Amazonka cesarska – Wikipedia, wolna encyklopedia

Amazonka cesarska

Amazona imperialis[1]
Richmond, 1899
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	papugowe
Rodzina	papugowate
Podrodzina	papugi neotropikalne
Plemię	Amazonini
Rodzaj	Amazona
Gatunek	amazonka cesarska
Synonimy
Amazona imperalis Richmond, 1899[1]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
krytycznie zagrożony
Zasięg występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Amazonka cesarska^[3] (Amazona imperialis) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny papugowatych (Psittacidae), endemiczny dla Dominiki (Małe Antyle), krytycznie zagrożony wyginięciem. Monotypowy (nie wyróżnia się podgatunków)^[4].

Gatunek endemiczny dla Dominiki, znajdującej się na Morzu Karaibskim w archipelagu Małych Antyli. Zamieszkuje teren Morne Diablotins (przede wszystkim północno-wschodnie oraz południowo-wschodnie zbocza), rezerwaty Northern Forest i Central Forest. Mała populacja występuje także w Parku Narodowym Morne Trois Pitons na południu wyspy. Zasięg występowania to około 50 km²^[5].

Spotykana zwykle na wysokości 600–1300 m n.p.m. Rzadko bywa widywana niżej. Gdy zabraknie pożywienia, schodzi na wysokość 300–500 m n.p.m.^[6] Środowiskiem jej życia są lasy deszczowe^[7].

Amazonka cesarska ma krępą postawę ciała, dużą głowę, dziób na końcu zagięty i kanciasty ogon. Występuje dymorfizm płciowy. Długość ciała wynosi 45 cm^[7]. Samce ważą do 900 g, samice 650 g^[8]. Pióra na głowie, poza tymi na policzkach i dookoła oka, są kasztanowo-fioletowe z czarnymi końcówkami. Na policzkach są one kasztanowe z czarnymi brzegami. Tęczówka ma barwę żółtą do pomarańczowoczerwonej. Brzuch i pierś fioletowe. Pióra na bokach i udach zielone z morskimi końcówkami, podobnie jak pokrywy podogonowe, które są jednak bardziej oliwkowe. Natomiast pokrywy nadogonowe cechuje kolor zielony i czarne obrzeżenia. Zielone skrzydła, z brzegu na dole czerwone, różnią się bardzo nieznacznie wymiarami. U samców mają one 28,6 cm, a u samic 28,4 cm. Natomiast rozpiętość skrzydeł to około 76 cm^[9][10]. Ogon jest czerwonobrązowy z morskimi końcami sterówek, u samców ma 169 mm, u samic 166 mm. Dziób i nogi są szare. Osobniki młodociane wyróżniają się brązową tęczówką oka, zielonymi policzkami i zielonym karkiem^[7].

Amazona imperialis żywi się orzechami, nasionami, owocami, kwiatami i kiełkami. W szczególności lubi owoce i nasiona Tapura antillana, Dacryodes excelsa, Clusia venosa, Symphonia globulifera oraz palm: Euterpe dominicana i Euterpe globosa. Zjada też kiełki dwóch ostatnich gatunków. Czasami zjada też owoce i nasiona Pouteria palladia, Richeria grandis, Simarouba amara, Licania ternatensis, Chimarrhis cymosa oraz Amanoa caribaea^[7].

Okres lęgowy trwa od lutego do początku września. W jednym lęgu są dwa białe jaja, gniazdo stanowi głęboka dziupla^[8]. Jaja wysiaduje samica przez 26–28 dni^[8]. Jedyna para amazonek cesarskich, która wyprowadziła lęgi w niewoli, mieszkała w Parrot Conservation and Research Centre na Dominice. W przypadku tej pary pierwsza próba wyprowadzenia lęgu skończyła się niepowodzeniem – po trzech tygodniach wysiadywania przez samicę jaja zostały prześwietlone i okazały się niezapłodnione. Złożone jaja miały wymiary 44,4×35,5 mm oraz 44,2×34,9 mm. Pierwsze pisklę tej pary wykluło się dopiero cztery lata później – 5 maja 2010 roku. Po 6 dniach ważyło około 100 g, a gdy miało 18 dni – już 152 gramy. Gdy miało 50 dni, pióra na skrzydłach i głowie oraz sterówki zaczęły się otwierać. Potrafiło wspiąć się na żerdkę i utrzymać się na niej. 6 dni później pisklę było już prawie całkowicie opierzone. Dnia 78. podjęło próby latania, a 93. przeleciało 10–20 metrów. 13 dni później przestało jeść specjalne mieszanki^[11]. Wiek, w którym Amazona imperialis jest zdolna do rozrodu, nie jest znany^[7].

Nie jest to gatunek skłonny do integracji, spotykany w grupach do 3 osobników^[8], czasami razem z amazonką dominikańską (A. arausiaca), również endemiczną dla tej wyspy. W szczególności kryją się od lipca do listopada. Zazwyczaj pożywiają się na wysokości drzew, lecz były widywane w krzewach i winoroślach w roku 1979 i 1980. Ich upierzenie dobrze zlewa się z listowiem. Wydają z siebie charczący pisk, trąbiące skrzeki, ostre gwizdy lub zwykłe piski^[7].

W klasyfikacji IUCN amazonka cesarska ma status gatunku krytycznie zagrożonego (CR – critically endangered)^[2]. Jedną z przyczyn jest utrata siedlisk. Do odbudowy populacji potrzebne jest odpowiednie środowisko. Drzewa są ścinane dla budulca i węgla drzewnego. Druga przyczyna to huragany. Huragan David mający miejsce w 1979 roku zniszczył 5 mln drzew. Słabszy huragan Allen w roku 1980 postrącał z drzew wszystkie owoce. Przez 2 lata gatunek ten nie miał jak wyprowadzać lęgów. W roku 1985 cała populacja spoza Morne Diablotins zniknęła. Jeżeli nastąpi jeszcze jeden huragan o podobnej sile co David, prawdopodobnie te amazonki wyginą^[7]. Drapieżnikami mogącymi zagrażać tym ptakom są boa dusiciele, myszołowy szerokoskrzydłe, dydelfy północne oraz szczury^[7]. W 2012 roku szacowano liczebność populacji na 160–240 dorosłych osobników^[2]. W 2017 roku przez Dominikę przeszedł następny silny huragan – Maria, który spowodował największy spadek liczebności do 40–60 osobników. W grudniu 2019 roku IUCN postanowiła przeklasyfikować status zagrożenia gatunku z zagrożonego na krytycznie zagrożony^[12].

• Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).