Adam Lukas – Wikipedia, wolna encyklopedia
kapitan sanitarny | |
Data i miejsce urodzenia | 22 listopada 1891 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | między 4 a 7 kwietnia 1940 |
Przebieg służby | |
Siły zbrojne | |
Formacja | |
Jednostki | |
Stanowiska | dowódca plutonu |
Główne wojny i bitwy | I wojna światowa |
Odznaczenia | |
Adam Lukas (ur. 22 listopada 1891 w Krakowie, zm. między 4 a 7 kwietnia[1] 1940 w Katyniu) – kapitan sanitarny Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, ofiara zbrodni katyńskiej[2].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Był synem Antoniego i Marii z Janickich oraz bratem Romualda (1897–1940), podporucznika taborów rezerwy Wojska Polskiego, inżyniera, również zamordowanego w Katyniu[3].
Żołnierz Legionów Polskich[4]. Przeszedł kampanię karpacką i wołyńską. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Dekretem z dnia 8 sierpnia 1920 został mianowany urzędnikiem wojskowym w X randze i powołany do służby wojskowej na czas wojny aż do demobilizacji i otrzymał przydział do Ekspozytury Sekcji Opieki MSWojsk. w Krakowie[5].
Po zakończeniu działań wojennych pozostał w wojsku. Był komendantem parku sanitarnego w Krakowie[3]. 1 marca 1924 rozporządzeniem Prezydenta RP został przemianowany z urzędnika wojskowego na oficera w stopniu porucznika korpusu sanitarnego, dział sanitarno-administracyjny ze starszeństwem z dniem 1 grudnia 1920 i 1.6 lokatą. Oddziałem macierzystym Lukasa był wtedy V batalion sanitarny[6][7]. W 1929 został przeniesiony służbowo z 5 Okręgowego Szefostwa Sanitarnego do 5 Szpitala Okręgowego na stanowisko oficera materiałowego[8]. W 1932 był w stopniu porucznika (grupa oficerów administracji sanitarnej)[9][10] kierownikiem kancelarii 5 Szpitala Okręgowego. Awansował do stopnia kapitana ze starszeństwem z dniem 19 marca 1938 i 4 lokatą. W marcu 1939 był dowódcą plutonu gospodarczego i pomocnikiem kierownika pracowni bakteriologicznej 5 Szpitala Okręgowego w Krakowie[11].
Podczas kampanii wrześniowej wzięty do niewoli przez Sowietów. Według stanu z kwietnia 1940 był jeńcem obozu w Kozielsku. Między 3 a 5 maja 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD[1] – lista wywózkowa bez numeru[12], z 1 kwietnia 1940[1]. Został zamordowany między 4 a 7 kwietnia 1940 przez NKWD w lesie katyńskim[1]. Nie został zidentyfikowany podczas ekshumacji prowadzonej przez Niemców w 1943[13]. Sąd Grodzki w Krakowie postanowieniem z dnia 28 lutego 1947 uznał go za zmarłego.
Był żonaty z Józefą z Dietrichów.
5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień majora[14]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
28 kwietnia 2013 na cmentarzu w Larnace pod patronatem Ambasady Polskiej w Nikozji został zasadzony Dąb Pamięci kapitana Lukasa[15].
W archiwum IPN znajdują się wspomnienia siostrzenicy kapitana.
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Niepodległości – 15 kwietnia 1932 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[16][17]
- Krzyż Walecznych
- Złoty Krzyż Zasługi – 1938 „za zasługi w służbie wojskowej”[18]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[19]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[19]
- Krzyż Kampanii Wrześniowej – pośmiertnie 1 stycznia 1986[20]
- Krzyż Legionowy
- Odznaka za Rany i Kontuzje
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, s. 473.
- ↑ Jędrzej Tucholski , Mord w Katyniu, 1991, s. 157 .
- ↑ a b Kiński i inni, Katyń, Księga Cmentarna, 2000, s. 351 .
- ↑ Komunikat - Koło Żołnierzy Formacyj Pozapułk. b. Legjonów Polskich, Nr 3/36, 1936, s 3.
- ↑ „Dziennik Personalny” (R.1, nr 35), MSWojsk., 15 września 1920, s. 870, 876 .
- ↑ „Dziennik Personalny” (R.5, nr 30), MSWojsk., 27 marca 1924, s. 151 .
- ↑ Rocznik Oficerski, Warszawa: MSWojsk, 1924, s. 1045, 1143 .
- ↑ „Dziennik Personalny” (R.10, nr 15), MSWojsk, 22 sierpnia 1929, s. 316 .
- ↑ „Dziennik Personalny” (R.12, nr 5), MSWojsk., 3 sierpnia 1931, s. 280 .
- ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych Korpusu Sanitarnego, Warszawa: MSWojsk, 1930, s. 52 .
- ↑ Rybka R. , Stepan K. , Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006, s. 388, 893 .
- ↑ Jędrzej Tucholski , Mord w Katyniu, 1991, s. 626 .
- ↑ Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943.
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Katyń ... ocalić od zapomnienia [online], nikozja.msz.gov.pl [dostęp 2019-03-02] .
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 92, poz. 124.
- ↑ „Dziennik Personalny” (R.13, nr 8), MSWojsk., 4 lipca 1932, s. 332 .
- ↑ „Dziennik Personalny” (R.19, nr 3), MSWojsk., 11 listopada 1938, s. 55 .
- ↑ a b Na podstawie fotografii http://www.muzeumkatynskie.pl/pl/54032/11387/fotografia_henryk_lisowski_w_mundurze_podpulkownika_mk_1339_ik.html
- ↑ Zarządzenie Ministra Spraw Wojskowych Nr 1/86 w sprawie nadania odznaki pamiątkowej „Krzyż Kampanii Wrześniowej 1939”. „Dziennik Ustaw RP”. 2, s. 30, 1986-04-10. Londyn: Minister Sprawiedliwości..
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa. Ministerstwo Spraw Wojskowych. 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa. Ministerstwo Spraw Wojskowych. 1932.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych Korpusu Sanitarnego, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1930.
- Dzienniki Personalne, Warszawa, Ministerstwo Spraw Wojskowych.
- Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
- УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, ISBN 978-5-78700-123-5.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943.