnym obiektem; temperaturę jej powierzchni oszacowano na około –240 do –261 °C (12–33 K)[3]. Naukowcy przypuszczają, że składa się ona ze skał i lodu.

Sedna jest prawdopodobnie pierwszym odkrytym obiektem z wewnętrznej części Obłoku Oorta i zarazem pierwszym bezpośrednim dowodem jego istnienia. Jest to drugi po Marsie najczerwieńszy obiekt w naszym Systemie. Sedna jest jednym z niewielu tak dużych obiektów odkrytych w Układzie Słonecznym od 1930 roku, kiedy to po raz pierwszy zaobserwowano Plutona.

Sedna może zostać uznana w przyszłości za planetę karłowatą i plutoid.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]
  1. W 2005 roku odkryto Eris, która obecnie znajduje się dalej od Słońca niż Sedna. Zobacz też: 2012 VP113 i V774104.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g h i j k l m (90377) Sedna w bazie Jet Propulsion Laboratory (ang.) [data dostępu: 2023-09-24]
  2. a b A. Pál, C. Kiss, T.G. Müller, P. Santos-Sanz i inni. "TNOs are Cool": A survey of the trans-Neptunian region. VII. Size and surface characteristics of (90377) Sedna and 2010 EK139. „Astronomy & Astrophysics”. 541, s. L6, 2012. DOI: 10.1051/0004-6361/201218874. arXiv:1204.0899. Bibcode2012A&A...541L...6P. 
  3. a b c Krzysztof Czart: Kosmos. Poznań: Oxford Educational, 2011, s. 24. 15. ISBN 978-83-252-1366-4.
  4. U+2BF2 ⯲. David Faulks (2016) 'Eris and Sedna Symbols,' L2/16-173R, Unicode Technical Committee Document Register.
  5. Mike Brown: Sedna (2003 VB12). [dostęp 2016-06-06]. (ang.).
  6. a b Wm. Robert Johnston: List of Known Trans-Neptunian Objects. Johnston’s Archive, 2023-07-23. [dostęp 2023-09-24]. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]