Archeopteryksokształtne – Wikipedia, wolna encyklopedia

Archeopteryksokształtne
Archaeopterygiformes
Fürbringer, 1888
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

praptaki

Rząd

Archaeopterygiformes

Archeopteryksokształtne (Archaeopterygiformes) – rząd bardzo wczesnych ptaków żyjących w jurze i prawdopodobnie w kredzie. Obejmuje on jednego z najbardziej znanych spośród wymarłych i najwcześniejszego znanego ptaka, archeopteryksa.

Spośród innych wczesnych ptaków wyróżniał je kostny ogon (dzisiejsze ptaki posiadają pygostyl, trójkątne krótkie zakończenie kręgosłupa powstałe ze zrośniętych ostatnich kręgów). U niektórych gatunków występował też posiadający wielką ruchomość drugi palec u kończyny dolnej.

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Rząd ten zawiera jedną tylko rodzinę. O ile rząd ten nie był nigdy zdefiniowany z punktu widzenia filogenetyki, rodzina archeopteryksów doczekała się takowej definicji w 2005 r., kiedy to Paul Sereno określił ją jako zawierającą wszystkie gatunki ptaków bliższe archeopteryksowi niż klad Neornithes, zawierający ptaki współczesne[1].

Niektórzy naukowcy włączają do omawianego rzędu dromeozaury, zwykle klasyfikowane jako nieptasie dinozaury w rzędzie dinozaury gadziomiedniczne i podrzędzie teropody[2]. Kolejne odkrycia zamiast wyjaśniać czyniły problem coraz bardziej mętnym. Nie można bowiem w obecnej chwili wykluczyć, że welociraptor, jeden z bardziej znanych dinozaurów drapieżnych (choćby za sprawą filmu Park Jurajski), powinien być zaklasyfikowany do ptaków, a nie reszty dinozaurów. Większość badań wskazuje jednak na to, iż dromeozaury jako znacznie bardziej prymitywnie od ptaków (co nie oznacza, iż nie były one świetnie przystosowanymi do życia w swym środowisku stworzeniami) powinny zostać jednak sklasyfikowane poza nimi[2].

Okazuje się też, że niektóre rodzaje pierwotnie umieszczone w tym rzędzie też musiały zostać z niego usunięte. Przykładem jest protarcheopteryks, obecnie należący do owiraptorozaurów. Także proornis wydaje się nie należeć do archeopteryksokształtnych. Podobnie jinfengopteryksa obecnie zalicza się do troodontów[3][4][5].

Rodziny

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Sereno, P. C. 2005. Stem Archosauria—TaxonSearch [version 1.0, 2005 November 7]
  2. a b Paul, G.S.: Predatory Dinosaurs of the World. New York: Simon and Schuster, 1988, s. 464. ISBN 0-671-61946-2.
  3. Ji Q., Ji S., Lu J., You H., Chen W., Liu Y., Liu Y.. First avialan bird from China (Jinfengopteryx elegans gen. et sp. nov.). „Geological Bulletin of China”. 24 (3), s. 197–210, 2005. (ang.). 
  4. Chiappe, L.M.: Glorified Dinosaurs: The Origin and Early Evolution of Birds. Sydney: UNSW Press, 2007. ISBN 978-0471247234.
  5. Alan H. Turner i inni, A basal dromaeosaurid and size evolution preceding avian flight [pdf], „Science”, 317, 2007, s. 1378–1381, DOI10.1126/science.1144066 [zarchiwizowane z adresu 2017-08-19].