1901–1950 w informatyce – Wikipedia, wolna encyklopedia

1901–1950 w informatyce

• 1902 – w Wielkiej Brytanii powstała firma The Tabulator Limited, zajmująca się produkcją maszyn rachunkowych^[1][2]
• 1906 – amerykański technik Lee De Forest wynalazł lampę elektronową^[3].
• 1909 – The Tabulator Limited zmieniła nazwę na British Tabulating Machine Company^[1].

• 16 czerwca 1911 – w Stanach Zjednoczonych Charles Ranlett Flint założył Computing-Tabulating-Recording Company^[4].
• 1911 – James Powers zaprojektował nowy typ karty perforowanej^[5].
• 1912 – Rząd Stanów Zjednoczonych wytoczył proces o monopolizację rynku firmie NCR Corporation^[6].
• ok. 1915 – została wynaleziona maszyna wirnikowa^[7].

• 1924 – firma Computing-Tabulating-Recording Company zmieniła nazwę na International Business Machines (IBM)^[4].
• 1924 – Walther Bothe zbudował pierwszą bramkę logiczną AND^[8].
• 30 maja 1928 – austriacki wynalazca Gustav Tauschek zgłosił do austriackiego urzęu patentowego pierwsze urządzenie OCR^[9].

• 1931 – Kurt Gödel udowodnił, że dowolne rozumowanie matematyczne można przedstawić w postaci algorytmu^[10].
• 1931 – Vannevar Bush zakończył pracę nad analizatorem różniczkowym^[11].
• 1931 – IBM zbudował maszynę matematyczną IBM 601^[12].
• 1932 – Gustav Tauschek opatentował pamięć bębnową^[9].
• 1936 – Alan Turing zaprezentował koncepcję abstrakcyjnego modelu urządzenia wykonującego algorytmy, znaną pod nazwą maszyna Turinga^[13].
• 1937 – Claude E. Shannon przedstawił syntezę technologii elektromechanicznej, algebry Boole’a i systemu binarnego^[10].
• 1938 – George A. Philbrick skonstruował maszynę analogową Polyphemus^[14].
• 1938 – niemiecki technik Konrad Zuse skonstruował maszynę liczącą Z1^[15][16].
• 2 lipca 1939 – Bill Hewlett i Dave Packard założyli firmę Hewlett-Packard^[17].
• 1939 – George Stibitz i Samuel B. Williams skonstruowali kalkulator Complex Number Calculator^[18].
• 1939 – John Vincent Atanasoff zbudował prototyp maszyny liczącej, w ramach prac nad Atanasoff-Berry Computer^[19].
• poł. lat 30. – Douglas Hartree skonstruował analizator różniczkowy, oparty na modelu Vannevara Busha^[20].

• 1941 – Konrad Zuse skonstruował komputer Z3^[21].
• 1942 – John Vincent Atanasoff i Clifford Berry zakończyli pracę nad maszyną Atanasoff-Berry Computer^[19].
• grudzień 1943 – w Wielkiej Brytanii uruchomiono maszynę cyfrową Colossus, służącą do łamania szyfrów^[22][23].
• 1943 – w Stanach Zjednoczonych rozpoczęto budowę komputera ENIAC^[24].
• 1944 – uruchomiono Harvard Mark I – pierwszy duży komputer elektromechaniczny ogólnego zastosowania (inna nazwa – ASCC)^[22].
• 1945 – Konrad Zuse opracował język programowania Plankalkül^[25].
• 1945 – John von Neumann, John W. Mauchly i John Presper Eckert opracowali założenia architektury komputerów, znane jako architektura von Neumanna^[26].
• 14 lutego 1946 – amerykańscy inżynierowie John William Mauchly i John Presper Eckert skonstruowali komputer ENIAC^[15].
• lato 1946 – amerykańska opinia publiczna została poinformowana o istnieniu ENIAC-a^[15].
• 15 września 1947 – odbyło się pierwsze spotkanie Association for Computing Machinery, stowarzyszenia wspierającego rozwój badań nad informatyką^[27].
• 16 grudnia 1947 – John Bardeen, Walter Houser Brattain i William Brandfort Shockley wynaleźli tranzystor^[28].
• 1947 – zbudowano komputer Harvard Mark II. Głównym twórcą komputera był Howard Aiken, w pracach nad zbudowaniem komputera aktywnie uczestniczyła również Grace Hopper^[29].
• 1947 – zarejestrowano pierwszy błąd komputerowy. Na komputerze Harvard Mark II znaleziono owada, który po zaplątaniu się w złączach generował awarie, prowadzące do generowania nieprawidłowych wyników obliczeń^[30].
• 27 stycznia 1948 – uruchomiono komputer IBM SSEC^[31].
• 21 czerwca 1948 – uruchomiono komputer Manchester Mark I^[32].
• 23 grudnia 1948 – w siedzibie Fizyki Doświadczalnej przy ul. Hożej w Warszawie odbyło się zorganizowane przez Kazimierza Kuratowskiego spotkanie, podczas którego podjęto decyzję o utworzeniu Grupy Aparatów Matematycznych, która miała zbudować pierwszą polską elektroniczną maszynę liczącą. Uczestnikami spotkania byli późniejszy pionierzy polskiej informatyki, m.in. Andrzej Mostowski, Henryk Greniewski, Krystyn Bochenek, Leon Łukaszewicz, Romuald Marczyński^[33].
• 6 maja 1949 – na Uniwersytecie w Cambridge uruchomiono komputer EDSAC^[34][35]. Był to pierwszy komputer, w którym przebieg programu i obróbka danych zakodowano w pamięci urządzenia. Kierownikiem prac nad komputerem był Maurice Wilkes^[34].
• sierpień 1949 – John W. Mauchly i John Presper Eckert skonstruowali komputer BINAC (ang. Binary Automatic Computer), zapisujący dane na taśmie magnetycznej^[36].
• 1949 – Claude E. Shannon opublikował w „The Bell System Technical Journal” pracę pt. A Mathematical Theory of Communication, dającą teoretyczne podstawy teorii informacji^[37].
• maj 1950 – National Institute of Standards and Technology uruchomił komputer SEAC (Standards Eastern Automatic Computer)^[38].
• 1950 – na łamach Computer Machinery and Intelligence Alan Turing zaproponował test inteligencji maszynowej^[39].
• 1950 – zdaniem Yoshirō Nakamatsu w tym roku miał on wynaleźć dyskietkę^[40][41][42] (w źródłach można natknąć się również na informacje, że pierwszą dyskietkę skonstruował IBM w 1971 roku^[43].

• historia informatyki

• Per A. Holst. George A. Philbrick and Polyphemus- The First Electronic Training Simulator. „Annals of the History of Computing”. 4 (2), 1982. 
• Marek Hołyński: Polska informatyka: zarys historii. Warszawa: Polskie Towarzystwo Informatyczne, 2019. ISBN 978-83-95235-74-0. [dostęp 2024-07-07].
• Andrzej Jakubowski, Lidia Łukasiak. O telekomunikacyjnych pożytkach z elektroniki wynikających. „Przegląd Telekomunikacyjny. Rocznik LXXVI”. 1, 2003. 
• Cliff B. Jones, John L. Lloyd: Dependable and Historic Computing: Essays Dedicated to Brian Randell on the Occasion of his 75th Birthday. Berlin, Heidelberg: Springer, 2012. ISBN 978-3-642-24541-1.
• Michio Kaku: Kwantowa dominacja Jak komputery kwantowe odmienią nasz świat. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2023. ISBN 978-83-835-2092-6.
• Alina Momot, Robert Tutajewicz. Maszyna W – jak zaprojektowa¢ prosty rozkaz. „Minut”. 1, 2019. 
• Joaquín Navarro: Kobiety w matematyce. Od Hypatii do Emmy Noether. Barcelona: RBA, 2023. ISBN 978-84-1149-405-2.
• Lee Revens. The first 25 year: ACM 1947-1962. „Communications of the ACM”. 30 (10), 1987. 
• Raul Rojas, Ulf Hashagen: The First Computers: History and Architectures. MIT Press, 2002. ISBN 978-0262681377.
• Piotr Sienkiewicz. Od Eniaca do Internetu i społeczeństwa wiedzy. „Zeszyty Naukowe Warszawskiej Wyższej Szkoły Informatyki”. 1.1, 2006. 
• Praca zbiorowa: Oxford: wielka encyklopedia świata. T. 20: Kronika XX wieku. Poznań: Oxford Educational, 2006. ISBN 83-7425-500-5.
• Praca zbiorowa: Oxford: wielka historia świata. T. 30: XX wiek. Świat i Polska od lat osiemdziesiątych do początku XXI w. – Filozofia, religia i sztuka II połowy XX w.. Warszawa: Oxford Educational, 2008. ISBN 978-83-7425-833-3.